مصرف‌کنندگان؛ قربانی موج جدید کمبود کالا
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، بررسی‌ها نشان می‌دهد که مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی، موجب ایجاد وضعیت فعلی شده است. ایران بخش قابل توجهی از مواد اولیه تولید روغن نباتی (مانند روغن پالم و دانه‌های سویا) و شکر خام را وارد می‌کند. کمبود منابع ارزی، تحریم‌ها، سخت‌گیری در تخصیص ارز دولتی و تاخیر در ترخیص کالا از گمرک، از مهم‌ترین دلایل کاهش واردات و نهایتاً کمبود این دو کالاست.
مشکلات تولید داخلی
افزایش هزینه‌های تولید شامل سوخت، حمل‌ونقل، دستمزد و همچنین فرسودگی ماشین‌آلات صنایع روغن و شکر، ظرفیت تولید داخلی را محدود کرده است. در حوزه شکر، خشکسالی، افت تولید نیشکر و چغندر و بیماری‌های کشاورزی نیز مزید بر علت شده‌اند.
اختلال در شبکه توزیع و دلال‌بازی
شبکه توزیع سنتی و چندلایه و نقش پررنگ واسطه‌ها گاهی باعث تأخیر یا انحراف قسمتی از محصولات به سمت بازار سیاه می‌شود. بعضاً روغن و شکر تخصیص‌یافته با قیمت دولتی، به دلیل سودجویی، وارد بازار آزاد یا حتی از کشور قاچاق می‌شود.
ناکارآمدی در نظارت و کنترل قیمت
عدم نظارت کافی بر روند عرضه، فروش و کنترل قیمت‌ها توسط دستگاه‌های نظارتی، نه تنها شرایط را بهبود نبخشیده بلکه به بروز التهاب و شکل‌گیری صف‌های خرید دامن زده است.
انتظارات تورمی و تقاضای کاذب
اخبار مربوط به گرانی یا کمبود در رسانه‌ها، موجب هجوم مصرف‌کنندگان به مغازه‌ها و افزایش خریدهای بیش از حد نیاز می‌شود که بازار را ملتهب‌تر می‌کند.
مشکلات حمل‌ونقل و لجستیک
اختلال در حمل‌ونقل داخلی (به ویژه معضلات ناوگان لجستیک و افزایش هزینه سوخت) موجب کندی توزیع کالا از کارخانه تا شبکه فروشگاه‌ها شده است.
بحران روغن و شکر؛ مسئله‌ای زنجیره‌ای
کاهش عرضه روغن و شکر نتیجه زنجیره‌ای از دست‌اندازهای داخلی و خارجی، از تولید و واردات تا توزیع و مصرف است؛ بحرانی که نیازمند مدیریت بهینه تأمین ارزی، حمایت از تولید داخلی، اصلاح نظام توزیع، مقابله با دلال‌بازی، و تقویت نظارت دولتی در کل زنجیره تأمین است.
در صورت تداوم شرایط، هم مصرف‌کننده آسیب می‌بیند و هم امنیت غذایی کشور تهدید می‌شود. برنامه‌ریزی جامع و اقدام سریع، تنها راه بازگشت آرامش به بازار این اقلام اساسی است.