پلورالیسم چیست؟

گروه سیاسی خبرگزاری میزان؛ یکی از ضرورت‌های زمان‌شناسی در دوره کنونی، شناخت مکاتب و گرایش‌های فکری موجود در دنیاست که اغلب آن‌ها محصول دوران پس از رسانس هستند. تحریریه سیاسی خبرگزاری میزان در همین زمینه 16 برش از کتاب «واژه‌نامه سیاسی_فرهنگی» که به قلم «شهریار زرشناس» عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گردآوری شده است را منتشر می‌کند.

پلورالیسم پلورالیسم در لغت به معنای کثرت گرایی یا کثرت باوری یا اصالت کثرت یا تکثر و تعدد است. ظاهرا اصطلاح پلورالیسم را اولین بار فردی به نام لوتسه در سال 1841 میلادی در کتاب «ما بعد الطبیعه» به کار برد. پلورالیسم یا کثرت نگری نحوی رویکرد فلسفی و معرفت شناختی است که مخالف بینش وحدانی درحوزه معرفت شناسی و هستی شناسی است.

پلورالیسم هستی شناسانه معتقد به وجود نوعی تکثر گرایی در تبیین هستی و عوامل و عناصر سازنده آن است. برتراند راسل فیلسوف انگلیسی (1970) به نحوی پلورالیسم هستی شناسانه معتقد بود.

در قلمرو معرفت شناسی، پلورالیسم معتقد به وجود حقایق مختلف هم عرض همدیگر و نسبی انگاری و شکاکیت است. پلورالیست‌ها در بحث‌های اپیستومولوژیک (معرفت شناسانه) به وجود حقیقت ثابت مطلق جهان شمولی، باور ندارند.

پلورالیسم در حوزه اندیشه سیاسی علی الظاهر معتقد به لزوم حضور و استقلال گروه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. هر چند باطنا و در عمل آنچه که حاکمیت دارد یک گروه یا طبقه یا هویت فکری و سیاسی است. لیبرالیسم در نظر مدعی پلورالیسم و کثرت گرایی است، اما در باطن صورت بورژوایی و سرمایه سالارانه است که در هیأت حکومت صاحبان سرمایه‌های بزرگ بر جامعه فرمان می‌راند.

در واقع شعار حکومت چند صدایی و جامعه چند صدایی صرفا یک فریب و سر و صدای بی بنیاد و توخالی است؛ زیرا حکومت الزاما بر پایه یک اندیشه و مفهوم مرکزی و در ساحت یک تفکر یا تمدن و به عنوان تبلور یک اندیشه یا ایدئولوژی یا اراده طبقاتی و ملی و یا آرمان دینی تحقق می‌باید و هیچ نظام سیاسی یا الگوی حکومتی بر پایه پلورالیسم و کثرت بینی امکان تحقق ندارد. اگر قرار باشد اصالت یا کثرت باشد و همه حقایق و عقاید و معارف متناقض هم زمان صحیح باشند این سخن به معنای انکار وجود هر نوع معرفت یا حقیقتی است. پلورالیسم ذاتا با نسبی انگاری و شکاکیت تلازم دارد.