پاسخ سوالات شرعی درباره احکام «خرید و فروش اعضای بدن»
پاسخ سوال‌های شرعی خود را درباره احکام «خرید و فروش اعضای بدن» در این گزارش بخوانید.
به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، اهدای عضو فردی که دچار مرگ مغزی شده، امری است که برخی از فقها از نظر شرعی در آن اختلاف نظر دارند و این کار را نهی می کنند.
این امر باعث شده موضوع سوالات شرعی این هفته را در همین باب مطرح کنیم که آیا اعضای فردی که مرگ مغزی شده را می‌توان اهدا کرد؟، آیا خرید و فروش اعضای بدن جایز است؟ اگر کسی به دلیل مشکلات مالی کلیه خود را بفروشد، پول به دست آمده از آن چه حکمی دارد؟
پاسخ این سوالات و دیگر سوال‌هایی که شما مطرح کردید را با توجه به فتوای مراجع عظام تقلید در ادامه بخوانید:
احکام «خرید و فروش اعضای بدن» از نگاه آیت الله خامنه‌ای
آیا قطع عضو میت در صورتی که منفعت مورد اعتنایی برای دیگران داشته باشد، جایز است یا خیر؟ و اگر جایز است، دیه دارد یا خیر و در صورت وجوب، دیه بر عهده کیست؟ آمر، پزشک یا استفاده کننده از عضو.
قطع عضو بدن میت مسلمان حرام است و موجب دیه می‌شود و دیه بر عهده کسی است که عضو را قطع کرده؛ ولی اگر با رضایت و اذن میت قبل از مرگش برداشته شود، اشکال ندارد و موجب دیه نیست. همچنین اگر نجات نفس محترمی متوقف بر این امر باشد، اشکال ندارد.
آیا وصیت به اهدا یا فروش اعضای بدن، بعد از مرگ مغزی یا مرگ قطعی جایز است؟
استفاده از اعضای میت برای پیوند به بدن شخص دیگر برای نجات جان او یا درمان بیماری وی اشکال ندارد و وصیت به این مطالب هم مانعی ندارد. مگر در اعضایی که برداشتن آن‌ها از بدن میت موجب صدق مثله باشد و یا عرفا هتک حرمت میت محسوب شود.
آیا انتقال خون بین مسلمان و غیرمسلمان جایز است یا نه؟
جایز است.
در دانشگاه های علوم پزشکی، از اجساد افرادی که صاحب ندارند، برای تشریح و یادگیری دانشجویان استفاده می‌شود و یا اعضای آن‌ها را مثل قلب، کبد و کلیه اغلب بدون اجازه صاحبان میت در شیشه‌ها نگهداری می‌کنند، لطفا نظرتان را در این مورد بیان فرمایید.
نداشتن صاحب، دلیل بر جواز امر مذکور نیست.
اگر شخصی مبتلا به بیماری شود و پزشکان از درمان وی ناامید گردند و اعلام نمایند که او بزودی از دنیا خواهد رفت؛ در این صورت آیا برداشتن اعضای حیاتی بدن او مثل قلب و کلیه و... قبل از وفات وی و پیوند آن‌ها به بدن شخص دیگر جایز است؟
اگر برداشتن اعضای بدن او منجر به مرگ وی شود، حکم قتل او را دارد؛ در غیر این صورت اگر با اجازه خود او باشد اشکال ندارد.
علاقه مند هستم اعضای خود را هدیه کرده و از بدن من بعد از مردنم استفاده شود و تمایل خود را هم به اطلاع اطرافیان رسانده ام. آنان نیز از من خواسته اند که آن را در وصیت‌نامه خود نوشته و ورثه را هم از خواست خود آگاه کنم، آیا چنین حقی را دارم؟
استفاده از اعضای میت برای پیوند به بدن شخص دیگر برای نجات جان او یا درمان بیماری وی اشکال ندارد و وصیت به این مطالب هم مانعی ندارد. مگر در مورد اعضایی که برداشتن آن‌ها از بدن میت، موجب صدق عنوان مثله باشد و یا عرفا هتک حرمت میت محسوب شود.
بیشتر بخوانید: آیا به پول سرمایه‌گذاری شده در بورس خمس تعلق می‌گیرد؟
احکام «خرید و فروش اعضای بدن» از نگاه آیت الله سیستانی
اهدای عضو از شخص زنده به شخص زنده دیگری چه حکمی دارد؟
برداشتن بخشی از بدن انسان زنده برای پیوند زدن در صورتی که قطع آن زیان مهمی برای اهدا کننده داشته باشد، مانند چشم و دست و امثال آن‌ها حرام است؛ ولی اگر ضرر مهمی نداشته باشد مانند قطعه‌ای از پوست یا نخاع یا یک کلیه در صورت سالم بودن کلیه دیگر با فرض رضایت صاحبش اشکال ندارد. البته اگر اهدا کننده کودک یا دیوانه نباشد؛ وگرنه به هیچ وجه جایز نیست و هرگاه قطع آن جایز بود گرفتن پول به ازای آن نیز جایز است.
برداشتن اعضای میت مسلمان و پیوند زدن آن به شخص مسلمان زنده چه حکمی دارد؟
قطع عضو مسلمان مرده مانند چشم و دستش برای پیوند زدن به بدن زنده جایز نیست و اگر کسی چنین کنند، بر او دیه لازم می‌آید و دفن آن عضو قطع شده واجب است؛ ولی اگر پیوند زده شد و عضو جزو بدن زنده شد، قطع آن واجب نیست.
اگر خود شخص وصیت کرده باشد که بعد از فوت اعضای او اهدا شود، آیا باید به وصیتش عمل کرد؟
نفوذ وصیت شخص به اهدای اعضایش بعد از مرگ مشکل است.
ثبت نام و پر کردن فرم برای اهدای عضو در زمان مرگ مغزی چه حکمی دارد؟
جایز نیست.
اهدای اعضای افراد مرگ مغزی شده چه حکمی دارد؟
کسی که از نظر مغزی مرده است در حالی که قلب و ریه او هرچند به کمک دستگاه وظیفه خود را انجام می‌دهند، شرعا مرده شمرده نمی‌شود و قطع اعضای او برای الحاق به افراد زنده به هیچ وجه جایز نیست. چنین کاری قتل محسوب می‌شود و موجب دیه و قصاص است.
من مقلد آیت الله سیستانی هستم؛ ولی خیلی سال قبل از اینکه ایشان را انتخاب کنم، خودم کارت اهدای عضو گرفتم. بعد‌ها زنگ زدم از دفتر ایشان سوال کردم و گفتند این کار جایز نیست. حال باید چه کنم؛ چون قبل از انتخاب ایشان عضو انجمن اهدای عضو شدم. الان که ایشان فرمودند جایز نیست آیا باید انصراف بدهم؟
باید طبق فتوای مرجع تقلیدتان عمل کنید.
بریدن عضوی از اندام شخص مرده با وصیت او و پیوند دادن آن به شخص دیگر هرگاه میت مسلمان و یا در حکم مسلمان نباشد، چه حکمی دارد؟
اشکال ندارد.
احکام «خرید و فروش اعضای بدن» از نگاه آیت‌الله مکارم شیرازی
آیا خرید و فروش اعضای بدن جایز است؟ می‌توان در زمان حیات کلیه خود را فروخت؟
خرید و فروش اعضای بدن برای پیوند جایز است، ولی بهتر است پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. فروختن خون و کلیه در صورتی که خطری برای دهنده ایجاد نکند، اشکالی ندارد، ولی بهتر آن است که پول را در مقابل اجازه برداشتن کلیه یا گرفتن خون بگیرند، ولی فروختن عضوی مثل چشم مطلقا جایز نیست.
این روز‌ها برخی پیوند داشتند؛ خیلی از مراجع هم اهدای عضو را نهی کردند. در حال حاضر تکلیف من که یکی از اعضای بدنم اهدایی است، چیست؟
خرید و فروش یا واگذاری عضو قطع شده در حد یا قصاص اگر به منظور پیوند به انسان دیگری باشد (همان‌طور که در مورد کلیه مرسوم است) با اجازه صاحب آن جایز است. خرید و فروش موادی که از اعضای پیوندی انسان استخراج می‌شود نظیر پروتئین، فاکتور تحریک‌کننده استخوان‌سازی و... جایز است؛ هرچند بهتر است که پول را در مقابل اعمالی که روی آن مواد انجام می‌دهند بگیرند.
نظر شما درباره خرید و فروش اعضای بدن که خود فرد اطلاعی از آن ندارد و به اصطلاح قاچاق است، چیست؟
اگر منظور از قاچاق کاری است که برخلاف مقررات حکومت اسلامی باشد، این کار شرعا اشکال دارد.
اهدا یا فروش اعضای بدن در چه مواردی جایز است؟
فروش اعضای بدن قبل از مرگ برای تحویل پس از مرگ، در صورتی که باعث نجات جان مسلمان یا درمان بیماری مهمی باشد مانعی ندارد.
بیشتر بخوانید: پاسخ سوال های شرعی درباره احکام «شرایط عقد ازدواج»
احکام «خرید و فروش اعضای بدن» از نگاه آیت الله صافی گلپایگانی
شخصی مبتلا به سرطان است. اطبای متخصص به اتفاق تشخیص می‌دهند که امید حیات برای این شخص باقی نیست و خود مریض هم یقین دارد که چند صباحی بیش عمر نخواهد کرد. اگر این شخص بخواهد در آخرین لحظات حیات خود کلیه، چشم یا سایر اعضای خود را مثلا در مقابل 10 میلیون تومان بفروشد تا وراث بتوانند با این پول امرار معاش کند، درحالی‌که قطع اعضا هیچ گونه تسریع در مرگ شخص نداشته باشد، فروش اعضا جایز می‌شود یا خیر؟
واگذاری عضو اگر موجب تسریع موت شود جایز نیست و اگر موت مستند به آن باشد، مباشر در حکم قاتل است که حسب موارد محکوم می‌شود. اگر خطر جسمانی نداشته باشد در این صورت نیز حکم به جواز واگذاری در نهایت اشکال است و معاوضه آن با پول باطل است.
خرید و فروش عضو بدن انسان زنده جهت پیوند به بیماران چه حکمی دارد؟
در صورتی که حفظ جان بیمار معینی فعلا موقوف به آن عضو باشد و برای صاحب عضو هیچ‌گونه ضرری نداشته باشد، بعید نیست واگذاری عضو اشکال نداشته باشد ولی در هر حال جواز خریدوفروش آن مشکل است و می‌توانند به صورت مصالحه عمل نمایند.
خریدوفروش کلیه در حال حیات و چشم بعد از فوت جایز است یا نه؟
جایز نیست.
کسی که وصیت می‌کند پس از مرگ کلیه اش برای نیازمندان خارج شود؛ آیا اجرای وصیتش درست است؟ دیگر اینکه خارج کننده کلیه از بدن میت مسلمان باید دیه بپردازد یا نه؟
در صورت توقف حفظ نفس محترمه بر آن، جواز قابل توجیه است؛ و الا وصیت شخص، مجوز نیست و دیه هم در هر حال ساقط نمی‌شود و بر عهده خارج کننده کلیه است.
کسی در حال احتضار است و دکتر از حیات او قطع امید می‌کند. آیا وارث و یا ولی می‌تواند از اعضای او اجازه پیوند به یک مریض دیگر بدهد یا نه؟ یا کسی وصیت می کند در حال احتضار من دکتر حق دارد از اعضای سالم من به مریض دیگر که احتیاج دارد پیوند بزند. آیا صحیح است یا نه؟
قبل از فوت مریض وارث و یا ولی چنین حقی ندارد و همچنین خود مریض حق ندارد وصیت کند که قبل از فوت من عضوی از بدن من جدا شود و به کسی داده شود. بعد از فوت مریض چنانچه حیات مؤمنی بستگی به پیوند عضوی داشته باشد، جواز دادن عضوی از میت قابل توجیه است ولی باید دیه آن داده شود که مصرف خیرات جهت میت بشود.
انتهای پیام /