پاتک سرمایه گذاران خارجی بر پیکر بازار اسرائیل

صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر در اسرائیل در سال 2025، با یکی از شدیدترین بحران‌های خود مواجه شده است.

طبق گزارشی که توسط مؤسسات تحقیقاتی و حقوقی IVC، Gornitzky و KPMG در اسرائیل تهیه و در روزنامه عبری‌زبان «گلوبز» منتشر شده، تأمین مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اسرائیل تا نیمه نخست سال جاری با سقوط 40 درصدی به تنها 260 میلیون دلار رسیده که پایین‌ترین میزان در سال‌های اخیر است.

در صورت تداوم این روند، کل سرمایه جذب‌شده تا پایان سال از 350 میلیون دلار فراتر نخواهد رفت، در حالی‌که این رقم در سال 2024 بیش از 1.2 میلیارد دلار و در سال‌های اوج 2021 و 2022 حدود 6 میلیارد دلار بود.

این بحران بیش از آنکه ناشی از کاهش جهانی در سرمایه‌گذاری‌ها باشد، ریشه در مشکلات ساختاری، بی‌اعتمادی داخلی و بحران‌های سیاسی و امنیتی اسرائیل دارد. غیبت کامل صندوق‌های بزرگ و باسابقه‌ای مانند «پیتانگو»، «ویولا»، «ورتکس» و «استیج وان» از چرخه جذب سرمایه جدید، نشانه‌ای از بی‌اعتمادی عمیق به آینده بازار فناوری در این رژیم است.

اکثر صندوق‌هایی که اکنون در حال تلاش برای جذب مبالغی بیش از 100 میلیون دلار هستند، چهره‌هایی ناشناخته دارند. از جمله این صندوق‌ها می‌توان به «کینتیکا» با هدف جذب 150 میلیون دلار و «کیوبیت» با هدف 100 میلیون دلار اشاره کرد.

با این حال، احتمال موفقیت این تلاش‌ها پایین ارزیابی شده و به گفته گزارش، نسبت صندوق‌هایی که به اهداف مالی خود می‌رسند، از 87 درصد در سال 2018 به تنها 29 درصد در سال 2024 کاهش یافته است. حتی صندوقی مانند «رد دات» که ادعا کرده در 2025 موفق به جذب 320 میلیون دلار شده، در واقع این سرمایه را در سال قبل جذب کرده بود.

در همین حال، 31 صندوق اسرائیلی در تلاش‌اند تا مجموعاً 1.2 میلیارد دلار جذب کنند، اما به‌نظر می‌رسد این هدف کاملاً خوش‌بینانه باشد. سرمایه‌گذاران خارجی نیز که زمانی نیمی از بازار را تشکیل می‌دادند، اکنون سهم خود را به 49 درصد کاهش داده‌اند و تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در مراحل پایانی دارند. سرمایه‌گذاران داخلی نیز با میانگین سرمایه‌گذاری کمتر (1.3 میلیون دلار در برابر 2.4 میلیون دلار خارجی‌ها) نقش کمرنگ‌تری ایفا می‌کنند.

صندوق‌های معتبر جهانی همچون «آندریسن هورویتس» و «ایندکس» به‌طور کامل از بازار اسرائیل کنار کشیده‌اند. «سکویا» و «لایت‌اسپید» هر یک تنها سه تا چهار معامله انجام داده‌اند و «اکسل» نیز فقط در سه مورد مشارکت داشته است. این کاهش چشمگیر نشان‌دهنده کاهش علاقه و اعتماد جهانی به بازار فناوری اسرائیل است.

به گفته دینا باسکا راز، رئیس بخش فناوری در KPMG اسرائیل، بازار در حال کوچک شدن است و کاهش سرمایه‌های موجود باعث شده تا صندوق‌ها سرمایه‌گذاری‌های خود را کاهش دهند، که این خود به تشدید شکاف در بازار دامن زده است. او اضافه می‌کند که اگرچه شرکت‌های فعال در حوزه‌ی هوش مصنوعی و امنیت سایبری هنوز قادر به جذب سرمایه‌های قابل‌توجه هستند، اما بخش‌هایی مثل انرژی پاک و علوم زیستی به‌کلی نادیده گرفته شده‌اند.

شرکت‌های نوپا که در شش تا دوازده ماه گذشته تأسیس شده‌اند، به‌ویژه آن‌هایی که در حوزه‌ی هوش مصنوعی مولد فعالیت می‌کنند، هنوز توان جذب سرمایه را دارند؛ اما شرکت‌هایی که دو تا سه سال از عمر آن‌ها گذشته و محصول و درآمد دارند، در تأمین مالی با مشکلات جدی مواجه شده‌اند.

هم‌زمان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نهادی وابسته به بیمه‌ها و شرکت‌های بازنشستگی نیز فعالیت خود را کاهش داده‌اند. اگرچه مجموع سرمایه‌گذاری این نهادها در نیمه اول سال به 87 میلیون دلار رسید، اما فقط 18 میلیون دلار از آن به شرکت‌های جدید اختصاص یافته است. شرکت «هارئل» سهم خود را از 10 درصد به 33 درصد رسانده، «فینیکس» از 9 به 18 درصد رسیده و «کلال» و «میگدال» کاهش چشمگیری را تجربه کرده‌اند.

در تحلیل نهایی، گزارش گلوبز به این نتیجه می‌رسد که اکوسیستم سرمایه‌گذاری در اسرائیل پویایی خود را از دست داده است. رکود سرمایه، افزایش ریسک‌های سیاسی و کاهش اعتماد باعث شده‌اند تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی از بازار فاصله بگیرند. فناوری اسرائیل اکنون میان بلندپروازی در حوزه هوش مصنوعی و بحران بی‌اعتمادی در سرمایه‌گذاری گرفتار شده است؛ بحرانی که شاید سال‌ها زمان ببرد تا جبران شود.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.