معرفی کتاب | فرزندان چه وظایفی نسبت به والدین دارند؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب «فرزانگی و فرزندی»، اثر فاطمه احمدی، با انگیزه یافتن مجموعه‌ای از زوایای گوناگون تکالیف فرزندان در قبال والدین از سوی دفتر نشر معارف منتشر شد. تکالیف ذکر شده در این کتاب برآمده از متن قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام است که با مراجعه نویسنده به قرآن و روایات و محور قرار دادن صحیفه سجادیه تنظیم و تدوین شده است.

احمدی در کتاب «فرزانگی و فرزندی» براساس سه محور به این مقوله پرداخته است؛ حقوق والدین در قرآن و روایات، وظایف‌شناختی فرزندان در قبال والدین، وظایف رفتاری و عاطفی فرزندان در قبال والدین. این رهنمودها دستمایه‌ای است عظیم از آموزه‌های ثقلین برای فرزندان امروز و فردا، و چراغی است روشنگر در مسیر تحکیم ارزش‌های الهی در خانواده که نقشی مهم در اعتلای فرهنگ دینی جامعه ایفا می‌کند.

در میان متون نورانی روایات اهل‌بیت علیهم السلام که مبین و مفسر حقیقی وحی‌اند، تنها مجموعه‌ای که یکجا و منسجم صرفاً به تبیین وظایف فرزندان در قبال والدین پرداخته، دعای 24 صحیفه مبارکه سجادیه است که مضامین آن علاوه بر الهی بودن، بسیار جنبه انسانی و اجتماعی دارد؛ از این رو می‌تواند دستورالعملی جهانی و بین‌المللی برای نوع بشر تلقی شود و با دقت در مضامین عرشی آن، تمام زوایای تکلیفی فرزندان نسبت به والدین، نمایان شود.

در فصل اول کتاب «فرزانگی و فرزندی» به مباحثی چون: منشأ حقوق والدین، اهمیت حقوق والدین، جهانی و فرادینی بودن حقوق والدین، حقوق والدین در سیره نبوی، حقوق و روابط متقابل والدین و فرزندان، پیوستن فرزندان مؤمن به والدین مؤمن در قیامت، قطع رابطه ارحام غیر مؤمن در قیامت، و در پایان این فصل، به بحث مهم و کم نظیر پدران امت و جایگاه و نقش اهل بیت علیهم السلام در تربیت معنوی امت و وظایف مؤمنان نسبت به ایشان پرداخته شده است.

فصل دوم اثر حاضر به تفصیل، شناخت وظایف را به عنوان مقدمه عمل به وظایف بررسی میکند و به مباحث جزئی و مهمی چون: شناخت حدود محبت و اطاعت، نسبت به والدین، شناخت حقوق و منزلت والای والدین، شناخت رنج‌ها و زحمات والدین، شناخت پیامدهای احسان و عقوق والدین، شناخت قیاس‌ناپذیر بودن حقوق والدین با فرزندان، جبران‌ناپذیر دانستن محبت‌ها و زحمات والدین ز یاد دانستن احسان والدین و کم انگاشتن نیکی خود، به یاد داشتن دو ران کودکی و ناتوانی خود، حسن ظن به والدین و متهم ندانستن ایشان، مطالعه عملکرد اسوه‌های رفتار با والدین می‌پردازد.

نویسنده در فصل سوم، وظایف عملی به عنوان نتیجه شناخت وظایف را تحت هشت عنوان ارائه می‌دهد: تکریم آمیخته با مهرو رزی و اطاعت، سپاسگزاری و حق‌شناسی، احسان به والدین، ترجیح خواسته‌های والدین بر خود و دیگران، نادیده گرفتن خطاهای والدین، دعا برای والدین، شفاعت برای والدین و خوف از مقام والدین.

محوریت صحیفه سجادیه عمدتاً در فصل دوم و سوم چشمگیر است و همه عناوین فرعی در هر دو فصل، دقیقاً برآمده از متن جمله‌های مبارک و نورانی امام سجاد علیه السلام است و این امر یکی از امتیازات برجسته این کتاب به شمار می‌آید؛ یعنی مؤلف بدون هرگونه پیش‌فرضی و با دست خالی خود را به دریای معارف صحیفه سپرده و به غواصی در آن، گوهرهای ناب و بی‌مانندی به دست آورده و هر یک را عنوانی برای مباحث کتاب قرار داده است؛ از این رو عناوین فصول بسیار ملموس و برای مخاطب جذاب است.

یکی دیگر از امتیازات این کتاب نسبت به کتاب‌های دیگر با موضوعات مشابه طرح مسئله پدران امت در پایان فصل اول است که روایاتی ناب در آن بیان شده و خوانندگان متوجه جایگاه و نقش اهل بیت علیهم السلام در تربیت و پرورش معنوی انسان می‌کند؛ زیرا سهم مؤثر استحقاق والدین برای احسان و تکریم، جنبه تربیت روحی و پرورش دینی آنان است، که این علت در پیامبر (ص) و امام (ع) به طور مبسوط و کامل‌تر موجود است و به مراتب قوی‌تر از پدر و مادر عادی است؛ یعنی از آنجا که آنان عهده‌دار تعلیم کتاب و حکمت و تزکیه نفوس هستند؛ لزوم احسان به آن ذوات مقدس و پرهیز از عقوق آنان، بیش از پدر و مادر عادی است و هرگز سهم تأثیر پدر و مادر عادی به اندازه تأثیر آن بزرگواران نیست.