ممنوعیت تماشای تلویزیون برای کودکان زیر دوسال

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، سوالی که برای بسیاری از والدین پیش می‌آید این است که چه میزان تماشای تلویزیون برای کودک من بی‌ضرر است؟ متخصصین تماشای تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال را توصیه نمی‌کنند و بعد از آن هم روزی یک ساعت و نه بیشتر را طبیعی و بدون مشکل می‌دانند.

ایجاد نابسامانی‌های عاطفی در کودک با تماشای تلویزیون

میترا شهبازی‌فر کارشناس ارشد مشاوره و اختلالات یادگیری کودکان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس گفت: تماشای تلویزیون و نشستن طولانی مدت کودک مقابل آن موجب اختلالات تکلم، ضعف در تعامل با محیط و صدمه‌های مختلف رفتاری و عصبی در کودکان زیر چهار سال می‌شود‌.

وی افزود: بازی‌کردن، اصولی‌ترین وسیله رشد کودک از لحاظ جسمی، روانی و ذهنی است و تماشای تلویزیون موجب تک بعدی شدن رشد ذهنی، روانی و کلامی می‌شود چرا که کودک از تجربیات سازنده و جدید پیرامون خود باز می‌ماند.

شهبازی‌فر ادامه داد: تجربیات کودک پیش از رفتن به مدرسه بین یک تا 6 سالگی به‌وسیله بازی شکل می‌گیرد و بازی برای بچه‌ها یکی از واجبات زندگی آن‌ها است.

وی اظهار داشت: قوه تخیل در کودکان بسیار سریع شکل می‌گیرد و پرداختن به تماشای فیلم‌های ضبط شده، گوش دادن به رادیو و انجام بازی‌های کامپیوتری موجب عقب ماندن رشد کودک از نظر شناختی، ذهنی و کاهش قدرت تخیل در کودکی می‌شود.

این کارشناس مشاوره در ادامه عنوان کرد: هیچ ضرری ندارد که به کودک اجازه دهید یک برنامه هفتگی مخصوص را تماشا کند، مهم این است که اجازه ندهید او به تلویزیون تا حدی وابسته شود که دیگر نتواند خودش را سرگرم کند یا با دیگران ارتباط معناداری برقرار کند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که کودکان از والدین خود الگو می‌گیرند، نحوه استفاده آن ها از زمان است، وقتی پدر و مادر وقت گران‌بهای خود را صرف انجام امور بیهوده‌ای مانند تماشای تلویزیون، خواب طولانی، صحبت با تلفن می‌کنند، مسلما تاثیری منفی بر کودکان می‌گذارد.

تماشای زیاد تلویزیون باعث بلوغ زودرس میشود

نه به دلیل ضعیف شدن چشم و نه از دست دادن تمرکز، بلکه به دلیل مبتلا نشدن به بلوغ زودرس هم که شده، فرزند‌تان را از مقابل تلویزیون دور کنید. زیرا تماشای بیش از اندازه تلویزیون می‌تواند باعث اختلال در تعادل هورمونی در نوجوانان و در نتیجه بلوغ زودرس شود.

جلوگیری از دسترسی کودکان به تلویزیون تنها به مدت یک هفته باعث افزایش 30درصدی هورمون ملاتونین در آن‌ها می‌شود. این هورمون که از بلوغ زودرس جلوگیری می‌کند با تماشای بی‌رویه تلویزیون در بدن آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.

به زمان بها و ارزش دهید

فرزندپروری هنری است که نیاز به خلاقیت و صرف انرژی دارد. بخش عمده‌ای از این انرژی صرف برنامه‌ریزی و مدیریت اوقات فراغت فرزندان می‌شود. البته نتیجه کار همیشه رضایت‌بخش نیست، چرا که بسیاری از والدین در تامین شرایطی مناسب برای پرکردن اوقات فراغت کودک یا نوجوان‌شان، به خصوص در تعطیلات نوروزی به علایق و نیازهای فرزندشان توجه نمی‌کنند. وقتی برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت فرزندان، متناسب با نیازهای روحی و جسمی آن‌ها صورت نمی‌گیرد، کودکان و نوجوانان تصور می‌کنند که بیشتر وقت‌شان را باید برای تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری که بیشترشان هم خشونت آمیز است صرف کنند در حالی که ضایعه ناشی از تماشای کارتون‌ها یا انجام بازی‌های خشن، کمتر از خشونت‌های اجتماعی نیست.

اضطراب و برنامه های تلویزیونی

کارشناسان معتقدند که نگاه کردن طولانی کودکان به تلویزیون و انجام بازی‌های رایانه‌ای افق فکری آنها را محدود می‌کند و بر عملکرد کلامی آنان نیز تأثیر می‌گذارد.

فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی پیام‌های مثبت و منفی بسیاری را به بینندگان منتقل می‌کند. در این میان، پیام‌های منفی بر روی افراد حساس تأثیر بیشتری دارد. افراد خیال‌پرداز با همزاد پنداری با شخصیت‌های داستانی و با تصویرسازی و فرضیه‌سازی در مورد خود و اطرافیان‌شان به ترس‌ها و نگرانی‌های خود دامن زده و در نتیجه اضطراب زیادی را از این طریق تجربه می‌کنند. همچنین برخی از سریال‌های بی‌پیام تلویزیون بلاتکلیفی، انتظار و سردرگمی را به مخاطب القا می‌کند.

در جوامعی که زمینه فقر و بیکاری بیشتر باشد، فیلم‌ها و سریال‌هایی رواج پیدا می‌کند که دارای مضامین خشونت و زورگویی است. این امر نیز به نوبه خود باعث افزایش خشونت و پرخاشگری در جامعه می‌شود که بیشترین آسیب و خسارت آن متوجه کودکان و نوجوانان آن جامعه است.

راهکارهای مدیریت استرس در کودکانی که تلویزیون تماشا می‌کنند

برنامه‌های تلویزیون چه خوب و چه بد در روح و روان کودک تاثیر می‌گذارد. والدین نباید فرزندشان را آزاد بگذارند تا همه برنامه‌های تلویزیون را ببیند، اگر چه بعضی از برنامه‌هایی که از تلویزیون پخش می‌شود مفید و آموزنده بوده، اما بعضی از برنامه‌ها استرس‌زا هستند. مثل فیلم‌های خشونت‌آمیز. پس دیدن برنامه‌هایی که باعث به‌وجود آمدن رفتارهای خشونت‌آمیز یا بدخلقی و گستاخی در وجود کودکتان و همچنین باعث ایجاد حملات عصبی در احساساتش می‌شود، درست نیست. لطفا در هنگام پخش این قبیل برنامه‌ها، تلویزیون را خاموش کنید و با فرزند عزیزتان بنشینید و درباره کارهایی که در طی روز انجام داده، صحبت کنید؛ البته باید با دقت به حرف‌هایش گوش بدهید، حتی می‌توانید با هم بازی کنید یا به یک مکان تفریحی بروید و حسابی خوش بگذرانید.

آیا تلویزیون تماشای برای کودکان زیر دو سال مجاز است؟

تماشای تلویزیون برای کودکان در 1000 روز اول زندگی ممنوع است. کودکان و نوزادان با اینکه از دیدن تلویزیون چیزی به دست نمی‌آورند و در واقع ممکن است چیزی نفهمند؛ اما آن را دوست دارند چون رنگارنگ و موزیکال است. ممکن است نوزاد شما هم از آن‌هایی باشد که ساعت‌ها جلوی تلویزیون می‌نشیند و از تماشای آن لذت می‌برد اما بهتر است بدانید که نوزادانی که در سنین زیر 2 سال تلویزیون تماشا کرده‌اند در 17 تا 27 ماهگی، هفت الی هشت کلمه کمتر از هم‌سن و سالان خود یاد می‌گیرند.

طبق تحقیقیات دکتر دیمیتری مولف و محقق حوزه کودکان در موسسه پزشکی کودکان در آمریکا بر روی 2 هزار کودک، چشم کودک زیر 2 سال وقتی به صفحه دیجیتالی تلویزیون یا موبایل خیره می‌شود، سلول‌های عصبی رشد نیافته مغز آسیب می‌بینند. تماشای تلویزیون در کودکی خطر ابتلای کودکان را به بیش فعالی و عدم توجه و تمرکز در سال‌های بعدی زندگی را افزایش می‌دهد این آسیب از سن هفت سالگی قابل مشاهده است.

مرد عنکبوتی یا پوریا کدامیک قهرمان کودک ایرانی است؟

اگر سری به یکی از مراکز خرید کودک و نوجوان بزنید با کودکانی مواجه می‌شوید که در لا‌به‌لای انواع لباس‌ها به دنبال لباسی با رنگ و طرح دلخواهشان می‌گردند. لباس‌هایی که به هر کدامشان نگاه کنی اسطوره‌ای وارداتی را در قلب خود جای داده‌اند و کودک ایرانی برای انتخاب یکی از این اسطوره‌ها روی لباسش سخت‌پسندانه برخورد می‌کند.

کار شخصیت‌های وارداتی کارتونی به جایی رسیده که در این چند سال اخیر روی لباس‌های کودک جا خوش کرده‌اند. شخصیت‌هایی که به هیچ عنوان نمی‌شود در ذات و خمیره‌شان کوچک‌ترین نقطه مشترکی با فرهنگ ایرانی و شرقی ما جست‌و‌جو کرد.

قیاس اسطوره‌های ایرانی با این اسطوره‌های وارداتی بی‌انصافی بزرگی در حق اسطوره‌های وطنی است. اما انگار راهی برای گریز از این قیاس وجود ندارد، چرا که پای مرد عنکبوتی، شرک و بتمن به جای رستم و سهراب و اسفندیار و پوریا نه تنها به لباس کودکان باز شده بلکه که در فکر و ذهن کودک شرقی رخنه کرده است.

این اتفاق در هیچ شرایطی رخ نمی‌دهد مگر اینکه یک بستر‌سازی قدرتمند و حساب شده برایش انجام شده باشد. برای اطمینان از صحت و سقم این ادعا کافی است در ساعاتی که برنامه‌های کودک و نوجوان از رسانه ملی پخش می‌شود در جایگاه مخاطب این برنامه‌ها پای تلویزیون بنشینید. آن وقت است که به شکل کاملا ملموسی این نابرابری کارتون‌های ایرانی نسبت به کارتون‌های غربی به چشمتان می‌آید.

********

مریم السادات محسنیان روانشناس تربیتی

میترا شهبازی‌فر کارشناس ارشد مشاوره و درمان اختلالات یادگیری و بیش‌فعالی در کودکان

پژوهش‌های دکتر دیمیتری کریستاکسی.