نقش مسجد در توسعه فرهنگی و معنوی جوانان

محمود محمدی‌نیا، کارشناس مسائل دینی و پژوهشگر فرهنگی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، به تحلیل نقش نهادهای مذهبی در فرآیند پیشرفت فرهنگی و معنوی جوانان پرداخت و گفت: نهادهای مذهبی از جمله مسجدها، حسینیه‌ها و سایر مراکز دینی همواره در جوامع اسلامی نقشی بنیادین در تعلیم و تربیت نسل‌های مختلف داشته‌اند.

او تصریح کرد: این نهادها به عنوان پایگاه‌های آموزشی و فرهنگی، قادرند بستر مناسبی برای رشد معنوی و فرهنگی جوانان فراهم کنند. در واقع تأثیرگذاری این نهادها فراتر از انجام عبادات است و در ابعاد مختلف از جمله تربیت اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی جوانان مشهود است.

محمدی‌نیا با تأکید بر لزوم تعیین هویت فرهنگی برای نسل جوان اظهار داشت: در شرایط امروز یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که جوانان با آن روبه‌رو هستند، فقدان جهت‌گیری‌های فرهنگی و معنوی صحیح است. در این شرایط، مسجدها و نهادهای مذهبی می‌توانند به عنوان مرجع معنوی و فرهنگی، مسیر درست را به جوانان نشان دهند.

او در این باره توضیح داد: آموزه‌های دینی علاوه بر اینکه اساس اعتقادی افراد را تقویت می‌کنند، می‌توانند به طور عملی نیز به جوانان کمک کنند تا با تقویت روحیه مسئولیت‌پذیری، مشارکت اجتماعی و ارتقای اخلاقی خود، در جامعه اثربخش باشند.

این کارشناس فرهنگی در ادامه گفت: از آنجا که نهادهای مذهبی ارتباط مستقیمی با جوانان دارند، می‌توانند در رفع دغدغه‌ها و مسائل اجتماعی این قشر تأثیرگذار باشند. به طور خاص در مساجد و مراکز دینی، جوانان نه تنها از تعالیم دینی بهره‌مند می‌شوند، بلکه در کنار آن مهارت‌های اجتماعی، اخلاقی و حتی مهارت‌های زندگی نیز آموزش داده می‌شود. این فرآیند به ویژه در مواجهه با چالش‌های فرهنگی و اجتماعی عصر جدید، اهمیت زیادی پیدا کرده است.

محمدی‌نیا همچنین بیان کرد: در نظام‌های اجتماعی و فرهنگی که نهادهای مذهبی به طور مؤثر فعالیت می‌کنند، جوانان معمولاً با هویت دینی و فرهنگی محکم‌تری رشد می‌کنند و در نتیجه قادر خواهند بود که از آفت‌های فرهنگی و انحرافات اجتماعی که ممکن است آنها را تهدید کند، دور بمانند. به عبارتی، نهادهای مذهبی به ویژه در دوره‌های بحرانی، می‌توانند به عنوان راهنمایان معنوی عمل کنند و نسل جوان را از آسیب‌های اجتماعی دور نگه دارند.

او در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر نهادهای مذهبی در ساختار فرهنگی کشور گفت: اگر بخواهیم نهادهای مذهبی را به عنوان یکی از ارکان اصلی در توسعه فرهنگی جوانان معرفی کنیم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که این نهادها نمی‌توانند به تنهایی تمام بار تربیتی و فرهنگی جوانان را به دوش بکشند. بلکه باید این نهادها در کنار سایر نهادهای اجتماعی مانند خانواده، آموزش و پرورش و رسانه‌ها، نقش مکمل ایفا کنند. در این صورت است که می‌توانیم شاهد پیشرفت فرهنگی و معنوی جوانان در یک جامعه باشیم.

او تأکید کرد: باید به این نکته توجه داشته باشیم که نهادهای مذهبی باید با نوآوری و استفاده از روش‌های روز در جذب جوانان به فعالیت‌های دینی و فرهنگی خود، گام بردارند. استفاده از فضای مجازی، برنامه‌های متنوع آموزشی و فرهنگی و تعامل با جوانان در موضوعات مختلف اجتماعی و فرهنگی می‌تواند به جذب بیشتر جوانان کمک کند. در کنار این موارد لازم است این نهادها خود را با نیازهای روز جامعه تطبیق دهند و از تفکرات سنتی فاصله بگیرند.

کارشناس مسائل دینی در پایان خاطرنشان کرد: در نهایت برای تحقق توسعه فرهنگی و معنوی جوانان، لازم است که نهادهای مذهبی از جمله مساجد، خانواده‌ها، دستگاه‌های فرهنگی و دولت در یک هماهنگی کامل قرار بگیرند و همگی بر روی یک هدف مشترک یعنی ارتقای سطح فرهنگی و معنوی نسل جوان فعالیت کنند. به این ترتیب، می‌توانیم جوانانی با هویت دینی و فرهنگی قوی، مسئولیت‌پذیر و تأثیرگذار در جامعه داشته باشیم.