«وام‌های نجات» چین در راستای محدودیت استراتژیک غرب
چین در سال‌های اخیر ده‌ها میلیارد دلار به عنوان «وام‌های اضطراری» به صورت محرمانه به کشورهایی که در معرض بحران مالی قرار دارند، اعطا کرده است و پکن را به رقیب سرسخت صندوق بین‌المللی پول به رهبری غرب تبدیل کرده است
جیمز کینج
جاناتان ویتلی
چین در سال‌های اخیر ده‌ها میلیارد دلار به عنوان «وام‌های اضطراری» به صورت محرمانه به کشورهایی که در معرض بحران مالی قرار دارند، اعطا کرده است و پکن را به رقیب سرسخت صندوق بین‌المللی پول به رهبری غرب تبدیل کرده است.
این کمک‌ها نشان‌دهنده محوری از وام‌های زیرساختی عظیمی است که چین در طی نزدیک به یک دهه به عنوان بخشی از ابتکار 838 میلیارد دلاری ابتکار «کمربند و جاده» اعطا کرده است. برنامه‌ای که این کشور را به بزرگترین تأمین‌کننده مالی در امور عمومی در جهان تبدیل کرده و بانک جهانی را تحت الشعاع قرار داده است.
بر اساس داده های گردآوری شده توسط موسسه تحقیقاتی AidData - وابسته به دانشگاه ویلیام و مری در ایالات متحده - کشورهای پاکستان، سریلانکا و آرژانتین سه مورد از بزرگترین دریافت کنندگان وام های نجات از چین بوده اند که از سال 2017 تاکنون 32.83 میلیارد دلار دریافت کرده اند.
«بردلی پارکس» مدیر اجرایی موسسه تحقیقاتی AidData گفت: «پکن با ارائه وام اضطراری و تلاش برای برای بازگرداندن انضباط سیاست اقتصادی یا پیگیری کاهش بدهی وام گیرندگان از طریق یک فرآیند بازسازی هماهنگ، تلاش کرده است تا این کشورها را سرپا نگه دارد.»
این آزمایشگاه تحقیقاتی، جامع ترین پایگاه داده جهان در مورد فعالیت های مالی جهانی چین را در اختیار دارد و این اطلاعات عمدتاً از کشورهای دریافت کننده وام جمع آوری شده است. مجموعه داده ها، هزاران وام از بیش از 300 مؤسسه دولتی و نهاد دولتی چین به 165 کشور با درآمد کم و متوسط را در بر می‌گیرد.
برخلاف صندوق بین‌المللی پول، که جزئیات خطوط اعتباری، برنامه‌های کاهش بدهی و بازسازی خود را به کشورهای بدهکار اعلام می‌کند، چین عمدتاً در این زمینه مخفیانه عمل می‌کند.
تحلیلگران می گویند در بیشتر موارد، هدف از اعطای وام اضطراری، جلوگیری از نکول در وام های زیرساختی است که تحت عنوان طرح «کمربند و جاده» اعطا شده است. به طور گسترده تر، وام دهی به دنبال جلوگیری از مشکلات تراز پرداخت ها است که می تواند به بحران های تمام عیار تبدیل شود، مانند بحران هایی که کشورهای آسیایی در سال 1997 و آمریکای لاتین در دهه 1980 تحمل کردند.
7
نسخه‌های سخت‌گیرانه صندوق بین‌المللی پول پس از بحران آسیایی عمیقاً نار رضایتی مردم را به دنبال داشت و واکنش‌هایی را تقویت کرد که تا به امروز ادامه دارد.
«شان کایرنکراس»، مدیر اجرایی سابق Millennium Challenge Corporation - یک مؤسسه ارائه کننده کمک خارجی در دولت ایالات متحده - گفت: «آن ها می خواهند با در اختیار گرفتن مواد خام، بازارهای بزرگ، بنادر استراتژیک، دسترسی به خطوط کشتیرانی و... زمام اختیار دولت ها را در دست بگیرند. این اقدامات در راستای محدود کردن گزینه‌های استراتژیک ایالات متحده و غرب از نظر دسترسی و نفوذ در سطح جهانی است.»
مفسران گفتند وام های نجات چین، خطر تشدید مشکلات کشورهای آسیب دیده از بدهی را به همراه دارد. «گابریل استرن»، اقتصاددان ارشد سابق صندوق بین‌المللی پول که اکنون در آکسفورد اکونومیکس فعالیت می کند، می‌گوید: «من این ها را مانع بزرگی برای حل بحران می‌دانم.»
«استرن» افزود: «کنون این شبهه وجود دارد که کشورهای متقاضی دریافت وام از چین، سعی دارند از مراجعه به صندوق بین‌المللی پول اجتناب ورزند چون صندوق خواهان انجام اصلاحات اقتصادی دردناک است.»
«پارکس» همچنین گفت: «رویکرد چین اغلب روز حسابرسی را به تعویق می‌اندازد».
به دنبال انتشار این مطلب توسط فایننشال تایمز، دیدگاه دیگری توسط یکی از خوانندگان مقاله در سایت گلوبال تایمز منتشر شده است که جهت بررسی همه نقطه نظرات، اقدام به ترجمه و انتشار آن نیز کرده ایم که در ادامه می خوانیم:
نگاه تنگ نظرانه رسانه های غربی:
چین به مثابه رقیب صندوق بین المللی پول
ایالات متحده و برخی از کشورهای غربی همیشه از عینک های رنگی استفاده می کنند تا حمایت های مالی چین از سایر کشورها و مناطق را با تفکر جنگ سرد و همانند بازی حاصل جمع صفر ببینند و سعی در تضعیف نفوذ چین و ایجاد درگیری بین چین و سایر کشورها دارند.
فایننشال تایمز (FT) در مقاله ای با عنوان: «چین با وام های اضطراری به کشورهای در معرض خطر به عنوان رقیب صندوق بین المللی پول ظاهر می شود» منتشر کرد.
این نشریه همچنین مدعی شد: «چین در سال‌های اخیر و به صورت محرمانه، ده‌ها میلیارد دلار «وام‌های اضطراری» به کشورهای در معرض بحران مالی اعطا و پکن خود را به رقیب سرسخت صندوق بین‌المللی پول به رهبری غرب معرفی کرده است.»
هدف چنین لفاظی های رسانه های غربی فقط این است که موج دیگری از حملات افکار عمومی را علیه چین به راه بیندازند. به عنوان یک قدرت مسئول، مناسب است چین به موقع به برخی از کشورهای در حال توسعه کمک مالی کند تا به آن ها یاری رساند تا از مشکلات عبور کنند. این رویکرد می تواند در زمینه حل مشکلات این سری از کشورها و برقراری ثبات نظم اقتصادی منطقه ای و جهانی موثر واقع شود.
علاوه بر این، کمک های مالی چین به کشورهای در حال توسعه با کمک صندوق بین المللی پول مغایرتی ندارد. کارشناسان خاطرنشان کردند که در عوض، این دو می توانند مکمل یکدیگر نیز باشند وبه صورت موازی و همزمان، زمینه های توسعه همه جانبه جامعه بین المللی و کشورهای در حال توسعه را فراهم ساخته یا ارتقا دهند. بر این مبنا، کوته فکرانه است که ادعا کنیم «چین رقیب سرسخت صندوق بین المللی پول به رهبری غرب است.»
دلیل این که رسانه های غربی همانند «فایننشال تایمز» چنین سر و صدایی به راه انداختند این است که غرب احساس نگرانی می کند که کمک های مالی چین بر تلاش های غرب برای تغییر کشورهای هدف مطابق با خواسته هایش تأثیر بگذارد. یک محقق روابط بین الملل که خواست نامش فاش نشود، گفت: «علاوه بر این، آن ها نگران این هستند که افزایش کمک های خارجی چین باعث افزایش نفوذ منطقه ای و جهانی چین و آن قدرت گفتمانی شود که هژمونی ایالات متحده و غرب را تهدید خواهد کرد.»
از نظر تئوری، صندوق بین المللی پول باید یک تثبیت کننده حیاتی برای سیستم مالی جهانی باشد. با توجه به شرایط کنونی نظام مالی جهانی و تجربه بحران مالی سال‌های 1997-1998، اجتناب از وقوع و گسترش بحران مالی باید یکی از اولویت‌های نهادهای مالی جهانی باشد. زمانی که برخی کشورها با بحران های مالی مواجه می شوند، این نهادها مانند صندوق بین المللی پول باید اقدامات فوری را به عنوان واکنش مد نظر قرار دهند.
اما اقدامات صندوق بین المللی پول در این زمینه کافی نیست. به گفته «شن یی»، استاد دانشگاه فودان، «این مؤسسه مالی بین‌المللی به رهبری غرب همانند یک گروه راهزن از آب‌های آشفته ماهی می‌گیرد». زمانی که برخی از کشورهای در حال توسعه با مشکل مواجه می‌شوند، به عنوان شرط کمک مالی، صندوق بین‌المللی پول از این کشورها می‌خواهد تا برای تامین منافع غرب، برخی الزامات را که در مواقع دیگر با آن موافقت نمی‌کنند، برآورده سازند.
چین نیز یکی از اعضای صندوق بین المللی پول است و نحوه کمک مالی چین به این کشورها مطابق با قوانین و معیارهای بین المللی است. هنگامی که صندوق بین المللی پول در جلوگیری از گسترش بیشتر مشکلات مالی برخی کشورها غایب است، کمک های اقتصادی چین به این کشورها حمایتی حیاتی برای تثبیت نظم مالی بین المللی است.
«فایننشال تایمز» به نقل از «گابریل استرن»، اقتصاددان ارشد سابق صندوق بین‌المللی پول که اکنون در آکسفورد اکونومیکس فعالیت می کند، می‌گوید: «اکنون این شبهه وجود دارد که کشورها برای اجتناب از مراجعه به صندوق بین‌المللی پول به دنبال دریافت وام هستند». به طور گسترده ای احساس می شود صندوق بین المللی پول در بسیاری از کشورها محبوبیت ندارد.
کمک های مالی چین در واقع برای کشورهای در حال توسعه جذاب تر از کمک های صندوق بین المللی پول به رهبری غرب است. کمک چین به سایر کشورها صادقانه و بدون هیچ گونه گرایش سیاسی است و این کشور، از فرصت ها به عنوان بهانه ای برای مداخله در امور داخلی دیگر کشورها استفاده نمی کند. کمک های مالی چین بر اساس نیازهای واقعی این کشورها در هنگام رویارویی با مشکلات است. روش بازپرداخت هم با قدرت و توانایی کشورهای متقاضی وام مطابقت دارد. «شن» همچنین گفت: این رویکرد اساساً با آنچه صندوق بین المللی پول با این کشورها می کند، متفاوت است.
ادعای یک طرفه «فایننشال تایمز» بر جذابیت چین در میان این کشورهای در حال توسعه تأثیری نخواهد گذاشت. «چن یوجون»، استاد انستیتوی شانگهای، به گلوبال تایمز می گوید: تا زمانی که دولت چین برای کمک به رشد اقتصادهای محلی به پرداخت کمک های مالی خود ادامه می دهد، کشورهای در حال توسعه، به ویژه کشورهایی که آرزوهای توسعه قوی دارند اما با مشکلات مالی بزرگی روبرو هستند، قطعا با وجود چنین سروصداهایی، کمک های چین را خواهند پذیرفت.