پول‌هایی که در آتش می‌سوزد
تقریبا همه ما خاطراتی از چهارشنبه‌سوری دوران بچگی مان داریم. آن روزها از یک ماه قبل تلویزیون تیتر مشخصی برای اخبار حوادث می‌زد؛ چهارشنبه‌سوری یا چهارشنبه‌سوزی و بعد آمار تلفات و آسیب‌دیدگان را اعلام می‌کرد.
تقریبا همه ما خاطراتی از چهارشنبه‌سوری دوران بچگی مان داریم. آن روزها از یک ماه قبل تلویزیون تیتر مشخصی برای اخبار حوادث می‌زد؛ چهارشنبه‌سوری یا چهارشنبه‌سوزی و بعد آمار تلفات و آسیب‌دیدگان را اعلام می‌کرد. در ادامه هم جدول پخشی از بهترین فیلم‌های سینمایی و انیمیش‌ها را برای چهارشنبه‌سوری آماده می‌کرد که بهترین آنها در محدوده زمانی 5 تا 10 شب پخش می‌شد تا شاید به این واسطه بتوان بچه‌ها و جوانان را در خانه نگه داشت. البته جای خوشحالی دارد است که اکنون با گذر زمان و کسب آگاهی‌های لازم این سال‌های تلفات چهارشنبه‌سوری بسیار کم شده است. با این حال امیدواریم آمار تلفات به صفر برسد. در این بین تنها دلخوشی عده‌ای رسیدن به بازار چهارشنبه‌سوری برای به‌دست آوردن لقمه‌ای نان حلال است که در کنار آن دل برخی نیز شاد شود. محال است این روزها مسیر کوتاهی را پیاده‌روی کنید و زمزمه «سیگارت، سوتی، کپسولی، منور» به گوش‌تان نخورد. صمت در این گزارش به‌مناسبت چهارشنبه‌سوری که امسال درباره برگزاری آن در 22 یا 29 اسفند اختلاف نظر وجود دارد، به بررسی ابعاد مختلف این جشن کهن پرداخت.
در چهارشنبه‌سوری‌های قدیم چه می‌گذشت؟
پای حرف بزرگان خانواده که بنشینید، خاطرات قشنگی از چهارشنبه‌سوری‌های قدیم می‌گویند. یکی از آیین‌های چهارشنبه‌سوری بوته‌افروزی است. در این سنت هر خانواده روی پشت‌بام یا فضای باز خانه خود، بوته‌های خشک یا گون را در چند کپه آماده می‌کند و با تاریک شدن هوا که همگی دور هم جمع می‌شوند، این کپه‌ها را آتش می‌زنند و از روی آن می‌پرند. یکی دیگر از سنت‌های این شب، قاشق‌زنی است که امروزه تقریبا فراموش شده، اما در گذشته یکی از مهم‌ترین رسوم چهارشنبه‌سوری بوده است. در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر خود می‌کشیدند تا شناخته نشوند و قاشق و کاسه به‌دست، به در خانه دوستان و همسایگان‌شان می‌رفتند. صاحبخانه با شنیدن صدای قاشقی که به کاسه می‌خورد، به در خانه می‌آمد و داخل کاسه آنها آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات و نقل می‌ریخت. رسم دیگر کوزه‌شکنی بود که طی آن افراد پس از پریدن از روی آتش، کوزه‌ها را می‌شکستند. این آیین ریشه در این باور دارد که بدیمنی به درون کوزه می‌رود و شکستن کوزه باعث از بین رفتن بدیمنی و بلاگردانی می‌شود. اما مدت‌هاست که سنت‌های قدیمی ما دستخوش تغییر شده و لاکچری‌بازی جای خود را به این رسم و رسوم زیبا داده است. مدتی است که جشن چهارشنبه‌سوری در تهران به‌شکل دیگری برگزار می‌شود؛ از مهمانی بگیر تا آتش‌بازی‌هایی که بیشتر شبیه جنگ است. اکنون بخش مهم جشن چهارشنبه‌سوری افراد، گذاشتن چند استوری یک‌دقیقه‌ای در صفحه اینستاگرام است تا حسابی شیوه برگزاری چهارشنبه‌سوری خود را به رخ دیگران بکشند. برخی نیز به‌دنبال تفریح و نشاط هستند، اما نمی‌دانند چطور انرژی خود را تخلیه کنند و گاهی روش‌های اشتباهی را برای این کار انتخاب می‌کنند که از جمله آنها استفاده از لوازم آتش‌بازی و مواد محترقه است. به‌طور کلی لوازم چهارشنبه‌سوری را می‌توان به دو دسته کم‌خطر و پرخطر تقسیم کرد. بخش زیادی از وسایلی که دستفروشان عرضه می‌کنند وسایلی کم‌خطر و بی‌خطر مانند بالن، سیگارت، سوتی، کپسول، آبشار و منور است و البته در این بین وسایل پرخطر نیز خرید و فروش می‌شود؛ به‌گونه‌ای که با گذری در بازارهای خیابان مولوی با فروش آزادانه مواد محترقه به‌صورت عمده و خرده مواجه خواهید شد.
بساط وسایل آتش‌بازی
این روزها به هر گوشه شهر که سر بزنید، بی‌شک با بساط‌های فروش وسایل چهارشنبه‌سوری روبه‌رو خواهید شد. برخی از دستفروشان همه وسایل خود را در یک کارتن موز چیده و روی یک چهارپایه قرار داده‌اند. برخی نیز به کنجی از دیوار خیابان تکیه دادند و با عبور هر فرد در یک دقیقه پشت سر هم و بدون ثانیه‌ای توقف اسم همه اجناس خود را می‌آورند و در نهایت نام یکی از محبوب‌ترین‌ها را پشت هم تکرار می‌کنند: «آبشار، آبشار، آبشار بدم» متاسفانه پول خوب این بازار، بچه‌ها را نیز وارد قصه کرده و آنها هم از هیچ تلاشی برای فروش موجودی بساط خود دریغ نمی‌کنند که یکی از تبلیغات آنها روشن کردن انواع لوازم چهارشنبه‌سوری مقابل بساط‌شان است. اگر در حال پیاده‌روی هستید، حسابی مراقب باشید که در مسیر شو تبلیغاتی این فروشندگان قرار نگیرید. سری به یکی از این فروشندگان زدم تا اطلاعاتی از نرخ این وسایل پرسروصدا بگیرم.
مردی با کاپشن مشکی‌رنگ، همان‌طور که چشم‌هایش به خیابان خیره بود تا بساطش به‌دست ماموران شهرداری نیفتد، قیمت‌ها را اعلام می‌کند. «سیگارت یه بستش 40 هزار تومن، مثلثی هم دود داره هم صدا یه بستش 110 هزار تومن، منور 35 هزار تومن، پروانه آبشاری می‌ریزه و می‌چرخه بسته‌ای 80 هزار تومن، اینا چتری باز میشه، خوشگله، می‌ترکه با رنگای مختلف 120 هزار تومن، کپسولی بسته‌ای 100 هزار تومن و یه مدل دیگه هم 160 هزار تومن.» اسم‌ها را آنقدر سریع پشت هم می‌گفت که حتی متوجه آنها نمی‌شدم و باید از انگشتانش برای اشاره به وسایل استفاده می‌کرد.
وسایل آتش‌بازی چند؟
برای بررسی بیشتر نرخ وسایل آتش‌بازی سری به آگهی‌های اینترنتی زدیم تا قیمت‌های آن را با دستفروشان خیابان مقایسه کنیم. در یکی از آگهی‌ها انواع ترقه با نرخ 50 هزار تومان به فروش می‌رسید. در آگهی دیگر لیستی از انواع وسایل آتش‌بازی و نورافشانی از دستگاه مه‌ساز که برای مهمانی‌های چهارشنبه‌سوری به کار می‌رود تا کهکشان‌های 250 شوت ارائه شده بود. در این آگهی دود رنگی بین 50 تا 65 هزار تومان، انواع کهکشان 16 شوت 650 هزار تومان، 8 شوت 470 هزار تومان، 25 شوت بین یک میلیون و 650 هزار تومان تا یک میلیون و 950 هزار تومان و انواع آبشار بین 65 تا 295 هزار تومان قیمت‌گذاری شده است. اگر فعالیت تشریفاتی دارید و مجالس بسیاری برگزار می‌کنید نیز برای جشن‌های چهارشنبه‌سوری نیاز به تهیه دستگاه‌های امروزی و پرطرفدار مانند یخ‌خشک با هزینه 8 میلیون و 800 هزار تومان، ریموت خورشیدی با هزینه 7 میلیون و 800 هزار تومان، دستگاه کاغذپاش 8 میلیون تومان، ریموت آتش‌بازی 8 میلیون تومان، حباب‌ساز از 14 میلیون و 500 هزار تومان تا 15 میلیون تومان است.
فروشنده‌ای در یکی از آگهی‌ها درخواستی جالب از خریدار کرده است؛ «لیست‌تون رو بدین، قیمتارو بدیم خدمتتون. لطفا قیمتای الانو با یه ماه پیش مقایسه نکنید؛ قیمتا لحظه‌ای میره بالا». ظاهرا وسایل آتش‌بازی نیز تحت تاثیر نرخ دلار دچار افزایش نرخ لحظه‌ای می‌شوند.
جشن بزرگ آخرین چهارشنبه سال
آگهی‌هایی نیز باعنوان «جشن بزرگ آخرین چهارشنبه سال» در صفحات مجازی دیده می‌شود. در یکی از این آگهی‌ها هزینه حضور در یک مهمانی با یک وعده شام پرس تالاری نفری 650 هزار تومان اعلام شده است. همچنین در یکی از آگهی‌ها ذکر شده که برای شرکت در جشن چهارشنبه‌سوری با یک پرس جوجه کباب برای شام باید نفری یک‌میلیون تومان هزینه کنید. در کل هر فرد برای شرکت در جشن‌های چهارشنبه‌سوری باید بین 180 تا یک میلیون تومان هزینه بپردازد.
ویلاهای لاکچری، ویژه چهارشنبه‌سوری
برخی از افراد چهارشنبه‌سوری خود را در خانه‌هایی خارج از شهر، به‌دور از سروصداهای ترسناک خیابان جشن می‌گیرند. برای این کار اجاره ویلاهای اطراف شهر که هر یک باتوجه به امکانات‌شان تعرفه متفاوتی دارند، گزینه مناسبی به‌نظر می‌رسد. بسیاری از ویلاهای اطراف شهر برای مناسبت‌های مختلف قیمت‌های بالاتری را در نظر می‌گیرند. سری به آگهی‌های اجاره ویلا در شب چهارشنبه‌سوری زدیم تا از قیمت‌های آن مطلع شویم. در یکی از آگهی‌ها مشخصات کامل ویلا ذکر شده بود که شامل دوبلکس، سه‌خوابه یک خواب مستر، 100 متر طبقه همکف سالن برای مراسم، 70 متر طبقه دوم تی‌وی‌روم، 120 متر تراس بدون مشرف و اختصاصی، سیستم گرمایش از کف داخل ویلا بسیار گرم، سیستم سرمایش اسپیلیت 30 هزار، سیستم صوتی و تصویری، حداقل 6 جای پارکینگ داخل محوطه و در منطقه‌ای دنج در نزدیک‌ترین فاصله به شرق تهران محدوده تهران است. این ویلا برای شب چهارشنبه‌سوری با نرخ 7 میلیون و 500 هزار تومان اجاره داده می‌شود. در آگهی دیگر ویلایی با مشخصات دوبلکس شهرکی، سیستم موتورخانه فعال، آشپزخانه بزرگ تمام mdf و لوازم لوکس، مبلمان و میز ناهارخوری ده‌نفره، باربیکیو، آلاچیق، محوطه‌سازی مدرن، سیستم صوتی و تصویری با نرخ 6 میلیون و 500 برای شب چهارشنبه‌سوری اجاره داده می‌شود.
تور چهارشنبه‌سوری
اگر قصد رفتن به سفری یکروزه را دارید، تورهای چهارشنبه‌سوری می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد. یکی از آگهی‌ها مربوط به کویر مصر تا نیزار (ویژه چهارشنبه‌سوری) است که نفری 3 میلیون و 500 هزار تومان هزینه دارد. شرکتی دیگر نیز تور کویر مصر ویژه جشن چهارشنبه‌سوری را برگزار می‌کند که هزینه آن برای هر نفر 2 میلیون و 500 هزار تومان است. اگر قصد سفر به کویر مرنجاب با تور ویژه چهارشنبه‌سوری دارید نیز باید 3 میلیون و 500 هزار تومان هزینه کنید. تور یکروزه کویر ابوزیدآباد ویژه جشن چهارشنبه‌سوری نیز برای هر نفر یک میلیون و 750 هزار تومان هزینه دارد.