هشدار درباره رشد شاخص خشکی در ایران / بارش‌ها طی نیم قرن 85 میلی‌متر کم شده است
رئیس سازمان هواشناسی کشور گفت: در ایران طی 50 سال گذشته میانگین بارش سالانه حدود 85 میلی‌متر کاهش یافته و دمای هوا در هر دهه حدود 0.4 درجه افزایش داشته است. شاخص‌های خشکسالی نیز نشان می‌دهند که سال 1403 از نظر بارش سومین سال خشک کشور بوده است.
سحر تاجبخش مسلمان رئیس سازمان هواشناسی کشور با اشاره به اولویت‌های تعیین‌شده در چارچوب سندای گفت: در این سند، موضوع سامانه‌های هشدار چندمخاطره و هشدار سریع به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی (هدف هفتم) مورد تأکید قرار گرفته است تا همه مردم به این سامانه‌ها دسترسی داشته باشند.
وی افزود: در گزارش‌های مرکز اقتصاد جهانی، پدیده‌های مخاطره‌آمیز از نظر ریسک سرمایه‌گذاری اقتصادی جزو مهم‌ترین تهدیدها در بازه‌های دو ساله و ده‌ساله محسوب می‌شوند و در حال حاضر نیز دومین مخاطره‌ای هستند که بیشترین ریسک را برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کنند؛ ازاین‌رو توجه به وضعیت هوا و اقلیم اهمیت زیادی دارد.
رئیس سازمان هواشناسی کشور تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین پیامدهای تغییر اقلیم، افزایش تعداد و شدت مخاطرات طبیعی است.
به گفته وی، با افزایش دمای هوا، هم فراوانی این پدیده‌ها بیشتر شده و هم شدت آن‌ها. طبق سناریوهای افزایش دما به میزان 1.5 تا چهار درجه، تعداد امواج گرمایی در بازه‌های ده‌ساله تا 9.4 برابر افزایش یافته و در سناریوی چهار درجه‌ای، میانگین دما حدود پنج درجه بیشتر می‌شود.
تاجبخش مسلمان با اشاره به آخرین گزارش سازمان هواشناسی جهانی اظهار کرد: تا پایان سال 2024، روند افزایش دما نسبت به دوره پیش از انقلاب صنعتی به‌ویژه از دهه 1990 به بعد، با شیبی تند ادامه یافته و در کنار آن، ارتفاع تراز آب اقیانوس‌ها و محتوای گرمایی آن‌ها نیز افزایش پیدا کرده است. به گفته وی، سال 2024 یکی از گرم‌ترین سال‌های تاریخ بود و در برخی ماه‌ها میانگین دمای جهانی از آستانه 1.5 درجه بالاتر از دوران پیشاصنعتی عبور کرد؛ آستانه‌ای که عبور از آن، خطر نابودی اکوسیستم‌های زمین را به‌دنبال دارد.
وی افزود: در آمریکای شمالی دما حدود 1.5 درجه بالاتر از میانگین بود، در اروپا 1.24 درجه و در آسیا 1.06 درجه افزایش یافت. منطقه خاورمیانه نیز از گرم‌ترین نواحی کره زمین بود. بر اساس داده‌های هواشناسی، ایران نیز در سال گذشته با افزایش محسوس دما و تغییر الگوی بارش مواجه شد؛ به‌ویژه در جنوب کشور و استان سیستان‌وبلوچستان که شاهد افزایش رخداد پدیده‌های حدی و بارش‌های غیرمتعارف بودیم.
رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به وضعیت منابع آب گفت: داده‌های جهانی نشان می‌دهد که بین سال‌های 2020 تا 2023، جهان یکی از بدترین دوره‌های کاهش ذخیره آب‌های شیرین را تجربه کرده است.
وی ادامه داد: در همین دوره، مدل‌های پیش‌بینی هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC) حاکی از آن است که در دهه‌های آینده شاخص خشکی در منطقه ما به‌شدت افزایش یافته و هم‌زمان تبخیر و تعرق نیز روندی صعودی خواهد داشت.
به گفته وی، در ایران طی 50 سال گذشته میانگین بارش سالانه حدود 85 میلی‌متر کاهش یافته و دمای هوا در هر دهه حدود 0.4 درجه افزایش داشته است. شاخص‌های خشکسالی نیز نشان می‌دهند که سال 1403 از نظر بارش سومین سال خشک کشور بوده و از نظر ترکیب بارش و تبخیر، خشک‌ترین سال طی دوره 1375 تا 1403 محسوب می‌شود.
تاجبخش مسلمان با تأکید بر اینکه افزایش دما منجر به افزایش رخداد پدیده‌های حدی می‌شود، گفت: بر اساس هدف هفتم سندای، راه‌اندازی سامانه هشدار سریع چندمخاطره از اولویت‌های اصلی کشور است. وی توضیح داد: سه مؤلفه اصلی برای اجرای این سامانه‌ها وجود دارد؛ نخست داده‌های مرتبط با مخاطره که در اختیار سازمان هواشناسی قرار دارد، دوم اطلاعات مربوط به آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و سوم اطلاعات جمعیت در معرض خطر. این داده‌ها باید به‌صورت لایه‌های اطلاعاتی روی پیش‌بینی‌های هواشناسی قرار گیرند تا هشدارهای تأثیرمحور صادر شود.
وی با اشاره به سیستم هشدارهای سه‌سطحی سازمان هواشناسی (زرد، نارنجی و قرمز) یادآور شد: گاهی ممکن است هشدار زرد صادر شود اما یک مخاطره بسیار شدید با احتمال وقوع پایین رخ دهد؛ یا برعکس، مخاطره‌ای با شدت کمتر ولی احتمال بالاتر اتفاق بیفتد. نمونه‌ای از این موارد، سیلاب شدید استهبان بود که با وجود هشدار سطح پایین، شدت بسیار زیادی داشت.
تاجبخش مسلمان تأکید کرد: برای کاهش اثرات تغییر اقلیم و ارتقای تاب‌آوری کشور در برابر پدیده‌های حدی، باید سرمایه‌گذاری در سامانه‌های هشدار سریع و پایش اقلیم به‌صورت جدی در دستور کار همه نهادهای مرتبط قرار گیرد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.