نگاهی به مهمترین چالش پیش روی هیأت علمی هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هفته‌ای که گذشت، سرانجام احکام دبیر و اعضای هیأت علمی‌جشنواره شعر فجر صادر شد و آنان کار خود را برای به سرانجام رساندن هجدهمین جشنواره آغاز کردند. انتخاب هیأت داوران مهمترین چالشی است که اینک در برابر آنان قرار دارد. این چالش از سه جنبه قابل بررسی است و نشان می‌دهد که اگر عملکرد علیرضا قزوه، به عنوان دبیر علمی و رضا اسماعیلی، مرتضی امیری اسفندقه، نغمه مستشارنظامی، علی‌محمد مؤدب، سید احمد میرزاده و زهیر توکلی به عنوان اعضای هیأت علمی در این انتخاب درست و هوشمندانه باشد می‌تواند نقطه عطفی در عملکرد جشنواره باشد و اگر براساس روالی باشد که در طول سالهای گذشته شاهد آن بوده ایم نمی‌توان به این جشنواره هم به چشم جشنواره ای دیگرگون و متفاوت نگریست.

داوران قابل پیش بینی

نخستین چالش انتخاب داوران در برابر هیأت علمی این است که سعی کنند از انتخاب صدها باره داوران جایزه‌ها و جشنواره‌های دولتی اجتناب کنند. درست است که خود این هیأت علمی هم همان چیزی است که از قبل می‌شد حدسش را زد و چهره‌ای جدید و تازه که از دایره انتخاب‌های چند ساله اخیر وزارت ارشاد و دیگر نهادهای دولتی در حوزه شعر خارج باشد، در آن دیده نمی‌شود اما اگر این تکرار به داوران هم سرایت کند، از همین الان می‌شود سرانجام جشنواره را حدس زد.

در سال‌های اخیر گروهی مشخص و محدود از شاعران در رویدادهای ادبی مانند جشنواره شعر فجر مسؤولیت داوری را به عهده داشته اند. البته که این افراد اغلب سابقه و صلاحیت داوری را داشته اند اما پس از چندین سال، دیگر سلیقه و نگاه آنان برای همه اهالی شعر قابل حدس زدن شده است. وقتی نوع نگاه و گرایش ادبی داوری از پیش مشخص باشد، معلوم است آنچه از داوری او بیرون می‌آید هم از پیش مشخص است. اعضای هیأت علمی‌جشنواره اگر قرار است همچنان از میان همین افراد، داور انتخاب کنند کار سختی درپیش ندارند اما اگر قرار است تحولی در جشنواره ایجاد کنند، لازم است کمی‌جست و جوهایشان را درازدامنه تر کنند و از میان ده‌ها شاعر باسواد، خوش قریحه و دارای صلاحیت داوری جشنواره ای به اهمیت شعر فجر داوران جدیدی را انتخاب کنند.

چرایی برگزیده نداشتن جشنواره

این انتخاب حتماً تنوع دیدگاه را وارد داوری‌ها خواهد کرد و نتیجه ارزشمندی به دنبال خواهد داشت، ضمن اینکه رانت دائم العمر بودن داوری را هم برای عده ای خواهد شکست. این رانت علاوه بر اینکه گاهی باعث حق خوری‌هایی چون رتبه دادن‌های سفارشی به برخی دوستان و شاگردان می‌شود، آسیب دیگری را هم به جایزه وارد کرده است. گروهی که به هردلیل همیشه در همه رویدادهای شعری، جزو هیأت داوران یا تصمیم گیرندگان و تصمیم سازان هستند، بعد از مدتی دچار اعتماد به نفس شدیدی می‌شوند و معمولاً جایگاه ادبی و هنری خود را به درستی ارزیابی نمی‌کنند و به همین دلیل همه را از بالا می‌بینند. شاید یکی از دلایل عدم انتخاب برگزیده در بیشتر بخش‌های جشنواره شعر در سالهای اخیر همین اعتماد به نفس کاذب داوران است.

و سومین نکته این است که در داوری‌های جشنواره‌های شعری بخصوص شعر فجر، در برخی موارد مصلحت اندیشی‌های بیرونی و نداشتن قدرت ریسک و شجاعت انتخاب آثار متفاوت و نوآورانه باعث شده است که برخی از انتخاب‌های جشنواره شعر فجر در سالهای اخیر در جامعه ادبی، مورد اقبال قرار نگیرد و دوستداران شعر ترجیح دهند به جای پیشنهادهای داوران محافظه کار، آثار خلاقانه تر و نوآورانه تر شاعرانی را بخوانند که پشت در انتخاب جشنواره مانده‌اند. این نیز آسیب مهمی است که در طول سالهای اخیر به جشنواره شعر فجر وارد شده است و لازم است در این دوره، از آن اجتناب کرد.