مصطفی رحماندوست شاعری که به اندازه چند سازمان برای ابیات کودک کار کرده است
امروز اول تیرماه سالروز تولد مصطفی رحماندوست شاعر شعرهای مشهوری از جمله «صد دانه یاقوت» است ولی تأثیرگذاری رحماندوست در ادبیات کودکان و نوجوانان بسیار فراتر از جنبه شاعری اوست.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هرکس مصطفی رحماندوست را از نزدیک دیده باشد و برخورد او را با کودکان ببیند، متوجه می‌شود دلیل اصلی علاقه کودکان نسل‌های مختلف به شعرهای او چیست. او با وجود اینکه مویی سپید کرده است، هنوز کودک است و با دیدن کودکان بیقرار و شادمان می‌شود و به همین دلیل است که می‌تواند شعرهایی بسراید که کودکان آن را بازگو کننده جهان خود می‌دانند.
امروز سالروز تولد مصطفی رحماندوست است اما در این مطلب می‌خواهیم، به جز جنبه شاعری به تأثیرگذاری رحماندوست در دیگر گونه‌های ادبیات کودکان و نوجوانان بپردازیم. درباره رحماندوست شاعر که شمارگان کتاب‌هایش به صدهاهزار نسخه می‌رسد و یکی از سلبریتی‌های ادبیات ایران محسوب می‌شود، بسیار گفته شده است اما امروز می‌خواهیم از وجه دیگری از خدمات او به ادبیات کودک و نوجوان بگوییم.
نقش مستقیم در حفظ کانون
یکی از مهمترین خدماتی که او به ادبیات کودک و نوجوان کرده است، حفظ یا تأسیس مؤسسات و رویدادهایی است که در حرکت ادبیات این گروه سنی، بسیار مؤثر بوده است. شاید مهمترین کاری که او انجام داده است و کمتر درباره آن سخن گفته شده است، نقش مؤثرش در جلوگیری از انحلال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است.
رحماندوست که در ابتدای انقلاب جوانی انقلابی با انگیزه‌های مذهبی بود و در کلاس های شهیدان مطهری و بهشتی در دانشگاه حضور می‌یافت، در ماه های نخست پیروزی انقلاب اسلامی، از تصویب مصوبه‌ای در شورای انقلاب مطلع شد که براساس آن همه مؤسساتی که وابستگی به فرح پهلوی داشتند، منحل می‌شدند. رحماندوست جوان که از این بیم داشت شبکه گسترده کتابخانه‌های کودکان و نوجوانان در سراسر کشور، از هم بپاشد، به نزد استادان خود رفت و درباره اهمیت حفظ ساختار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، آنان را مجاب کرد و خوشبختانه شورای انقلاب با روشن اندیشی و درک موقعیت، مصوبه یادشده را درباره کانون لغو کرد.
مصطفی رحماندوست: احتمال جذب مخاطب توسط نمایش آنلاین زیاد استدر آرزوی آکادمی قصه گویی
اما رحماندوست در طول دوران فعالیت خود، مؤسسات و رویدادهایی را هم بنیاد گذاشته است که هرکدام نقش مهمی در ترقی و رشد ادبیات در این حوزه داشته‌اند.
یکی از این رویدادها که او نقش مستقیمی در ایجاد آن داشت و اینک بعد از یک ربع قرن، از زمانی که رحماندوست سنگ بنای آن را گذاشت دارای روزی در تقویم رسمی کشور و ثبت شده در میراث ملی است، قصه گویی ایرانی است. ایجاد و مشارکت مستمر او در جشنواره قصه گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، باعث شد اهمیت قصه گویی برای بچه‌ها و آثار تربیتی آن برای خانواده‌ها برجسته شود. بر اثر همین جشنواره بود که گونه گونی قصه گویی ایرانی و سنت‌های آن در طول تاریخ مورد توجه قرار گرفت و قصه گویی از فعالیتی جنبی و حاشیه‌ای به یک فعالیت حرفه‌ای و جدی تبدیل شد. رحماندوست در این دوره بیست و پنج ساله، با نگارش، ترجمه و راهنمایی پایان نامه‌های دانشجویی در حوزه پژوهش قصه گویی و در جهت علمی شدن این فعالیت هنری و فرهنگی تلاش کرده است و خودش اخیراً در مراسم رسمی ثبت قصه گویی ایرانی در فهرست میراث ملی از آرزویش در ایجاد رشته دانشگاهی و آکادمی قصه گویی در ایران صحبت کرد.
تأثیر نشست‌های سوژه‌یابی و نقد بر تولید آثار به‌روز در شعر کودک / کانون و شهرداری هم اقدام کنندفرصتهایی تازه برای ادبیات کودک
فعالیت‌های رحماندوست در طول چهاردهه اخیر به یک حوزه محدود نبوده است و او تمام وقت به فکر گشودن مسیرهای تازه و فرصت‌های جدید برای ادبیات کودک و نوجوان بوده است.
برای مثال در حوزه نشریات و مطبوعات، سنگ بنای نشریه بسیار مؤثری چون سروش کودکان را گذاشت که در ایجاد عشق به ادبیات و رشد خلاقیت در بسیاری از کودکان در دهه هفتاد بسیار مؤثر بود و در کنار سروش نوجوان به سردبیری مشترک قیصر امین پور، بیوک ملکی و فریدون عموزاده خلیلی، دوران درخشانی را در مطبوعات کودک و نوجوان رقم زدند، نشریاتی که اکنون از نفس افتاده و تأثیرگذاری پیشین را از دست داده‌اند.
تأسیس و راه اندازی پایگاه اینترنتی «کتابخانه ملی کودک و نوجوان ایران» نیز کار بزرگی بود که رحماندوست در زمان مسؤولیت در کتابخانه ملی آن را ایجاد کرد و امکان بهره مندی پژوهشگران را از صدها متن ادبیات کودک و نوجوان به سادگی فراهم کرد.
رحماندوست همچنین با روحیه جست و جوگر خود همیشه سعی داشته است، فضاهای تازه‌ای برای شعر کودک ایجاد کند. در این مسیر او از ظرفیت هایی که در ادبیات عامیانه ایران وجود داشته است، استفاده کرده است. برای مثال مجموعه شعرهای «قصه‌های پنج انگشت» و «بازی با انگشت‌ها» او از بازی آشنایی در ادبیات فولکلور ایران نشأت گرفته است. همچنین باید به شعرهای هیچانه ها و لالایی‌های او اشاره کرد که همگی از دل ادبیات عامیانه برآمده اند. رحماندوست همیشه سعی کرده است گنجینه سنگین و ارزشمند ادبیات ایران را به مخاطبان کودک و نوجوانش منتقل کند و در همین مسیر است که باید به مجموعه ارزشمند انتخابی او از ضرب‌المثل‌های ایرانی با نام «فوت کوزه‌گری» اشاره کرد.
فهرست خدمات رحماندوست به ادبیات کودک و نوجوان البته طولانی تر از این‌ها است و ما تنها به چند نمونه اشاره کردیم. او به تنهایی توانسته است بسیار بیشتر از چندین نهاد و سازمان پر از کارمند و بودجه، به ادبیات کودک و نوجوان ما خدمت کند!