ناشناس ماندن کارشناسان حراج تهران بعد از 15 دوره / سمیع آذر: برای گالری‌ها کارت دعوت نمی‌فرستیم
کارشناسی و قیمت گذاری آثار حراج تهران همواره مطالبه منتقدان عرصه هنر‌های تجسمی بوده است.
باشگاه خبرنگاران جوان- حبیب الله صادقی نقاش و هنرمند معاصر ایران توجه حراج تهران به اتفاق‌های بزرگ آتلیه هنرمندان را ضروری دانست و گفت: این حراج باید نگاه جامع‌نگری داشته باشد، زیرا بسیاری از هنرمندان هنوز فرصت نمایش آثار ارزشمند خود را به دست نیاورده اند.
به گفته او حراج تهران که پانزدهمین دوره آن با نمایش 80 اثر هنر مدرن از 60 هنرمند ایرانی، از روز سه شنبه 21 دی ماه آغاز شده است، یکی از روش‌های گذر از جنگ اقتصادی کنونی برای هنرمندان حوزه‌های تجسمی است. البته باید همواره نگاه جامع‌نگری داشته باشد، زیرا یک نگاه فراجناحی و فراگروهی باعث می‌شود تا همه هنرمندان توانمند از این حراج بهره‌مند شوند.
ورود به حراج تهران بر اساس رابطه زهرا رسول زاده هنرمند و مدیر گالری زرنا که از سال 73 مشغول خلق اثری هنری و تدریس در دانشگاه هاست، از نحوه ورود به حراج تهران گلایه کرد. او می گوید در این چند سال هیچ گاه امکان حضور در این رویداد برای هنرمندانی همچون من فراهم نشده است. ورود به حراج بر اساس رابطه و دوستی امکان پذیر است. من به عنوان مدیر گالری از هنرمندان جوان حمایت می‌کنم، اما به یاد ندارم که یک بار حراج از من خواسته باشد هنرمندان پرفروش سال را به آن‌ها معرفی کنم.
کارشناسان حراج تهران چه کسانی هستند؟ در تمام حراجی‌های معتبر دنیا از جمله حراج کریستیز، نام و تصویر کارشناسانی که آثار را رصد و قیمت گذاری می‌کنند، در صفحات اول کاتالوگ معرفی می‌شود. این گفته علی میرآبادی کارشناس هنر‌های اسلامی است. او اما درباره حراج تهران می گوید، 15 دوره گذشت اما حراج تهران حتی یک بار کارشناسان خود را معرفی نکرد. در صورتی که معرفی این افراد می‌تواند از حجم حواشی‌ها پیرامون این رویداد بکاهد. تا چه زمان یکسری هنرمند در حراج حضور خواهند داشت؟ چرا هر دوره هنرمندان تکراری هستند؟ باید گالری داران به عنوان واسطه برای معرفی هنرمندان جوان تلاش کنند و حراج هم به دنبال استعداد‌های جدید باشد.
بازار خارجی را معیار قیمت گذاری در بازار ایران قرار ندهید این کارشناس در خصوص قیمت گذاری آثار مطرح کرد: شاید کارشناسان حراج بگویند، چون اثر یک هنرمند در بازار خارجی فلان قیمت فروخته شده پس باید در حراج داخلی هم چنین قیمتی داشته باشد، در صورتی که اولاً باید دید آیا اثر فروخته شده در بازار خارجی همین اثر ارائه شده در حراج است؟ اگر اینطور هم باشد نباید معیار ما قیمت‌های خارجی قرار بگیرد، زیرا واحد پول، تورم و گردش اقتصاد در کشور ما با سایر کشور‌ها متفاوت است بنابراین باید طبق بازار داخلی قیمت گذاری کنیم.
گالری‌ها دریچه ورود هنرمندان به حراج تهران
مدیر حراج تهران، کار حراجی‌ها را نمایش و فروش آثار هنرمندان مطرح که آثارشان در گالری‌ها مورد توجه قرار گرفته باشد، می داند. سمیع آذر می گوید رویداد حراج در همه جای دنیا بازار ثانویه است و استعداد هنرمندان باید توسط گالری‌ها کشف شود.
به گفته او حراج تهران برای انتخاب هنرمند به گالری‌ها مراجعه می‌کند. امکان انتشار فراخوان عمومی وجود ندارد؛، زیرا نهایتاً 100 اثر به نمایش در می آید و انتخاب این تعداد از بین حجم انبوهی از آثار هنرمندان بسیار سخت است. بنابراین از پیشنهاد گالری‌ها در زمینه انتخاب هنرمند استفاده می‌شود.
او به هنرمندان جوان پیشنهاد داد تا به گالری‌های معتبر شهر خود مراجعه کنند و آثار خود را به نمایش بگذارند. زیرا در گالری‌ها فقط بحث فروش اثر مطرح نیست بلکه کارشان مورد نقد هم قرار می‌گیرد و کیفیت آن‌ها ارتقا می‌یابد.
سمیع آذر با بیان اینکه هر سال 20 تا 25 درصد هنرمندان حاضر در حراج معاصر تهران چهره‌های جدید هستند، ابراز داشت: به این استراتژی برای معرفی هنرمندان جوان در هر دوره پایبند هستیم. اما اگر هنرمندی مستقیم وارد حراج شود ممکن است اثر او فروخته نشود، این مسئله برای ما مشکلی ندارد، اما ممکن است برای آن هنرمند گران تمام شود و فرصت‌های دیگر پیشرفت را از دست بدهد و دچار سرخوردگی شود.
مدیر سابق موزه هنر‌های معاصر تهران در خصوص نحوه ارتباط حراج تهران با گالری‌ها گفت: معمولاً از هر گالری یک یا دو اثر وارد حراج می‌کنیم. برای گالری‌ها دعوت نامه نمی‌فرستیم اما زمان برنامه ما مشخص است، اگر گالری مایل باشد می‌تواند هنرمند معرفی می‌کند.
او معرفی خریداران را جزو حقوق افراد آن‌ها دانست و می‌گوید هیچکدام از حراج‌های دنیا خریداران خود را معرفی نمی‌کنند؛ زیرا ممکن است پیامد‌هایی داشته باشد که حراج‌ها این مسئولیت‌ها را گردن نمی‌گیرند. ما نمی‌توانیم اسامی خریداران را معرفی کنیم و امنیت خرید آن‌ها را به خطر بیندازیم. خریداران مختار هستند که خود را معرفی کنند، اما حراج‌ها چنین اجازه‌ای ندارند. البته در صورتی که دستور قضایی و یا اداره مالیات باشد مکلف به معرفی هستیم که البته آن‌ها هم این اسامی را محرمانه نگه می‌دارند.
یکی از سوالات پیرامون حراج تهران اطلاق مالیات به آن است. بر اساس اظهارات علیرضا سمیع آذر، حراج تهران یک شرکت است که درآمد دارد و باید مالیات دهد، اما خرید و فروش اثر هنری از پرداخت مالیات معاف است، اما حراج تهران مثل یک شرکت، مالیات تکلیفی دارد که باید آن را پرداخت کند.
کارشناسی آثار سلیقه‌ای نیست گران‌ترین اثر پانزدهمین دوره حراج تهران شاعر نشسته اثر پرویز تناولی است که بین 12 تا 14 میلیارد تومان پایه گذاری شده، حسین زنده‌رودی هم با دو اثر حضور یافته که نقاشی‌خط گرانترش 8 تا 9 میلیارد تومان برآورد قیمت شده است. اثر ارزان‌تر این هنرمند، 1.5 تا 2 میلیارد تومان قیمت‌گذاری شده است. محمود زنده‌رودی (برادر کوچک‌تر حسین) هم با اثری 600 تا 800 میلیون تومانی در این دوره حراج حضور دارد.
بهمن محصص با 5 تا 6 میلیارد، کوروش شیشه‌گران با 4 تا 5 میلیارد، سیدمحمد احصائی با 4 تا 5 میلیارد، منصور قندریز با 4 تا 5 میلیارد، رضا درخشانی با 3 تا 4 میلیارد و سیراک ملکونیان با 3 تا 4 میلیارد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس گفته‌های علیرضا سمیع آذر به طور میانگین 15 درصد فروش هر اثر متعلق به حراج تهران است.
این پژوهشگر و نویسنده هنر‌های تجسمی در خصوص تیم کارشناسی آثار در حراج تهران می گوید، تمام گالری‌ها و هنرمندان شاخص کارشناسان ما را می‌شناسند و لیست محرمانه‌ای نیست، اما از من نخواهید که اسامی آن‌ها را اعلام کنم. به گفته او سابقه، خریدار و شناسنامه یک اثر در پذیرش آن موثر است. قیمت گذاری بر اساس سلیقه شخصی در یک جلسه محرمانه صورت نمی‌گیرد بلکه بر اساس مستندات، اصالت و مالکیت اثر تصمیم گیری می‌شود. ما دلایل مالک اثر برای اصالت را می‌شنویم و اگر درست باشد آن را می‌پذیریم. اگر یک هنرمند در قید حیات نباشد، می‌دانیم که چه کسانی می‌توانند کار او را تایید کنند، معمولا این افراد از خانواده، دوستان و صاحب‌نظران در خصوص اثر آن فرد هستند.