نقد ادبی ستون پویایی فرهنگ است

در جلسه هیئت علمی هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد بر لزوم تقویت پیوند میان نظام آکادمیک و ادبیات معاصر تاکید شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، نشان‌دهنده ضعف ارتباط میان جایزه و دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و نهادهای علمی است. نقد ستون فقرات رشد ادبیات است. بدون نقد، ادبیات به روایت‌های یک‌سویه تبدیل می‌شود. بنابراین ضروری است این پیوند علمی و پژوهشی را تقویت کنیم و از ظرفیت دانشگاه‌ها و منتقدان جوان بیش از پیش بهره ببریم. پیشنهاد می‌کنم کمیته‌ای برای واکاوی این موضوع تشکیل شود تا ریشه‌یابی دقیقی از این فاصله صورت گیرد.

وی با اشاره به اینکه در کنار جایزه جلال، برنامه داستان‌نویسی «اقلیم قلم» که همزمان با نمایشگاه کتاب خراسان شمالی برگزار شد تجربه‌ای موفق را رقم زد، عنوان کرد: علی‌رغم همه محدودیت‌ها و دشواری‌ها، این دوره با حضور بیش از 100 دانش‌پذیر از هشت استان کشور در بجنورد برگزار شد و بازتاب مثبتی داشت. امیدواریم این تجربه در سال آینده در چند منطقه دیگر نیز تکرار و به بستری برای کشف استعدادهای تازه و ترویج فرهنگ نوشتن بدل شود.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران اضافه کرد: نکته دیگری که باید بر آن تاکید کنم، مسئله حمایت از برگزیدگان است. انتخاب یک اثر پایان کار نیست، آغاز راه است. لازم است با همکاری دیگر نهادها از آثار برگزیده حمایت مادی و معنوی صورت گیرد که از جمله آن می‌توان به معرفی و عرضه این آثار در نمایشگاه‌های کتاب، سامانه‌های فروش، و برنامه‌های فرهنگی اشاره کرد. به نظر من اثر برگزیده باید دیده شود، خوانده شود و به الگویی الهام‌بخش برای نویسندگان نسل آینده تبدیل گردد.

ابراهیم در پایان سخنان خود گفت: از شما اساتید فرهیخته تقاضا دارم با همان نگاه نقادانه و دلسوزانه‌ای که همیشه داشته‌اید ما را در بازنگری شیوه‌ها، ساختارها و سایر موضوعات این جایزه یاری کنید. آیا وقت آن نرسیده که در فرایندها، داوری‌ها و سیاست‌های موضوعی جایزه بازاندیشی کنیم؟ این تصمیم‌ها در نهایت به دست شماست و اطمینان دارم که با همراهی و اندیشه شما، جایزه جلال آل‌احمد می‌تواند بیش از پیش به جایگاه شایسته خود در جهان ادبیات برسد. از همه‌ی شما سپاسگزارم و آرزو دارم که حاصل این هم‌اندیشی‌ها، گامی تازه در مسیر اعتلای ادبیات ایران باشد.

لزوم توجه به استراتژی در حوزه جایزه جلال

مجید قیصری نیز در این نشست با اشاره به دوره اقلیم قلم که در بجنورد برگزار شد، بیان کرد: هم از نظر فضا، هم از نظر دانش‌پذیران و انرژی حاکم بر جمع واقعاً یکی از متفاوت‌ترین کارگاه‌هایی بود که تا امروز برگزار کرده‌ایم؛ در این برنامه، حضور آقای محمودی ایران‌مهر، آقای رامبد خانلری و دیگر دوستان، در کنار جمعی از صد دانشجوی مشتاق از استان‌های مختلف به‌ویژه خراسان شمالی و سیستان و بلوچستان، تجربه‌ای تازه و الهام‌بخش رقم زد.

وی افزود: آنچه برای من در این نشست چشمگیر بود، شور و اشتیاق شرکت‌کنندگان بود. در دوره‌های گذشته، گاهی حس می‌شد که حضور در این جلسات برای برخی از سر عادت است چراکه چهره‌ها تکراری بود و انگیزه‌ها کمتری دیده می‌شپ. اما این بار، چهره‌های تازه دیدیم؛ جوانانی پرانرژی که تشنه یادگیری و خواندن بودند برای شنیدن و خواندن اشتیاق فراوان داشتند. وقتی در کلاس‌ها حاضر می‌شدیم، داستان‌ها را با شوق می‌خواندند و پرسش‌های دقیق می‌پرسیدند. به‌گمانم این تفاوت، نتیجه روند انتخاب هوشمندانه‌تری است که امسال انجام شد. اگر این روند در استان‌های دیگر نیز ادامه پیدا کند، می‌تواند تأثیر ماندگاری در بدنه ادبی کشور داشته باشد. اما اگر جلسات صرفاً به شکل مناسکی یا نمادین برگزار شوند، به‌نظر من نتیجه مطلوبی در پی نخواهند داشت.

قیصری یکی از نقاط آسیب‌پذیر جایزه جلال آل‌احمد را نبود تداوم در ساختار هیئت علمی آن دانست و مطرح کرد: به باور من هیئت علمی باید دوره‌ای چهارساله داشته باشد تا بتواند ضمن شناخت بهتر جریان‌های ادبی در انتخاب داوران، سیاست‌گذاری‌ها و مسیر حرکت جایزه ثبات ایجاد کند تا استراتژی بلندمدت شکل گیرد.

دبیر علمی هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد در پایان سخنان خود گفت: به باور من، هیئت علمی می‌تواند محور این پیوستگی باشد در این راستا می‌توان نشست‌های منظم فصلی، جلسات نقد و ترجمه برگزار کرد و به صورت مستقیم با نهادهای علمی و فرهنگی ارتباط برقرار کرد. اگر هیئت علمی به جریانی مداوم و پایدار تبدیل شود، می‌توان امیدوار بود که جایزه ادبی جلال آل احمد از رویداد ادبی صرف عبور کرده و به نهادی زنده و اثرگذار در فضای فرهنگی کشور بدل خواهد شد.

از ریشه یابی کم شدن نقد ادبی تا تبدیل ایران به عنوان مرجع تولید آثار زبان و ادبیات فارسی

در این نشست همچنین قاسمعلی فراست، مجید آقائی، مسعود کوثری، کاوه میرعباسی، زهرا زواریان، خسرو باباخانی، شیوا مقانلو و محمد کشاورز حضور داشتند و بر مباحث زیر تاکید کردند:

تداوم فعالیت اعضای هیئت علمی جایزه ادبی جلال آل‌احمد

توجه به آثار فارس افغانستان و تاجیکستان

لزوم بازبینی قالب‌های نقد ادبی، داستان کوتاه، مستندنگاری، رمان و داستان بلند

لزوم توجه به بانوان نویسنده ایرانی

لزوم توجه به جوایز ادبی جهانی

ایجاد نقشه راه در ارتباط با هسته مرکزی زبان و ادبیات و فارسی

تبدیل ایران به عنوان مرجع تولید آفرینش در حوزه زبان و ادبیات فارسی

توجه به جوانگرایی در میان داوران به ویژه حوزه رمان و داستان کوتاه

ریشه یابی کم شدن نقد ادبی

حمایت از رمان و داستان

لزوم حضور داوران با دیدگاه‌های متفاوت