همراه با دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر / بررسی پرسش های مطرح شده در هنر نگارگری و نقاشی سنتی ایران

به گزارش حوزه موسیقی  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، مریم کشمیری در دومین نشست پژوهشی جشنواره هنرهای تجسمی فجر با بررسی تحولات هنر نگارگری در دهه های اخیر گفت: وقتی صحبت از هنرهای تجسمی می شود ناگزیر هستیم که نگاهی به نقاشی سنتی ایران داشته باشیم زیرا انسان امروز چه در مقام مخاطب چه خالق اثر، حافظه تصویری غنی از آنچه پیش تر بوده، دارد و ما در هر سبک و شیوه ای هم که کار کنیم نمی توانیم از آنچه که حافظه بصری ما را ساخته صرف نظر کنیم.

وی افزود: در محافل هنری امروز، دانشگاه یا بیرون دانشگاه، عموما نگاه های متفاوتی به نگارگری وجود دارد، برخی از بزرگواران معتقدند که این رشته در جایگاه یک هنر قدیمی باید به همان سبک و سیاق قدیمی ادامه پیدا کند اما برخی دیگر باور دارند که نگارگری در دنیای امروز ناچار باید لباس جدیدی بپوشد، و باید صورت دیگری پیدا کند تا بتواند حرف های امروزی را بزند.

کشمیری بیان کرد: بعضی از اساتید می گویند که نگارگری را باید به عنوان یک موزه دانست، یعنی هنری است که عمرش سرآمده و ما باید به عنوان میراث فرهنگی از آن پاسداری کنیم. ضرورت ادامه این رشته وجود ندارد، اما کسانی هم هستند که می گویند می شود از نقش ها و المان هایی که در آثار دیده می شود در یک بستر تازه استفاده کرد و حرف های تازه را طوری زد که هم حس نوستالژیک را در مخاطب برانگیزد و هم مفاهیم تازه ای را منتقل کند.

وی ادامه داد: همه دیدگاه ها بر سر یک موضوع اتفاق نظر دارند، آن هم این است، آثاری که از گذشته تا امروز به دست ما رسیده برای مخاطب گنگ و نامفهوم هستند، گرچه بسیاری از نقوش و المان ها را می بینیم اما لایحه های معنایی و تکنیکال اجرا همچنان برای ما سوال است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه از دو سده پیش اولین گام هایی که در حوزه نگارگری برداشته شد، دسته بندی مرتب از آثار بود، گفت: مجموعه آثار نگارگری در موزه های مختلف را رده بندی کردند و به این ترتیب اولین مکتب های نگارگری تعریف شد.

وی افزود: در این نوع دسته بندی شکل و فرم چیزی که ما می بینیم دلیل اصلی است، بعد از مدت کوتاهی یک نوع پژوهش دیگر در نگارگری به وجود آمد که پاسخ بسیاری از چراها بود. وقتی صرفا از یک سری نگاره ها صحبت می کنیم یکسری سوالات درباره شیوه پرداخت یا برخی مفاهیم که کلیات باورهای اسلامی نمی تواند به جزئیات این مسائل پاسخ دهد، پیش می آید.

کشمیری تشریح کرد: پژوهش ها به تدریج به ابعاد مختلف کشیده شدند، مثلا بحث اقتصاد و حامیان آن مطرح شد یا مسائل خود اقتصاد جامعه هم مورد اهمیت قرار گرفت. حتی تغییر طبقات اجتماعی در ایران در نگاره های دوره تیموری و یا صفوی ظهور پیدا کرده اند. در آن برهه حتی خیلی از رخدادهای سیاسی برای هنرمندان مهم می شود.

وی ادامه داد: این شیوه نگاه و بررسی های تازه، خیلی از لایحه های معنایی را شفاف کرد.

مولف کتاب و مقاله های نگارگری عنوان کرد: در ادامه این مباحث باید بگویم علمی که از یونان سرچشمه می گیرد و بعد وارد جامعه اسلامی می شود علم المناظر یا همان اوپتیک است که امروزه به نام نورشناسی کهن از آن یاد می کنند، این دانش از سده چهار و پنج در حوزه های اسلامی بسیار مورد توجه قرار گرفت و یک اندیشمند هم به نام ابن هیثم رساله بسیار گسترده ای به نام المناظر در این حوزه دارد. در مجموع تمام رساله هایی که در حوزه نورشناسی قدیم نوشته می شد در زبان عربی به نام المناظر است. در سده سیزده، چهارده، به عنوان یکی از رسالات پایه مورد توجه اندیشمندان نورشناسی در غرب قرار می گیرد. در پنجاه سال اخیر چند پژوهشگر تاثیر رساله های ابن هیثم بر هنر رنسانس را بررسی و به صورت ترجمه منتشر کردند.

کشمیری گفت: پیرو این اتفاق در ایران هم نگاه ها به رساله ابن هیثم و ارتباطش با نقاشی به ویژه نقاشی ایرانی متمرکز شد تا شاید کلیدی برای پیدا کردن پاسخ چراها باشد، اگر مبنای بازخوانی آثار ایرانی را بخش تئوری کتاب المناظر ابن هیثم بدانیم پاسخ بسیاری از پرسش ها را خواهیم یافت‌.

وی ادامه داد: حداقل تا امروز 8 چرایی در نگارگری ایران مشخص شده، که یکی از مهمترین آنها دلیل چینش انسان در فضای صحنه ای است. اما براساس آرای ابن هیثم ما می توانیم 6 نوع از چیدن انسانها در فضا را برای القای فاصله آنها در نقاشی ایرانی تبیین کنیم.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: جریانی که امروز در بازخوانی نگارگری به وجود آمده از یک طرف نیازمند حمایت بزرگانی است که در عرصه هنر چه قدیم، چه مدرن و چه معاصر فعالیت می کنند و از سویی نیازمند همراهی دوستانی است که علم خوانده اند و می توانند راه گشا باشند.

کشمیری در پایان گفت: امیداورم این جریان در یک یا دو دهه آینده فضاهای جدیدی را در نگارگری به وجود آورد، باید بدانیم معنای پیشینه ما چه بوده است، چه بخواهیم آن را احیا کنیم و یا در بستر جدید ادامه دهیم.

*س_همراه با دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر؛ مروری بر چارسوی هنر_س*

بخش چارسوی هنر دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با حضور گالری ها از تهران و شهرستان‌ها در موسسه صبا برپاست.

در بخش چارسوی هنر که با هدف رونق بازار هنر از سال گذشته آغاز به کار کرده است، بیشتر آثار برای فروش ارائه می‌شوند اما تعدادی از گالری‌ها نیز تنها به نمایش آثار هنرمندان خود پرداخته‌اند. مدیران گالری حاضر در بخش چارسو دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر از استقبال مخاطبان ابراز رضایت کردند.

وارد سالن که می شویم، دومین غرفه از سمت راست مربوط به گالری جاوید است. اتاقکی که نقاشی های رئال مهرداد جمشیدی، علیرضا اکبری جاوید و یحیی میرزا دولتشاهی روی دیوارهای آن برای بازدید کننده خودنمایی و او را به تماشا وادار می کند.

فضا به قدری آرامش بخش، رنگارنگ و دلنشین است که هر فرد را به حضور بیشتر تشویق می کند.

کمی جلوتر چیدمان منظم در غرفه گالری شلمان نظر را جلب می کند. نام امیرعلی الهی، مراد فتاحی، علی خیابانیان و خلیل کویکی به عنوان هنرمندان بخش (نقاشی‌خط)، روناک منصوری و رضا براتی در رشته (مجسمه)، سعید امدادیان، رضا شاه‌حسینی، پرویز معزز، نوشین دلاوری، حمیدرضا صادق زاده، قدرت ناصر، عاطفه حیدری، پروین فتاحی‌زاده و منیر عرب هم با تابلوهای نقاشی خود در فضای این گالری به چشم می خورد.

*س_موزه رضا مافی در جشنواره تجسمی فجر برپا شد_س*

گالری ترانه باران در جشنواره تجسمی فجر دو غرفه را به خود اختصاص داده است که در یکی از آنها آثار و لوازم شخصی رضا مافی به نمایش درآمده است. در این بخش آثار خوشنویسی کلاسیک و همچنین نمونه‌هایی از آثار نقاشی‌خط که در دهه 40 و 50 توسط مافی خلق شده‌اند در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است. علاوه بر آثار خوشنویسی و نقاشی‌خط، تعدادی از نقاشی‌های رضا مافی هم در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است. مافی علاقه خود به مناظر طبیعی را در آثارش نشان داده و به شکل‌های مختلف مناظر طبیعی را به تصویر کشیده است. در این غرفه علاوه بر آثار هنری مافی، لوازم و اسناد مربوط به او نیز دیده می‌شود. قلم، قلم‌تراش، مرکب دان و... در کنار بریده روزنامه‌ها و مجلات قدیمی که در آنها مصاحبه‌هایی از رضا مافی یا نقدهایی درباره نمایشگاه‌های او وجود دارد، به چشم می‌آید.

دومین غرفه گالری ترانه‌باران به نمایش آثار خوشنویسان معاصر اختصاص دارد و مجموعه‌ای از آثار خوشنویسی کلاسیک اساتید شناخته شده معاصر در آن به نمایش درآمده است. سید حسین میرخانی، علی‌اشرف صندوق آبادی، محمد سلحشور، یدالله کابلی، غلامحسین امیرخانی، سید محمد احصایی و... از جمله خوشنویسانی هستند که قطعاتی به خط نستعلیق و شکسته نستعلیق از آنها در این غرفه به نمایش درآمده است.

وقتی وارد فضایی که به گالری ایده اختصاص داده شده است می شویم، تابلویی با پس زمینه مشکی که جهت مشخص ندارد و انسان ها را به صورت وارونه ترسیم کرده است جلب توجه می کند.

عنوان این اثر «پرده واژگون» و متعلق به استاد خسرو خسروی است. استاد هدف از خلق این مجموعه را تامل در بالا و پایین های دنیا میداند، اینکه یادمان باشد در گذر زمان همه چیز وارونه می شود و ممکن است در یک نظر جای هر نفر با دیگری عوض شود. اما دست گالری ایده پرتر از این حرف هاست، زیرا اثر استاد پیلارام هم در فضای نمایشگاهی آن دیده می شود. کاظم خراسانی، جلال متولی، رضا هدایت، زهرا عیشی، امیرعلی مومن، داود شیرمحمدی، حدیث علیپور، مریم ناظری، محبوبه مغربی، محسن دایب نبی، سارا حسنی و پیام یاسینی دیگر هنرمندانی هستند که آثارشان به دعوت گالری در دوازدهمین جشنواره تجسمی فجر به نمایش گذاشته شده است.

یکی از چیدمان های بسیار منسجم و چشم نواز با تابلوهای بزرگ بخش چهارسو، متعلق به گالری گویاست. فضای نمایشگاهی این گالری با آثار مرجان نعمتی، رضا هدایت، شادی طلایی، صفا بنایی، اهورا محمدی، هدیه توتونچیان، سیروس کنعانی، محمدرضا باقری لری، سیده مریم نیک تبار، سعید نقاشیان، حمیدرضا قلیچ خانی، الهیار خوشبختی، لیلی منتظری، حسن صالح ریاحی و عظیم فلاح مملوء از انرژی است.

از بین تابلوهای نقاشی خطی که تعداد آنها بیش از تابلوهای نقاشی در این غرفه است، تابلو هر اثر حمیدرضا قلیچ خانی در وهله اول چشم مخاطب را به خود می گیرد. فضای گالری گویا به سبب حضور آثار کیفی، یکی از پربازدیدترین فضاهای بخش چهارسوی هنر است.

دوازدهمین جشنواره هنر‌های تجسمی فجر از 29 بهمن کار خود را آغاز کرده است و تا 5 اسفند در موسسه فرهنگی هنری صبا واقع در خیابان طالقانی، ابتدای خیابان برادران مظفر برگزار می‌شود.

انتهای پیام /