هوش مصنوعی چه مشاغلی را از بین خواهد برد؟ | قاتل مشاغل
آیا روبات‌ها مشاغل ما را از بین خواهند برد؟ این سوالی است که ذهن بسیاری از ما را به خود مشغول کرده است. دیوید ریکاردو اقتصاددان بریتانیایی، در ویرایش سوم کتاب کلاسیک خود «اصول اقتصاد سیاسی» که در سال 1821 منتشر شد فصلی با عنوان «درباره ماشین‌آلات» اضافه کرد که در آن سعی داشت نشان دهد فناوری انقلاب صنعتی می‌تواند - دست‌کم در بدو امر - به کارگران صدمه بزند. کورت ونه‌گات نیز در سال 1952...
از زمان رونمایی از ChatGPT تاکنون، زمان زیادی نمی‌گذرد اما در همین مدت، این فناوری عجیب‌الخلقه برای نوشتن نامه‌های اداری، کتاب کودکان و حتی کمک به دانش‌آموزان برای تقلب در مقاله‌های پژوهشی به کار رفته است. چت‌بات، احتمالاً بسیار قدرتمندتر از آن چیزی است که ما تصور می‌کنیم. گوگل اعلام کرده به لحاظ تئوری، اگر یک روبات در مصاحبه استخدامی این کمپانی شرکت کند ممکن است به عنوان یک کدگذار مبتدی استخدام شود! کارکنان آمازون که ChatGPT را امتحان کرده‌اند می‌گویند که این فناوری در پاسخگویی به سوالات پشتیبانی از مشتری، «بسیار خوب» عمل می‌کند، در تهیه محتوای آموزشی «عالی» و در پاسخ به سوالات در مورد استراتژی شرکت‌ها «بسیار قوی» است! ترسناک است، نه؟ به نظر می‌رسد ابزارهای هوش مصنوعی دارند عرصه‌هایی را که تاکنون به‌وسیله انسان اداره می‌شد، یک‌به‌یک تسخیر می‌کنند. اما آمارها چه می‌گویند؟
مطالعه دانشگاه آکسفورد در سال 2013 نشان داده بود که طی 20 سال آینده، 47 درصد از مشاغل ایالات متحده می‌تواند به‌وسیله هوش مصنوعی حذف شود. به نظر می‌رسد این پیش‌بینی با واقعیت فاصله زیادی دارد؛ مطالعه اخیر موسسه گلدمن‌ساکس نشان می‌دهد که ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند بر 300 میلیون شغل تمام‌وقت در سراسر جهان تاثیر بگذارند. AI گرچه می‌تواند با ایجاد مشاغل جدید و افزایش بهره‌وری همراه باشد اما همچنین می‌تواند جایگزین یک‌چهارم وظایف کاری در ایالات متحده و اروپا شود. در این گزارش آمده، هوش مصنوعی مولد که قادر به ایجاد محتوای غیرقابل تمایز از کار انسانی است، «پیشرفت بزرگی» است، اما در عین حال «اختلال قابل توجهی» در بازار کار جهان ایجاد خواهد کرد.
بد نیست یادآوری کنیم این فناوری‌ها بدون نظارت انسانی، بسیار مستعد خطا و سوگیری هستند. برای مثال کاربران ChatGPT هم به خوبی می‌دانند که این روبات می‌تواند اطلاعات نادرست تولید کند، به سوالات، اشتباه پاسخ بدهد و در محاسبات ریاضی‌پایه خطا ایجاد کند. شاید به همین دلیل است که کارشناسان می‌گویند هوش مصنوعی را باید به عنوان ابزارهایی برای افزایش بهره‌وری در نظر گرفت و نه جایگزین کامل مشاغل. با این حال به نظر می‌رسد AI می‌رود که برخی کارها را برای همیشه از کره زمین محو کند. ببینیم کدام مشاغل در معرض بلعیده شدن به‌وسیله نهنگ شاخدار هوش مصنوعی هستند؟
مشاغل تکنولوژی
کدنویسان، برنامه‌نویسان کامپیوتر، مهندسان نرم‌افزار و تحلیلگران داده احتمالاً باید بیش از همه نگران باشند. هنوز هم این حرفه‌ها با تقاضای بالایی روبه‌رو هستند اما ممکن است در آینده نزدیک، ابزارهای هوش مصنوعی مانند ChatGPT برخی از موقعیت‌های شغلی از این دست را پر کنند.
یکی از همکاران موسسه بروکینگز که در مورد تاثیر هوش مصنوعی بر نیروی کار ایالات متحده پژوهش کرده است می‌گوید: در واقع فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند ChatGPT می‌توانند سریع‌تر از انسان کدگذاری کنند؛ به این معنی که کار می‌تواند با کارکنان کمتری انجام شود. بنابراین کاری که به یک تیم بزرگ از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار نیاز داشت ممکن است با تعداد کمی از آنها قابل انجام شود. شرکت‌های فناوری مانند OpenAI سازنده ChatGPT، در حال بررسی جایگزینی مهندسان با هوش مصنوعی هستند.
مشاغل رسانه‌ای
کارشناسان IT پیش‌بینی می‌کنند مشاغل رسانه‌ای در سراسر جهان - از جمله تبلیغات، نویسندگی حرفه‌ای، روزنامه‌نگاری و هر نقشی که شامل تولید محتواست - به احتمال زیاد تحت تاثیر اشکال مختلف هوش مصنوعی قرار می‌گیرند؛ چراکه هوش مصنوعی قادر است داده‌های مبتنی بر متن را به خوبی بخواند، بنویسد و درک کند. پل کروگمن اقتصاددان در نیویورک‌تایمز می‌نویسد ممکن است ChatGPT حتی بتواند وظایفی مانند گزارشگری یا نویسندگی را «کارآمدتر» از انسان انجام دهد.
صنعت رسانه در حال حاضر، شروع به آزمایش محتوای تولیدشده به‌وسیله هوش مصنوعی کرده است. سایت خبری CNET از یک ابزار هوش مصنوعی مشابه ChatGPT برای نوشتن ده‌ها مقاله استفاده کرده است (البته دبیران مجبور شده‌اند برخی اصلاحات را اعمال کنند). کارشناسان البته می‌گویند اکثر کارهایی که به‌وسیله تولیدکنندگان محتوا انجام می‌شود، قابل خودکار شدن نیستند چراکه هر یک از این مشاغل تا حد زیادی به قضاوت انسانی وابسته است.
فروشندگان
دورانی که شرکت‌ها برای فعالیت‌های تبلیغاتی و خرده‌فروشی به فروشندگان نیاز داشتند، گذشته است. تبلیغات به سمت وب و رسانه‌های اجتماعی تغییر کرده و قابلیت‌های بازاریابی در رسانه‌های اجتماعی به تبلیغ‌کنندگان اجازه می‌دهد برای انواع مختلف مخاطبان، محتوای سفارشی ایجاد کنند. به زودی دستگاه‌هایی وجود خواهند داشت که در یک فروشگاه، دور و بر ما می‌چرخند، کالاها را مدیریت می‌کنند و به سوالات ما پاسخ می‌دهند. برخی هم می‌توانند وظایف تکراری و زمان‌بر مربوط به حسابرسی اقلام موجود در انبار، اصلاح قیمت‌گذاری یا محاسبه فروش را انجام دهند. سخت‌ترین بخش کار خرده‌فروشی برای روبات‌ها، تعامل انسانی است و خواهد بود، اما حتی در اینجا، شرکت‌ها در حال پیشرفت هستند. SoftBank Robotics که مسلماً بزرگ‌ترین مرکز توسعه روبات‌های انسان‌نماست هزاران روبات Pepper خود را در ژاپن به فروش رسانده است. دیگر در حین خرید یا تسویه‌حساب، نیازی به همراهی فروشنده نخواهید داشت.
مشاغل حقوقی
هوش مصنوعی مولد به احتمال زیاد بر کارکنان بخش حقوقی نیز تاثیر می‌گذارد شاید به این دلیل که تعداد مشاغل در خدمات حقوقی نسبتاً کم است و پیش از ظهور ابزارهای جدید هوش مصنوعی نیز این حرفه به شدت در معرض اتوماسیون قرار داشته است. مانند نقش‌های رسانه‌ای، مشاغل این صنعت - حقوقدانان و دستیاران حقوقی - مقادیر زیادی اطلاعات استفاده می‌کنند و مسوول ترکیب کردن آنچه آموخته‌اند و سپس قابل درک کردن آن از طریق دعاوی حقوقی خلاصه‌شده هستند. کارشناسان معتقدند حرفه‌های زبان - محوری از این دست، بسیار مستعد اتوماسیون هستند. بنابراین با هوش مصنوعی مولد سازگارند. اینجا هم اماواگرهایی وجود دارد؛ هوش مصنوعی به‌طور کامل قادر به خودکارسازی این مشاغل نخواهد بود زیرا مجدداً برای درک اینکه مشتری یا کارفرما چه می‌خواهد، به درجاتی از قضاوت انسانی نیاز است.
تحلیلگران بازار
احتمالاً نقطه قوت هوش مصنوعی را دیگر به خوبی دریافته‌اید؛ این فناوری در تجزیه و تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج بی‌نظیر است. بنابراین اگر تحلیلگر بازار هستید یا قصد ورود به این حرفه را دارید بهتر است در تصمیم خود تجدید نظر کنید. تحلیلگران بازار هم مسوول جمع‌آوری داده‌ها، شناسایی روندها در این داده‌ها و سپس استفاده از آنچه یافته‌اند برای طراحی یک کمپین بازاریابی موثر یا تصمیم‌گیری در مورد مکان تبلیغات هستند. اینها چیزهایی هستند که هوش مصنوعی به خوبی یک انسان می‌تواند از پس آن برآید.
آموزگاران
معلمان بسیاری در سراسر جهان نگران استفاده از ChatGPT هستند که کار تقلب دانش‌آموزان در تکالیف مدرسه را آسان کرده اما به نظر می‌رسد بیش از این، باید نگران امنیت شغلی خودشان باشند. محققان می‌گویند فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به راحتی می‌توانند در کلاس‌های درس تدریس کنند و جای معلمان را بگیرند! و البته مانند بسیاری دیگر از حوزه‌ها، هوش مصنوعی عاری از نقص یا بی‌دقتی در دانش نیست اما به راحتی می‌توان آن را بهبود بخشید. کافی است ChatGPT را آموزش دهید، آن وقت از استخدام هزاران معلم بی‌نیاز خواهید شد! برخی نیز همچنان معتقدند هوش مصنوعی در بهترین حالت می‌تواند در حکم دستیار آموزش به کار رود، چرا که تکنولوژی هرگز نمی‌تواند جایگزین ارتباطات انسانی شود که در آموزش حضوری با یک آموزگار واقعی شکل می‌گیرد.
مشاغل مالی
مانند تحلیلگران بازار، تحلیلگران و مشاوران مالی شخصی و سایر مشاغل این حوزه، - که پیوسته در حال سر‌و‌کله زدن با مقادیر قابل توجهی داده‌های عددی هستند - می‌توانند تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار بگیرند. هوش مصنوعی می‌تواند روندها را در بازار شناسایی کند، مشخص کند که کدام سرمایه‌ها در سبد سرمایه‌گذاری بهتر و کدام بدتر عمل می‌کنند، همه این اطلاعات را به اشتراک بگذارد و سپس از اشکال مختلف داده‌ها، برای پیش‌بینی ترکیب سرمایه‌گذاری بهتر استفاده کند. تحلیلگران مالی پول خوبی به دست می‌آورند اما باید بدانند بخش‌هایی از مشاغل آنها، قابل خودکار شدن است.
معامله‌گران
کارشناسان می‌گویند ChatGPT می‌تواند مشاغل را در طیف وسیعی از بازارهای مالی - از تجارت گرفته تا بانکداری سرمایه‌گذاری - ارتقا ببخشد. هوش مصنوعی می‌تواند برخی کارهایی را که کارکنان بخش دانش درگیر آن هستند خودکار کند تا آنها بتوانند روی کارهای باارزش‌تری تمرکز کنند. رئیس بخش علوم کامپیوتر موسسه فناوری روچستر می‌گوید: در یک بانک سرمایه‌گذاری، شما افراد فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها را استخدام می‌کنید، و دو یا سه سال وقت صرف می‌کنید تا آنها بتوانند مانند روبات‌ها کار کنند و الگوهای اکسل بسازند! به جای این کار می‌توانید هوش مصنوعی را استخدام کنید بدون آنکه به چند سال انتظار نیاز داشته باشید.
طراحان گرافیک
در دسامبر سال گذشته، سه استاد دانشگاه در مجله هاروارد بیزینس ریویو از DALL-E - یک ابزار هوش مصنوعی که می‌تواند در عرض چند ثانیه تصویرسازی کند - به عنوان یک اختلال بالقوه در صنعت طراحی گرافیک یاد کردند. آنها نوشتند: افزایش مهارت میلیون‌ها نفر در ایجاد و دستکاری تصاویر، تاثیر عمیقی بر اقتصاد خواهد داشت. در مقابل برخی معتقدند ابزارهای هوش مصنوعی به جای جایگزینی در بخش گرافیک، در واقع به کارکنان صنایع «خلاق» مانند هنر و طراحی گرافیک کمک می‌کند تا آثار باکیفیت‌تری تولید کنند. این گروه بیشتر نگران‌اند که فناوری بر دستمزدهای این صنعت چه تاثیری خواهد گذاشت. رقابت و دموکراتیزه شدن گرافیک به‌طور بالقوه می‌تواند به کاهش دستمزد افراد در برخی از این حرفه‌ها منجر شود.
حسابداری
حسابداری را معمولاً یک حرفه پایدار می‌دانند اما حتی کارکنان این صنعت نیز ممکن است با انقلاب هوش مصنوعی در معرض خطر قرار گیرند. از آنجا که ابزارهای هوش مصنوعی بیشترین تاثیر را بر کار فکری (intellectual labor) می‌گذارند، مانند وکلا، حسابداران نیز ممکن است با تهدید شغلی مواجه شوند. همین حالا هم بسیاری از شرکت‌ها برای امور حسابداری خود از AI استفاده می‌کنند. خدمات حسابداری مبتنی بر هوش مصنوعی، یک سیستم حسابداری کارآمد و انعطاف‌پذیر و ایمن ارائه می‌دهند. تنها کاری که باید انجام دهید این است که تراکنش‌های روزانه خود را وارد نرم‌افزار کنید و بقیه کارها را به سیستم بسپارید. هوش مصنوعی اطمینان حاصل می‌کند که داده‌ها به درستی جمع‌آوری، ذخیره و تجزیه و تحلیل می‌شوند. استفاده از خدمات حسابداری هوش مصنوعی به‌طور قابل توجهی هزینه کمتری نسبت به پرداخت حقوق یک کارمند برای انجام همان کار دارد.
خدمات مشتریان
اغلب اوقات، سوالات و مشکلات مشتریان تکراری است. پاسخ به این سوالات نیازی به هوش هیجانی یا اجتماعی بالایی ندارد. بنابراین، هوش مصنوعی می‌تواند برای ارائه پاسخ‌های خودکار به سوالات متداول استفاده شود. این سوالات ممکن است شامل وضعیت تحویل، تایید پرداخت، لغو سفارش یا وضعیت بازپرداخت باشد. اگر روبات نتواند به پرسش‌ها پاسخ بدهد، آنها را به یک کارشناس خدمات مشتری ارجاع می‌دهد.
احتمالاً قبلاً تماس یا چت با خدمات مشتریان یک شرکت و پاسخ روبات را تجربه کرده‌اید. فناوری‌های مرتبط می‌توانند این روند را ادامه دهند. یک مطالعه در سال 2022 از شرکت پژوهشی فناوری گارتنر پیش‌بینی کرد که تا سال 2027 در تقریباً 25 درصد شرکت‌ها، روبات‌های چت، کانال اصلی خدمات مشتری خواهند بود.
پرسنل امنیتی و نظامی
از دست دادن جان انسان‌ها برای ارتش‌ها و سازمان‌های امنیتی در سرتاسر جهان نگران‌کننده است. بنابراین، سازمان‌های بیشتری به این می‌اندیشند که چگونه می‌توان از هوش مصنوعی برای جایگزینی کارکنان انسانی و کاهش خطر تلفات جانی در عملیات‌های نظامی استفاده کرد. برای مثال، دوربین‌های بهتر و ارزان‌تر که می‌توانند در نور بسیار کم کار کنند، نقش نگهبانان امنیتی را کاهش داده‌اند. هوش مصنوعی همچنین شیوه جنگ، در میدان‌های نبرد آینده را تغییر خواهد داد. در حالی که پیاده‌نظام، همچنان در میدان نبرد خواهد بود، انسان‌ها به لطف روبات‌ها می‌توانند مدت بیشتری از خطر دور بمانند. به این فهرست بلندبالا البته می‌توانید مشاغلی مانند رانندگان تاکسی و کامیون، متصدیان پذیرش، مترجمان و ویراستاران را هم اضافه کنید. بخواهیم یا نه، هوش مصنوعی مانند هر فناوری دیگری، به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل خواهد شد و توسعه آن، فرصت‌هایی ایجاد می‌کند و موقعیت‌هایی از دست خواهد رفت؛ مهم این است که با درک این تحولات، خود را برای تطابق با نیاز بازارهای جدید کار سازگار کنیم.
مولود پاکروان / نویسنده نشریه