«هه لپه رکی»؛ جلوه ای ناب از فرهنگ کردستان
سنندج - ایرنا - «هه لپه رکی» که چهارمین جشنواره آن هفته اول نوروز در بانه برگزار شد یک رقص آیینی پیچیده و دسته جمعی در فرهنگ کردستان است و دارای ارزش های خاص معنوی، اجتماعی و تاریخی است، این هنر تاریخچه ای به درازای مردمان منطقه دارد که در شادی ها و مناسبت های خاص اجتماعی و فرهنگی اجرا می شود.
به گزارش ایرنا، «هه لپه رکی» با زبیایی، قدمت، معنا و مفهومی که دارد جلوه ای ناب از فرهنگ غنی کردستان را به نمایش می گذارد و بخش جدایی ناپذیر از زندگی مردم این دیار است.
در واقع هر جا که کردها دور هم جمع می شوند «هه لپه رکی» با شور و شوق شکل می گیرد هر دورهمی میان آنها با «هه لپه رکی» آغاز می شود و با «هه لپه رکی» هم پایان می یابد در واقع کردها در طول تاریخ با «هه لپه رکی» زندگی کردند.
در واقع «هه لپه رکی» با حرکات معنادار و منظم خود تعریفی از فرهنگ کردها است و دست گرفتن در این «هه لپه رکی» به معنای تکامل و همبستگی است و حرکت دسته جمعی به شکل دایره ای نماد پویایی و پایکوبی بر زمین به معنای بیدار کردن و باروری زمین از خواب است در واقع «هه لپه رکی» بیشتر از هر چیزی وحدت و همدلی انسان ها را به نمایش می گذارد.
هنر «هه لپه رکی» ریشه در زندگی و کار روزانه مانند کشاورزی، اعتقادات دینی، مراسم و جشن‌های بزرگ، بازی‌های محلی، جنگ و دفاع و حالات روحی و درونی افراد دارد که به صورت امروزی در آمده است.
«هه لپه رکی» با زیبایی خاص خود بخشی از همان میراث ناملموس فرهنگی مردمان کرد و آئینه ای تمام نما از زندگی گذشته آنها است در وجود آنان جریان است و به گفته بسیاری از محققان تاریخچه آن به قبل از شکل گیری زبان نیز بر می گردد.
شه لان، گه ریان، چه پی، سه پا، چه مه ری، هه لگرتن، فتاح پاشا و لب لان نام تعدادی از رقص های هه لپه رکی است که در آیین های خاص اجرا می شود.
سرچوپی رهبر و نقطه عطف گروه است و دستمال هم که معمولا به رنگ های طبیعت و سفید است نماد رهایی از متعلقات دنیوی است.
موسیقی در هه لپه رکی با سازهای دهل، سرنا، دایره، تنبک و دوزله اجرا می شود که با هر نوع موسیقی نوع خاصی از هه لپه رکی اجرا می شود در بیشتر موارد افرادی که موسیقی اجرا می کنند وسط دایره «هه لپه رکی» قرار می گیرند.
عضو هیات مدیره انجمن آیینی - سنتی «هه لپه رکی» کردستان در مورد اهمیت و جایگاه این هنر در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: مردم کردستان تشنه هنر «هه لپه رکی» هستند چراکه بخش مهمی از فرهنگ و هنر کردها است.
فرشید ابراهیمی با بیان اینکه کردها با «هه لپه رکی» نشان می دهند که دارای فرهنگی غنی و تاریخی هستند افزود: گروه های «هه لپه رکی» زیادی در کردستان فعالیت می کنند و در انجمن آیینی - سنتی «هه لپه رکی» هم بخشی به عنوان انجمن پژوهش و علمی ایجاد کردیم که در سال های آینده آموزش ها را بدون مشکل ارائه دهیم.
ابراهیمی گفت: مردم کردستان در قدیم، همه کارهای جمعی را با «هه لپه رکی» شروع می کردند و هر آنچه در زندگی آنها می گذشت را با «هه لپه رکی» بیان می کردند.
کردستان خواستگاه موسیقی و هه لپه رکی است
یک محقق فرهنگی که در زمینه هنر «هه لپه رکی» تحقیقاتی انجام داده در گفت و گو به خبرنگار ایرنا با بیان اینکه کردستان خواستگاه موسیقی و «هه لپه رکی» است، گفت: در تحقیقاتی که در انستیتو سلیمانیه انجام شده است 141 نوع «هه لپه رکی» ثبت شده و در تحقیقات میدانی که در میان کردهای کرمانج انجام دادم بیش از 90 نوع «هه لپه رکی» کردی کرمانجی را شناسایی کردم.
دکتر عبدالکریم سروش با بیان اینکه تعدادی از «هه لپه رکی» ها در گذر زمان از بین رفته اما همچنان تعداد زیادی از این هنر شناسایی نشده اضافه کرد: اگر تحقیقات گسترده ای در این زمینه انجام شود می توان انواع بیشتری «هه لپه رکی» و موسیقی را شناسایی کرد.
وی اظهار داشت: برای حفظ و تقویت موسیقی و «هه لپه رکی» کردی انستیتوی اختصاصی ضروری است تا محققان «هه لپه رکی» را به صورت علمی و آکادمیک، شناسایی، تحلیل و ثبت کنند.
سروش با اشاره به تاریخچه هنر «هه لپه رکی» افزود: قبل از اینکه زبان به وسیله ای برای ارتباط انسان تبدیل شود «هه لپه رکی» وجود داشته است «هه لپه رکی» سرود و شناسنامه کردها است.
وی با بیان اینکه هر نوع «هه لپه رکی»، آواز و موسیقی خاصی دارد یادآور شد: «هه لپه رکی» میراث گذشتگان ما است که باید آن را حفظ و به نسل های آینده منتقل کنیم و برای ماندگاری این هنر برای نسل نو اجرای «هه لپه رکی» نو ضروری است.
سروش اضافه کرد: علاوه بر اینکه باید «هه لپه رکی» های قدیمی را حفظ کنیم باید برای نسل جدید هم براساس نیاز جامعه امروز، «هه لپه رکی» جدید خلق شود و در «هه لپه رکی» های قدیمی هم تغییراتی ایجاد شود.
وی اظهار داشت: چهارمین جشنواره هه لپه رکی در بانه با حضور گروه های بسیار ماهر برگزار شد یکی از مشکلات جشنواره نبود مکان مناسب برای این جشنواره است مکان برای گزاری جشنواره ها در بانه کوچک و نامناسب است.
دکتر سروش هه لپه رکی را اینگونه تعریف کرد: هه لپه رکی سرود زندگی و زندگی با هه لپه رکی معنی پیدا می کنند.
شهرستان مرزی بانه با 158 هزار نفر در270 کیلومتری سنندج مرکز استان واقع شده است.