چالش جدی برای بازار تعمیرات غیررسمی؛ آیفون 17 تنها با قطعات اصل کار می‌کند
با توجه به تغییرات اخیر برندهایی چون اپل و سخت‌گیرانه‌تر شدن فرآیندهای تعمیر، به‌ویژه در زمینه ست شدن قطعات با مادربورد اصلی، آینده بازار غیررسمی تعمیرات موبایل در ایران با بحران جدی مواجه خواهد شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اخیرا در فضای رسانه ای حوزه فناوری موضوعاتی درخصوص بروزرسانی های خاص تلفن همراه به گوش میرسد که به نوعی میتواند حاکی از پایان دوران استفاده از قطعات غیر اصیل در بازار موبایل باشد. این گمانه زنی به خصوص در مورد برند اپل مطرح شده است. بر این اساس در ماههای آتی اپل با معرفی به‌روزرسانی Parts Pairing در سری آیفون 17، یک تغییر بنیادین در نظام خدمات پس از فروش خود ایجاد خواهد کرد. از این پس، تمام قطعات تعویضی باید با مادربورد دستگاه ست و یکپارچه شوند و این فرآیند تنها از طریق سیستم مرکزی اپل امکان‌پذیر خواهد بود. به بیان ساده، اگر قطعه‌ای بدون این تأییدیه نصب شود، یا به‌طور کامل از کار می‌افتد یا کارکردهای کلیدی آن مختل خواهد شد.
جهش 3 برابری واردات مسافری موبایل در 4 ماهه امسالاین تحول به‌ویژه از منظر امنیت و سرقت گوشی‌ها اهمیت دوچندانی دارد. چراکه سارقان دیگر نمی‌توانند آیفون‌های سرقتی را با قطعات دیگر بازسازی و وارد بازار کنند؛ زیرا قطعات جداشده تنها زمانی کار خواهند کرد که به‌صورت نرم‌افزاری با مادربورد اصلی ست شده باشند. بنابراین، عملاً این آپدیت میتواند بازار خرید و فروش آیفون‌های سرقتی را به‌شدت محدود کند. البته احتمالا اگر این بروز رسانی در دستور کار این برند باشد به زودی شاهد تسری آن به کل بازار تلفن همراه خواهیم بود.
بر اساس اطلاعات اولیه مرتبط با این موضوع، در گام نخست این سیستم را روی اجزای حساس مانند دوربین، نمایشگر و باتری پیاده‌سازی کرده و قرار است در آپدیت‌های بعدی، دامنه آن به سایر قطعات نیز گسترش یابد. در نتیجه، استفاده از قطعات غیرمجاز یا غیررسمی (aftermarket) عملاً بی‌فایده خواهد شد و تعمیرکاران مستقل که تاکنون بدون مجوز رسمی فعالیت می‌کردند با محدودیت‌های گسترده روبه‌رو خواهند شد.
پیامدها برای بازار داخلی چیست؟ چند سالی است که در بازار داخلی استفاده از قطعات فیک برای خدمات غیر رسمی بازار تلفن همراه به یک رویه نسبتا مرسوم تبدیل شده است. متاسفانه از سوی وزار صمت نیز اقدام جدی برای سامان دهی این وضعیت در نظر گرفته نشده و تقریبا در 5تا 7 سال اخیر با یک فضای غیر شفاف در حوزه خدمات پس از فروش و تعمیر در بازار تلفن همراه مواجه بوده ایم. اگر قرار باشد این بروز رسانی در حوزه تلفن همراه فراگیر شود احتمالا با پیامدهای زیر مواجه خواهیم شد:
پایان خدمات غیررسمی: بازار گسترده تعمیرات غیررسمی در ایران با این سیاست دچار چالش جدی خواهد شد، چراکه اکثر این مراکز به خصوص در مورد برند اپل از قطعات غیراصل استفاده می‌کردند.
کاهش سرقت آیفون‌ها: یکی از انگیزه‌های اصلی سرقت، استفاده مجدد از قطعات بود. با Parts Pairing، این مسیر بسته می‌شود.
ضرورت تغییر در خدمات پس از فروش: کاربران ایرانی که عادت به تعمیر گوشی با قطعات غیررسمی داشتند، از این پس یا باید به خدمات رسمی و قطعات اصل روی بیاورند یا با ریسک از کار افتادن دستگاه مواجه شوند.
در مجموع به نظر میرسد، آپدیت Parts Pairing نه‌تنها یک تغییر فنی، بلکه تحولی اساسی در اکوسیستم خدمات پس از فروش و امنیت تلفن همراه محسوب می‌شود. به نظر میرسد اپل با این رویکرد، فصل تازه‌ای در مدیریت سخت‌افزار و امنیت تلفن‌های همراه آغاز شده است.
بازار خدمات پس از فروش تلفن همراه در ایران سال‌هاست با چالش جدی نبود شبکه رسمی و استاندارد تعمیرات مواجه است. به‌دلیل سیاستهای اتخاذ شده از اواخر دهه 90، بخشی از نیاز کاربران به تعمیرات و تعویض قطعات، از طریق مراکز غیررسمی تأمین می‌شود. این مراکز عموماً با استفاده از قطعات غیراصل یا دست دوم و بکارگیری از قطعات بازیافتی، بخش بزرگی از بازار را در اختیار دارند و همین موضوع باعث ایجاد مشکلات متعددی برای مصرف‌کنندگان شده است. از یک‌سو کیفیت پایین و نبود گارانتی معتبر، ریسک از کار افتادن گوشی یا کاهش کارایی آن را بالا برده و از سوی دیگر، این خدمات غیررسمی بستر مناسبی برای تداوم چرخه قاچاق، سرقت و فروش قطعات مستعمل فراهم کرده است.
با توجه به تغییرات اخیر برندهایی چون اپل و سخت‌گیرانه‌تر شدن فرآیندهای تعمیر، به‌ویژه در زمینه ست شدن قطعات با مادربورد اصلی، آینده این بازار غیررسمی با بحران جدی مواجه خواهد شد. اگر این سیاست‌ها به سایر برندها نیز تعمیم پیدا کند، مراکز غیررسمی عملاً بخش زیادی از سهم خود را از دست خواهند داد و مصرف‌کنندگان ایرانی که به دلیل قیمت پایین‌تر به این خدمات روی می‌آوردند، ناچار به انتخاب مسیرهای رسمی یا هزینه‌های سنگین‌تر خواهند شد.