پیش‌بینی بارش‌های قابل ملاحظه پاییزه و زمستانه | احتمال وقوع سیل‌های گسترده

رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی با تاکید براینکه پیش‌بینی‌های هواشناسی مبتنی بر تاثیر پدیده‌های دورپیوند مانند «ال‌نینو» و «نائو» و میزان بارندگی‌ها قطعی نیست، اظهار کرد: بر اساس پیش‌بینی‌ها و تجربه‌های آماری گذشته می‌توان گفت که با رویداد ال‌نینو احتمال قابل ملاحظه‌ای برای وقوع بارش‌های تجمعی در حد نرمال تا بیش از نرمال طی پاییز و نیمه اول زمستان آینده در کشور وجود دارد.

احد وظیفه  درباره پدیده‌های دورپیوند «ال‌نینو» و «لانینا» و تاثیر آن‌ها بر آب و هوای ایران اظهارکرد: «ال‌نینو» و «لانینا» دو فاز مثبت و منفی نوسان جنوبی به نام «اِنسو» هستند. محل وقوع پدیده انسو در منطقه حاره‌ای اقیانوس آرام یعنی بین 10 درجه شمالی و 10 درجه جنوبی (پیرامون خط استوا) در طول اقیانوس آرام است که دمای آب این منطقه اگر به اندازه 0.5 درجه سانتیگراد و بیشتر نسبت به شرایط نرمال بالاتر رود، دوره ال‌نینو آغاز می‌شود و اگر به همین میزان سردتر از نرمال شود وارد دوره لانینا (فاز سرد) می‌شود. درصورتی که دمای آب اقیانوس (سطح آب تا عمق حدود 200متری) در این محدوده بیش از 2 درجه نسبت به نرمال گرم‌تر شود، اصطلاحا سوپر ال‌نینو اتفاق می‌افتد. مانند سال 2016 که این اتفاق رخ داد.

به گفته رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی طی سه سال گذشته شرایط لانینا حاکم و سطح آب تا عمق 200 متری سردتر از حد نرمال بود اما در حال حاضر دمای سطح آب اقیانوس تغییر کرده و گرم‌تر از دمای نرمال شده است. تغییر دمای آب اقیانوس درچنین پهنه وسیعی بر الگوهای جوی و گردش جریان هوا از سطح زمین تا لایه‌های فوقانی جو تاثیرگذار است، به طوری‌که با وقوع ال‌نینو جریان‌های شرقی سطوح زیرین جو که به آن‌ها «بادهای تجارتی» گفته می‌شود ضعیف‌تر از حالت نرمال می‌شوند و سرعت باد در سطح اقیانوس کاهش پیدا می‌کند و به عبارتی هم جریان هوا و هم جریان آب در سطح و عمق اقیانوس دچار تغییرات می‌شود بنابراین با رخداد ال‌نینو یا لانینا الگوهای جوی منطقه اقیانوس آرام و مناطق حاشیه آن مانند جنوب‌شرق آسیا یا قاره‌های آمریکای شمالی و جنوبی متناسب با آن تغییر می‌کند چون هوا یک سیال به هم پیوسته است. این تغییرات در مناطق دورتر اتمسفر زمین هم احساس می‌شود و به همین سبب از آن به نام دورپیوند انسو یاد می‌شود.

وظیفه درباره تاثیرات ال‌نینو بر ایران اظهار کرد: ایران با محل وقوع ال‌نینو فاصله زیادی دارد. ایران در عرض‌های جنب حاره تا میانی زمین و در طول جغرافیایی دور از محل وقوع ال‌نینو قرار دارد بنابراین فاز گرم و سرد انسو تنها فاکتور موثر و تعیین کننده مقدار بارش فصلی محسوب نمی‌شود و عوامل تعیین‌کننده دیگری نیز وجود دارند که مانند ال‌نینو از چند ماه قبل قابل پیش‌بینی نیستند.

وی افزود: براساس مطالعات آماری با رخداد ال‌نینو بارش‌های پاییزه و تا حدی نیمه اول زمستان در ایران تقویت می‌شوند. اثر فازهای انسو در ایران همانند شمال استرالیا یا جنوب‌شرق آسیا نیست که در فاصله بسیار نزدیک محل وقوع این پدیده است. به‌طور مثال وقتی لانینا رخ می‌دهد با احتمال 90 درصد و بیشتر بارش‌های فیلیپین، اندونزی و شمال استرالیا بیش از حد نرمال و این منطقه وارد دوره ترسالی می‌شود اما این تاثیرات در ایران با این قطعیت قابل پیش‌بینی نیست.

وظیفه ادامه داد: بارندگی در کشور ما همچون کشورهای اروپایی همبستگی خیلی زیادی با دورپیوند ال‌نینو و لانینا ندارد و نمی‌توان تنها با لحاظ آن نظر قطعی درباره میزان بارش‌های پاییزی و زمستانی ارائه کرد.

وی تاکید کرد: نکته مهم دیگر این است که ال‌نینو بر میزان بارندگی‌های تمام نقاط کشور تاثیر یکسان ندارد و بیشتر بر بارش بخش‌های جنوبی کشور موثر است علاوه بر آن چندین عامل دیگر به جز ال‌نینو و لانینا بر شرایط اقلیمی و بارندگی‌های ایران تاثیرگذار هستند بنابراین برای پیش‌بینی وضعیت بارش فصلی همه این عوامل را باید لحاظ کرد که بسیاری از آن‌ها برای بیش از یک ماه قابل پیش‌بینی نیستند.

وظیفه اضافه کرد: این دورپیوندها با یکدیگر ارتباط دارند و بر هم تاثیرگزارند بنابراین نتیجه بازخوردی که در میان تمام شاخص‌های موثر وجود دارد، در اقلیم بارش و دمای کشور تعیین کننده است.

رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ادامه داد: علاوه بر ال‌نینو که طی سال آینده آبی (از ابتدای مهرماه) یک پیش‌نشانگر مثبت برای بارش‌ها است، شاخص‌های دیگری نیز وجود دارند که از الان انتظار می‌رود در فاز مناسب باشند و به‌طور نسبی می‌توانند اثر مثبتی بر بارندگی‌ها بگذارند بنابراین به‌طور کلی بر اساس داده‌های کنونی مدل‌های عددی به احتمال زیاد (50 تا 70 درصد) با بارش‌هایی در حد نرمال تا بیش از نرمال مواجه خواهیم بود و این پیش‌بینی‌ها به‌صورت یقینی و صد درصد نیست.

وی تاکید کرد: بر اساس شاخص‌های موجود و مدل‌های عددی، بارش پاییزی و نیمه اول زمستان درحد نرمال تا فراتر از نرمال پیش‌بینی شده است و شدت تغییرات آن در هر منطقه می‌تواند متفاوت باشد که باید برای پیش‌بینی مقدار بارش به مدل‌های پیش‌بینی کوتاه مدت و چند روزه رجوع کنیم.

وظیفه در پایان درباره احتمال رخداد سیل بر اثر بارش‌های پاییزی و زمستانی تاکید کرد: سیل را نمی‌توانیم به‌صورت فصلی پیش‌بینی کنیم. برای آگاهی از وقوع بارش‌های شدید و احتمال سیل با دقت نسبی بالاتر باید به پیش‌بینی‌های روزانه - که دقت و صحت بیشتری دارند - رجوع کنیم. گرچه معمولا در سال‌هایی که بارش فصل سرد در حد نرمال و فراتر از نرمال می‌شود، احتمال بیشتری برای وقوع سیل گسترده مانند اواخر زمستان 97 و آغاز بهار 98 وجود دارد.