کشف شواهدی از حسابداری 6 هزار ساله در خراسان جنوبی
شواهدی از آثار فرهنگی آغاز شهرنشینی و مدیریت اداری و حسابداری در هزاره چهارم پیش از میلاد در محوطه «کله‌کوب آیسک» خراسان جنوبی شناسایی شد. این دوره فرهنگی در دنیای باستان‌شناسی به نام «اوروک یا شوش II» آغاز ایلامی شناخته می‌شود.
عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی، محوطه کله‌کوب در شرق ایران و در استان خراسان‌جنوبی را یکی از معدود محوطه‌های پیش از تاریخ در این منطقه خواند که شواهد باستان‌شناختی و توالی فرهنگ‌های مختلف از هزاره پنجم تا دوم پیش از میلاد را در خود جای داده است.
او اظهار کرد: براساس مطالعات کارشناسان اداره کل استان در این محوطه که وسعت آن بالغ بر هفت هکتار تعیین شده است، در فصول گذشته کاوش در سال‌های 97 و 98 با هدف شناخت توالی فرهنگی و لایه‌نگاری محوطه صورت گرفته است.
این باستان‌شناس با ابراز تأسف از این‌که این محوطه در سال‌های گذشته و قبل از شناسایی توسط مالک، تخریب، تسطیح و آثار تاریخی در محدوده گسترده‌ای پراکنده شده و کاوش در محوطه را بسیار پیچیده و دشوار کرده است، افزود: به‌همین دلیل قبل از شروع کاوش در فصل دوم در سال 98، مطالعات ژئوفیزیک در این محوطه در دو مرحله توسط کوروش محمدخانی استاد گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی انجام شد و بر اساس مطالعات انجام شده مکان‌هایی برای کاوش و ادامه فعالیت پژوهشی در این محوطه انتخاب شد.
عزیزی خرانقی افزود: از یکی از ترانشه‌های کاوش شده در سال 98 (ترانشه E) در بخش مرکزی محوطه بقایای معماری خشتی منظمی شناسایی شد، ولی متأسفانه به دلیل کمبود اعتبار و پایان زمان کاوش، ادامه کاوش در این محل به فصل بعدی موکول شد.
او ادامه داد: در سال 1401 سومین فصل کاوش‌های این محوطه با هدف گسترش کاوش در محل ترانشه E به منظور شناسایی بهتر و دقیق‌تر بقایای معماری کشف‌شده از فصل قبل آغاز شد.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه کله‌کوب گفت: این محوطه دارای توالی لایه‌نگاری مناسبی است، ولی مهم‌ترین دوره فرهنگی شناسایی شده در آن شواهدی از آثار فرهنگی آغاز شهرنشینی و هزاره چهارم پیش از میلاد است که در دنیای باستان‌شناسی به نام دوره اوروک یا شوش II، آغاز ایلامی شناخته می‌شود.
به گفته او، شاخصه این فرهنگ سفال‌های لبه واریخته، سینی‌های بانشی، ظروف دسته دماغی و همچنین سفال‌های لوله‌دار و آبخیزداری هستند که در منطقه بین‌النهرین، خوزستان، فلات مرکزی و جنوب شرق ایران به‌خوبی شناخته شده هستند، ولی نکته مهم این است که در شرق ایران برای نخستین‌بار چنین شواهد تاریخی به‌دست می‌آید.
عزیزی خرانقی همچنین گفت: پس از گذشت بیش از 10 روز از شروع کاوش در فصل سوم، بقایای بیشتری از معماری صنعتی و دیوارهای خشتی شناسایی شده است. همچنین علاوه‌بر یافته‌های سفالی که نشان دهنده حضور فرهنگ‌های یادشده است، شواهدی از مدیریت اداری و حسابداری نیز به‌دست آمده که نشان می‌دهد کله کوب به سطح پیچیدگی اجتماعی و مدیریت منابع مالی دست یافته است.
عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی افزود: تاکنون سه فصل کاوش در این محوطه صورت گرفته، ولی بیشتر به دلیل کمبود اعتبار و تامین نشدن منابع کافی مالی، امکان کاوش گسترده در آن وجود نداشته و امیدوارم که در سال‌های آتی با تامین اعتبار بهتر و بیشتر و منابع مالی کافی امکان ادامه پژوهش تا شناسایی شواهد معماری و باستان‌شناسی کافی برای تبیین آثار تاریخی این محوطه و تکمیل مطالعات فراهم شود.
