نهج‌البلاغه | پیامد مثبت شاد کردن دیگران

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، همگان به این تجربه رسیدیم که هیچ شور و شعفی در زندگی به اندازه کمک و یاری رساندن به همنوعان، گرفتاران و مصیبت‌دیده‌ها نیست. انسان زمانی که با نیت جلب رضایت خدا به دیگری یاری می‌رساند، شخصیتش رشد می‌کند، چرا که از خودبینی خارج می‌شود و نسبت به مسائل پیرامون احساس مسئولیت می‌کند. این احساس مسئولیت و عدم بی‌تفاوتی از مسائل پیرامون، از ابتدایی‌ترین فرهنگ صالحان است. در مقابل، فرد خُنثی و بی‌تفاوت نه جایگاهی نزد خدا دارد و نه خلایق؛ اما فردی که نسبت به رویدادهای اطراف خویش واکنش مثبت نشان می‌دهد، به فطرتش عمل کرده و محبوب خدا و خلق می‌شود.

یکی از جلوه‌های یاریِ همنوعان در سختی‌ها، شاد کردن دل آنها به ویژه در زمان مصیبت‌هاست که در احادیث از آن با عنوان «ادخال سرور» یاد می‌شود. این ویژگی در عصری که مردم با مشکلات اقتصادی و غیره دست و پنجه نرم می‌کنند، حائز اهمیت است. وقتی به احادیث اهل بیت علیهم‌السلام رجوع می‌کنیم، به اهمیت این خصلت از جهت اثرگذاری و ثواب بالای آن بیشتر پی می‌بریم؛ به عنوان نمونه امام باقر علیه‌السلام محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند را شادی مؤمنین وصف می‌کند: «اِنَ أَحَبَ الأَعمَالِ اِلَی اللهِ عَزَ وَ جَلَ اِدخَالُ السُرُورِ عَلَی المُؤمِنِ» (الکافی، ج 2، ص 192) و در روایتی دیگر آن را محبوب‌ترین عبادت می‌شمارد «و ما عُبِدَ اللهُ بِشَیء أحَبَ الی اللهِ مِن ادخالِ السُرُورِ عَلَی المُؤمِنِ.»

البته ناگفته نماند گاهی انسان حتی با یک تبسم می‌تواند غم دیگران را بزداید و نیاز عاطفی آنها را برطرف کند، همچنان که امام باقر علیه‌السلام فرمود «تَبَسُمُ الرَجُلِ فِی وَجهِ أخِیهِ حَسَنَه و صَرفُ القَذَی عَنهُ حَسَنَه»؛ لبخند زدن انسان به روی برادرش حسنه است و دور کردن خاشاک (آزار) از او حسنه است. در این روایت می‌بینیم که امام علیه‌السلام برای ادخال سرور مصداقی همچون تبسم را معرفی می‌کنند که همین مقدار هم سبب جلب لطف خداست و به‌طور طبیعی آثار معنوی مثبتی را برای فرد به همراه می‌آورد؛ همچنان که امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود «هر کس دلی را شاد کند، خداوند از آن شادی لطفی برای او قرار دهد که به هنگام مصیبت چون آب زلالی بر او باریدن گرفته و تلخی مصیبت را بزداید چنان که شتر غریبه را از چراگاه دور کنند؛ مَا مِن أَحَد أَودَعَ قَلباً سُرُوراً اِلَا وَ خَلَقَ اللَهُ لَهُ مِن ذَلِکَ السُرُورِ لُطفاً، فَاِذَا نَزَلَت بِهِ نَائِبَه جَرَی اِلَیهَا کَالمَاءِ فِی انحِدَارِهِ حَتَی یَطرُدَهَا عَنهُ، کَمَا تُطرَدُ غَرِیبَهُ الاِبِلِ.»

در این روایت، ارتباط مستقیمی بین شادن کردن مؤمنان با زدودن تلخی مصیبت برقرار شده است. در واقع شاد کردن همنوعان از وجهی توشه‌ای معنوی است که فرد برای روزگار سخت خود ذخیره می‌کند. امیرالمؤمنین علیه‌السلام جریان این لطف به سمت برطرف کردن غم و اندوه فرد را به جریان آب در سرازیری تشبیه کرده است. این وجه شباهت، به دلیل سرعت ریزش برای زدودن غم اوست، چون این لطف برخاسته از فرمان و امر الهی است. همچنین زدودن اندوه به وسیله آن لطف را به دور کردن شتر بیگانه از میان شتران خودی تشبیه کرده است؛ وجه شباهت آن، سرعت برکناری و دور ساختن شتر است. (شرح ابن میثم بحرانی ترجمه محمدی مقدم) بنابراین خداوند به همین میزان در وقت مصیبت غم فرد را برطرف می‌کند.

اما غیر از آثار دنیوی که ادخال سرور به همراه دارد، شاهد آثار اخروی آن در احادیث هستیم. روایت گویایی از امام صادق علیه السلام در این زمینه نقل شده است که خلاصه‌اش این است: «هنگامی که در قیامت انسانِ باایمان از قبرش خارج می‌شود شخصی (نورانی) از قبر با او برمی‌خیزد و او را بشارت به خیر می‌دهد و در تمام مراحل قیامت با اوست و از ترس و وحشت او می‌کاهد تا زمانی که او را وارد بهشت می‌کند. شخص مؤمن از او می‌پرسد: تو کیستی که همراه من آمدی و در تمام این مسیر مونس من بودی؟ می‌گوید: «أَنَا السُرُورُ الَذِی کُنتَ تُدخِلُهُ عَلَی اِخوَانِکَ فِی الدُنیَا خُلِقتُ مِنهُ لاُِبَشِرَکَ وَأُونِسَ وَحشَتَکَ؛ من همان سروری هستم که بر برادرانت در دنیا وارد کردی. من از آن آفریده شدم که تو را بشارت دهم ومونس تنهایی و وحشت تو باشم».

نکته‌ای که لازم است در شاد کردن دیگران به آن توجه داشت، پرهیز از افتادن در ورطه‌ی شوخی‌های نابجا و رفتارهای شنیع است که در این صورت نه تنها برای فرد ثوابی به همراه ندارد بلکه ممکن است تبعات منفی را برای او به همراه داشته باشد. ادخال سرور زمانی جایگاه دارد که شخصیتی مورد تمسخر قرار نگیرد، غیبت نشود و در یک کلام، با گناه و لودگی همراه نباشد.

انتهای‌پیام /