کشاورزی ایران طرفیت تولید غذا برای 500 میلیون نفر را دارد

به گزارش خبرگزاری تسنیم، ارسلان قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران در برنامه مجله اقتصادی از رادیو اقتصاد به بررسی رشد و خودکفایی تولیدات کشاورزی بعد از انقلاب اسلامی ایران پرداخت.

سوال: وضعیت صنایع تبدیلی و بسته بندی و صنایع نوپا در بخش کشاورزی در این44 سال را چگونه ارزیابی می کنید و چه آینده ای را برای صنایع تبدیلی، بسته بندی و صنایعی که مبتنی بر دانش است در حوزه کشاورزی پیش بینی می کنید؟

قاسمی: قبل از این که جواب این سوالتان را بدهم می‌خواهم به دو سه تا نکته اشاره کنم و آن هم این است که براساس آماری که منتشر شده ما در واقع در سال 1355 تولید محصولات کشاورزی و صنایع غذایی یک چیزی حدود 25 تا 26 میلیون بود امروزه براساس آماری که منتشر شده که خوب بیش از 120 میلیون تن ما محصول کشاورزی در کشور داریم تولید می‌کنیم واین تولیدات خوب بخش عمده ایش بر میگردد به بهره وری‌هایی که در بخش کشاورزی و استفاده از فناوری‌هایی که در کشاورزی به آن دست پیدا کردیم صورت گرفته خوب همین جوری که شما هم اشاره داشتید ما هنوز ظرفیت‌های مغفول و خالی زیادی داریم و همچنین بهره وری در بخش کشاورزی به آن حد مطلوب که مورد توجه کارشناسان فن هست نرسیدیم وهنوز جای کار داریم که امیدووار هستیم که انشالا به این نقطه مطلوب هم برسیم، اما در مورد بحث صنایع تبدیلی که شما اشاره داشتید خوب شاید خیلی از شنوندگان شما روز‌های اول انقلاب و دهه اول انقلاب را خاطرشان باشد ما در بسیاری از محصولات کشاورزی و کالا‌های اساسی وارد کننده بودیم و پنیر‌هایی که به نام پنیر دانمارکی معروف بودند الان خودمان تولید می‌کنیم و تبدیل شدیم به یکی از صادر کننده پنیر در منطقه ودر دنیا، ما مرغ را وارد می‌کردیم از کشور‌های اروپایی و با وجود اینکه جمعیت آن موقع کشور حدود 35، 36 میلیون نفر بود درست است که الان فقط برای تنظیم بازار گه گاهی مرغ را وارد می‌کنیم این است که صنایع تبدیلی تا آنجایی که البته مطلوب نیست، ولی رشد بسیار مناسبی گرفته ما قبل از انقلاب شاید یکی دو تا برند صنایع غذایی داشتیم الان شما ملاحظه کنید برند‌های مختلفی داریم که در بازار‌های جهانی حضور پیوسته و دائم دارند با وجود این که ما در شرایط تحریمی هم تحریمی ظالمانه به سر می‌بریم قبل از انقلاب ما حدود 22، 23 میلیون دلار فقط صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی مان بود در سال گذشته ما بیش از 6 میلیارد دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به بیش از 90 کشور دنیا صادرات داشتیم حالا هر کدامشان هر کالایی به تناسب به کشور‌های مختلف و بازار‌های هدف صادر شده، ولی در مجموع به حدود 90 کشور دنیا صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی مان در همین شرایط تحریمی داشتیم و داریم در حالی که قبل از انقلاب این شرایط تحریمی در کشور حاکم نبود و فقط در آن شرایط ما 25 میلیون دلار صادرات آخرین آماری که منتشر شده بود داشتیم خوب این همه نشان می‌دهد که ظرفیت‌هایی ما که برای بحث صنایع تبدیلی، چون محصول خام معمولا صادر نمی‌شود خیلی کم محصولات خام ما صادر می‌شود بیشتر محصولات را به صورت فرآوری شده داریم صادر می‌کنیم حالا این فرآوری ممکن است یک بسته بندی ساده باشد یا این که نه ایجاد ارزش افزوده کاملی را هم در این محصول داشته باشیم. سوال: درحوزه لبنیایی فرمودین این اتفاق رقم خورد، اما ظرفیت خیلی زیاد است قاسمی: بله ظرفیت‌های کشور فراوان در این منطقه با وجود این که ما در منطقه این نکته را همیشه باید مد نظرمان باشد که با وجود اینکه ما در منطقه خشک و نیمه خشک قرار داریم و در این دهه بیشتر سال‌ها را ما با خشکسالی رو به رو بودیم، اما اینکه توانستیم تولید را از 25 میلیون تن به 125 میلیون تن برسانیم با وجود همه این شرایط ناشی از این است که ما دانش را وارد فعالیت کردیم کاهش ضایعات را داشتیم و صنایع تبدیلی وارد این داستان شده یعنی اگر صنایع تبدیلی ما در رشته‌های مختلف کشاورزی وارد نمی‌شدو نمی‌توانستیم از آن‌ها استفاده کنیم خوب عملا امکان این تولید را نداشتیم، چون الان تولید معنا ندارد تولید برای بازار معنا دارد و اگر بازار را نداشته باشیم من یک نکته را عرض کنم در دهه 70 و 60 و همین طور قبل از پیروزی انقلاب یکی از مشکلاتی را که ما در بحث محصولات کشاورزی و در واقع صنایع غذایی داشتیم بحث بسته بندی بود یعنی یکی از چالش‌های عمده ما بسته بندی بود الان ما سیستم تولید و صنایع ما با آخرین تکنولوژی بسته بندی‌های روز هم مجهز هستند یعنی ما چیزی در بسته بندی در دنیا عقب نیستیم شاید در بعضی از کار‌ها جلوتر هم باشیم، ولی خوب به هر حال بایستی برویم به سمت این که به این تحریم‌های ظالمانه غلبه کنیم و بتوانیم یک تجارت ساده و روان را داشته باشیم محصولات ایران در شرایط فعلی علاوه بر این که 85، 86 میلیون جمعیت کشور را دارد پوشش می‌دهد کشور‌های همسایه را هم دارد پوشش می‌دهد خیلی از کشور‌های همسایه ما اصلا امکان کشاورزی را ندارند و وابسته هستند به محصولات ما یعنی عملا در هر حال حاضر بخواهیم سر انگشتی حساب کنیم کشاورزان و تولید کنندگان و صنعتگران ما نزدیک به 300 میلیون نفر الان دارند تولید می‌کنند و هنوز همون طوری که شما به درستی اشاره کردید هنوز ظرفیت‌های محصول را بسیار داریم که باید استفاده کنیم ما در شیلات رشد عجیب و غریبی داشتیم صنایع جدیدی را وارد کردیم خوب پرورش میگو در کشور و استفاده از مزارع لم یزرعی که در 4 استان جنوبی کشور وجود دارد یکی از فعالیت‌هایی بود که از دهه 73، 74 در دولت سازندگی راه افتاد و الان در واقع یکی از تولید کنندگان مهم میگو در منطقه و در واقع یکی از صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی این صنعت در منطقه هستیم یا پرورش ماهی در قفس از فعالیت‌هایی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفت و دارد گسترش پیدا می‌کند تولید 1.1 دهم میلیون تنی محصولات شیلاتی را می‌شود قیاس کرد با تولید کمتر از 40، 50 هزار تن در بحث پرورش در صید دریایی در همان سال‌ها ما حدود 250، 300 هزار تن داشتیم، ولی در بحث پرورش یک فعالیتی بوده که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دست پیدا کردیم. سوال:، ولی باز هم نگاه می‌کنیم و مقایسه می‌کنیم می‌توانست خیلی کار‌های بهتری صورت بگیرد برای بهره مندی از آن چه که ما در بخش شیلات داشتیم در بحث باغداری و شیلات و دامپروری. گروهی نقطه کور این موضوع را اگر سرمایه را ما به جای اینکه در یک سری صنایعی که شاید ارزش افزوده‌ای خیلی بالایی هم برای ما نداشت هدایت می‌کردیم به بخش‌های کشاورزی مثل شیلات، دامپروری، همان صنایع تبدیلی که عنوان کردید می‌توانستیم از ظرفیت‌ها بهتر استفاده کنیم و بهره مندی بهتری را داشته باشیم نظر حضرتعالی در این باره بشنویم که آیا می‌توانیم بگوییم مشکل سرمایه بوده و یا خیر؟ قاسمی: متاسفانه در بخش کشاورزی مهم‌ترین چالشی را که الان داریم در واقع رشد منفی سرمایه گذاری است این فرمایش شما به جا و متین است که ما در بخش کشاورزی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که رنج می‌بریم سرمایه گذاری است و متاسفانه این عدم سرمایه گذاری کافی هم بخشی ناشی از این مطلب است که ما بیش از اندازه به صنایعی که بهره ور نیستند توجه کردیم و بیشتر به اعتقاد من صنایعی را سرمایه گذاری‌ها به سمت و سویی رفته که منابع ما را در بخش صنعت بیشتر به هدر می‌دهد تا اینکه بخواهد بهره وری را داشته باشد بخش کشاورزی یک مشکل دیگر هم دارد و آن مشکل دیگری که دارد تنها بخش اقتصادی است که در واقع بخش اقتصاد مردمی است ما در بخش کشاورزی بیش از 97، 98 درصد از فعالیت‌ها توسط بخش تعاونی و بخش خصوصی صورت میگیرد و شرکت‌های دولتی کمتر در این حوزه ورود دارند. سوال: در تولید؟ قاسمی: در تولید در صادرات در صنایع فرآوری و بسته بندی سوال:، چون گاهی اوقات در تجارت گویا نقش بزرگ تری دارد

قاسمی: در بحث واردات بله، در این سال‌ها به دلیل وجود رانت در ارز ترجیحی دولت یک مقدار نقشش پررنگ‌تر بود، ولی در تولید شما ملاحظه بفرمایید در واقع همه اش در اختیار بخش مردمی است خوب این هم اتفاق خیلی خوبی است و هم از جهت سرمایه گذاری اتفاق بدی است چرا، چون بسیاری از صنایع ما که دولتی و خصولتی هستند با فشار‌هایی که دارند با لابی‌هایی که دارند سرمایه را به آن سمت هدایت می‌کنند متاسفانه باید برای این چاره‌ای پیدا کنیم، ولی همان طور که شما هم چندبار تاکید کردید ما ظرفیت‌های مغفول در بخش کشاورزی و صنایع غذایی بسیار داریم با وجود این که عرض کردم کشور د رمنطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد هنوز اینقدر ظرفیت داریم که بتوانیم برای حدود 500 تا 600 میلیون نفر جمعیت تولید بکنیم با افزایش بهره وری و حفظ منابع آب و خاکمان یعنی این که سرمایه هایمان را در واقع هدر ندهیم و از آن سرمایه‌ها استفاده بهینه بکنیم این امکان وجود دارد خیلی در منطقه شمال کشور در قبل از انقلاب ما اصلا کیوی نداشتیم الان دومین وسومین تولیدکننده کیوی در سطح دنیا هستیم خوب همه این‌ها با این پیش فرض پیش رفته که سرمایه گذاری هم در این بخش بسیار کم بوده و اگر شما ملاحظه بفرمایید سرمایه گذاری را ما حمایت کنیم در بخش کشاورزی و بخش کشاورزی را بیشتر از این زاویه مورد حمایت قرار بدهیم مطمئنا به آمار و ارقام و تولیداتی می‌توانیم دست پیدا کنیم که شاید خیلی‌ها برایشان روی کاغذ عملیاتی بوده باشد.

سوال: در حوزه دانش بنیان توضیح بفرمایید

قاسمی: در همین چند سال اخیر نوع سیستم‌های آبیاری تحت فشار را از آبیاری قطره‌ای به آبیاری قطره‌ای زیرسطحی در بعضی از استان‌ها با توجه به ورود دانش در این حوزه درواقع تغییر مسیر داده این باعث شده که ما در این مناطقی که از آبیاری زیر سطحی دارد استفاده می‌کنیم 50 درصد آبیاری را آن ببریم بالا و ما هنوز در ورود دانش به بخش کشاورزی دچار مشکل هستیم با وجود اینکه به استناد آمار آموزش عالی ما شاید بیش از حدود 60 تا 70 هزار فارغ التحصیل بیکار بخش کشاورزی داریم خوب یعنی این‌ها را از آدم‌هایی که این کاره هستند به قول خودمان بهره‌مند هستیم در داخل کشور و بایستی ازشان استفاده کنیم سمت و سو و جهت به آن‌ها بدهیم که وارد حوزه تولیدات دانش محور، دانش بنیان و همچنین وارد فضا‌هایی بشوند که ما بتوانیم با حضور دانش افزایش بهره وری به خصوص در زمینه بهره وری آب و خاک را که در واقع پایه اصلی کشاورزی هستند را ما بهش دست پیدا کنیم یک نکته دیگر این که ما، چون بحث دستاورد‌های بخش کشاورزی را راجع بهش صحبت می‌کنیم الان امروزه بیش از 80 درصد تولیدات مورد نیاز کشور در حوزه ایجاد امنیت غذایی در کشور توسط کشاورزان و صنعت گران صنایع غذایی دارد تولیدمی شود و ما یکی از کشور‌هایی هستیم که امنیت غذایی مان با هیچی عوض نکردیم با وجود همه این مشکلات و چالش‌هایی که شما اشاره داشتید کمبود سرمایه گذاری، نبود دانش در بخش کشاورزی و. ولی با همه این اوصاف ما الان امنیت غذایی مان را در شرایط تحریمی که در آن به سر می‌بریم وامیدوار هستیم که به زودی این شرایط ظالمانه حذف بشود به سمت و سویی رفتیم که امنیت غذایی کشور را کشاورزان ما به خوبی با همه این مشکلات و با همه این سختی‌هایی که بوده حفظ کردند و داریم به سمت وسویی حرکت می‌کنیم که انشالا از بحث امنیت غذایی هم عبور پیدا کنیم و برویم به سمت اقتدار غذایی که یکی از کشور‌های قدرتمند در زمینه اقتدار غذایی در عرصه بین الملل باشیم.