کوچ معلمان و دانش‌آموزان نخبه به مجموعه‌های گلخانه‌ای بدنبال تنوع مدارس
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، علیرضا کاظمی در اولین همایش ملی حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت که در محل پردیس نسیبه دانشگاه فرهنگیان برگزار شد، با تأکید بر این‌که برخی بخش‌ها در این مجموعه، متولی مشخصی ندارد، افزود: باید برای نظام خانواده برنامه‌های راهبردی وجود داشته باشد تا میان خانواده، مدرسه و دانشگاه پیوند عمیقی برقرار شود. از این رو رفت و آمد‌های نظری و علمی مبتنی بر دریافت‌ها...
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، علیرضا کاظمی در اولین همایش ملی حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت که در محل پردیس نسیبه دانشگاه فرهنگیان برگزار شد، با تأکید بر این‌که برخی بخش‌ها در این مجموعه، متولی مشخصی ندارد، افزود: باید برای نظام خانواده برنامه‌های راهبردی وجود داشته باشد تا میان خانواده، مدرسه و دانشگاه پیوند عمیقی برقرار شود. از این رو رفت و آمد‌های نظری و علمی مبتنی بر دریافت‌ها و پاسخ‌های حوزه علمی به نظام تعلیم و تربیت وجود ندارد.
با شکاف‌های عمیقی در نظام تعلیم و تربیت مواجه هستیم
کاظمی افزود: امروز با شکاف‌های عمیقی در نظام تعلیم و تربیت از جمله شکاف فناورانه و مهارتی مواجه هستیم. موارد مطروحه چالش‌های اساسی نظام تعلیم و تربیت در حکمرانی است. وزیر آموزش و پرورش با تأکید بر این‌که زمانی که یک سند را وضع می‌کنیم باید به الزامات آن توجه کنیم، بیان کرد: وقتی سندی پیشرفته تدوین می‌شود والزامات قانونی آن مهیا نمی‌شود در نهایت با عدم حکمرانی خوب مواجه می‌شویم، لذا با نوشته‌ها، راهبرد‌ها و راهکار‌ها حکمرانی محقق نمی‌شود، برای حکمرانی مطلوب در نظام تعلیم و تربیت نیازمند ریل‌گذاری صحیح هستیم و ریل تحول در آموزش و پرورش اصلاح برنامه درسی است. وی تصریح کرد: در برنامه هفتم نظام جمهوری اسلامی ایران حداقل 38 حکم برای تغییر شاخص‌ها برای آموزش و پرورش در نظر گرفته شده ولی برای احکام و تکالیف مشخص شده ذره‌ای منابع پیش بینی نشده است. وزیر آموزش و پرورش با انتقاد از این که نهاد‌هایی که می‌توانند به حکمرانی مطلوب در آموزش و پرورش کمک کنند، مشخص نیستند، گفت: از مهم‌ترین راهبرهاد‌های سند تحول در فصل هشتم تقسیم کار ملی است. اما این تقسیم کار ملی محقق نشده است و هر آنچه آموزش و پرورش مطالبه کرده، کسی پای کار نیامده است. به عبارت دیگر در حکمرانی نظام تعلیم و تربیت دچار کوچک انگاری شدیم که این اقدام نمی‌تواند مسیر رسیدن به مقصد را فراهم کند. وی با تأکید بر این‌که آموزش و پرورش باید دغدغه همه نهاد‌های مؤثر باشد، خاطرنشان کرد: گاهی اوقات این همگرایی و پشتیبانی اتفاق نمی‌افتد و هزاران مداخله هم می‌شود و همان اندک حرکت در مسیر نیز یا منحرف و یا متوقف می‌شود. کاظمی با بیان این‌که آموزش و پرورش ده‌ها خرده نظام دارد، گفت: مشکلات نیروی انسانی، منابع مالی، فضا‌های آموزشی و... بخشی از آنها هستند. اگر معتقد باشیم که مهم‌ترین مؤلفه در پیشبرد اهداف نظام تعلیم و تربیت، نیروی انسانی است باید وضعیت نیروی انسانی این وزارتخانه را مورد بررسی قرار داد که اکنون در چه وضعیت نامطلوبی قرار دارد. وی افزود: باید بتوانیم با استاندارسازی فرآیند‌ها به تحقق مأموریت‌ها جامعه عمل بپوشانیم. کاظمی با اشاره به این‌که گاهی اوقات سیاست‌هایی وضع شده که درست در جهت عکس حرکت سیاست‌های کلان و مطلوب حکمرانی نظام تعلیم و تربیت بوده است، گفت: وقتی به مسائل برون سازی برای یک حاکمیت مطلوب نگاه می‌اندازیم، متوجه می‌شویم از مسائل دورن و برون سازمانی رنج می‌برد. در مسایل درون سازمانی نیازمند آن هستیم که مولفه‌ها در کنار یکدیگر برای تحقق ماموریت قرار بگیرند و هم‌افزا باشد. یعنی سند و قانون مدون و خوب در کنار سازمان‌های پیشتیبان و هم‌افزا و الزامات متناسب با این مأموریت و توانمندی‌های درونی آموزش و پرورش شکل بگیرد. وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: در حالی که وقتی به درون آموزش و پرورش نگاهی می‌کنیم با انبوهی از مشکلات لاینحل مواجه می‌شویم که یکی از آنها بی‌ثباتی مدیریت است و حکمرانی مطلوب همواره از آن آسیب دیده است. وی به تحلیلی از نحوه مواجه وزرای پیشین این وزارتخانه با سند تحول بنیادین اشاره کرد و گفت: بررسی و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که اکثر وزراء؛ مسیر‌ها را نیمه کاره رها کرده‌اند و از این روست که به نتیجه مطلوب و دلخواه نرسیده‌ایم. کاظمی ادامه داد: معتقدم در کنار همه زیر نظام‌هایی که برای طی کردن این مسیر مهم و حیاتی و حکمرانی مطلوب در نظر گرفته شده است برنامه درسی در کانون توجه است. اساسی‌ترین مشکل ما در حرکت و رسیدن به اهداف «برنامه درسی مدرسه‌ای» است. آنهم به این دلیل که برنامه درسی متعلق به 50 سال گذشته است. وی تأکید کرد که تا امروز نتوانستیم در برنامه درسی تحول ایجاد کنیم و برای پر کردن خلاء موجود، بر منابع مالی، منابع انسانی، فضای آموزشی و... تمرکز کرده‌ایم. در حالی که ریل تحول آموزش و پرورش اصلاح برنامه درسی است.
هیچ پیوندی میان نهاد آموزش و پرورش و دانشگاه وجود ندارد
وزیر آموزش و پرورش باز طراحی ساختار و معماری نظام تعلیم و تربیت را ضروری دانست و گفت: هیچ پیوندی میان نهاد آموزش و پرورش و دانشگاه وجود ندارد و این گسست به دلیل نبود معماری جامعی از نظام تعلیم و تربیت کشور است. وی با بیان این که مهم‌ترین سیاست و برنامه در تحقق حکمرانی مطلوب، تمرکز بر دانشگاه فرهنگیان است، افزود: معلم جای همه نداشته‌ای ما است واین نیازمند ساختن مسیر مناسب است. وزیر آموزش و پرورش بر ارتقای جایگاه معلمان در عرصه‌های مختلف تأکید کرد و گفت: ارتقای جایگاه معلمان ما را در مسیر پیش رو، موفق خواهد کرد. کاظمی با اشاره به تشتت، تکثر و تنوع در زیست بوم تعلیم و تربیت، اذعان داشت: این مسئله سبب انحراف اهداف نظام تعلیم و تربیت و تضعیف آن شده است. در بیرون این عرصه، فعالیت صد‌ها مؤسسات و نهاد‌های موازی است که مدعی هستند و آموزش و پرورش را به رسمیت نمی‌شناسند و برنامه درسی ویژه خود را دارند و این سبب شده است تا اهداف سند تحول به نتیجه دلخواه نرسیده و باید تکلیف آنها مشخص شود.
تنوع و تکثر مدارس سبب شده تامعلمان و دانش آموزان نخبه به مجموعه‌های گلخانه‌ای کوچ کنند
وی ادامه داد: در درون نظام تعلیم و تربیت نیز تنوع و تکثر مدارس سبب شده تامعلمان و دانش آموزان نخبه به مجموعه‌های گلخانه‌ای کوچ کنند. از این رو مدارس دولتی ضعیف شده است. زیرا تمام ظرفیت‌های توانمندسازی مدارس دولتی از آن گرفته شده است. باید تلاش کرد تا این چالش اساسی برطرف و مسیر‌های مشخص و هدفمند طراحی و مدارس به مسیر صحیحی هدایت شوند.
وجود خلاء شناختی و ادراکی میان ذی‌نفعان نظام تعلیم و تربیت
همچنین رضامراد صحرایی، وزیر پیشین آموزش و پرورش و دبیر علمی همایش ملی حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت نیز با اشاره به اهمیت این رویداد گفت: موضوع اصلی این همایش حکمرانی در تعلیم و تربیت است. در هفته‌های منتهی به برگزاری این همایش، برخی از عزیزان پرسیدند چرا مفهوم حکمرانی را به عرصه تعلیم و تربیت وارد کرده‌ایم. پاسخ روشن است؛ این ابتکار ما نیست، بلکه تمایز میان حکمرانی و مدیریت، مفهومی علمی و پذیرفته‌شده است. در حوزه تعلیم و تربیت نیز این تفاوت به‌وضوح قابل مشاهده است. استاد دانشگاه علامه طباطبایی توضیح داد: حکمرانی به چارچوب‌ها، سیاست‌ها و فرآیند‌هایی اشاره دارد که یک نظام را هدایت می‌کند و به این پرسش پاسخ می‌دهد که چه کاری باید انجام شود؟ در حالی که مدیریت بیشتر به چگونه انجام شدن امور مربوط است. ادامه داد: یکی از وظایف حکمرانان در این حوزه، اولویت‌بندی مسائل مختلف کشور و تفکیک موضوعات کلیدی از مسائل کم‌اهمیت است. ما با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستیم که باید با شناسایی دقیق آنها، راهکار‌های منطقی و اجرایی برای حلشان ارائه دهیم.
وجود شکاف بین دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان
وی همچنین به یک خلأ شناختی و ادراکی میان ذی‌نفعان نظام تعلیم و تربیت اشاره کرد و گفت: طبق پژوهشی که اخیراً انجام شد، دیدگاه معلمان، مدیران و اولیاء تقریباً همسو بود، اما دیدگاه دانش‌آموزان به‌طور قابل‌توجهی متفاوت بود. این شکاف نشان‌دهنده یک خلأ جدی است که اگر به آن توجه نشود، می‌تواند برای آینده نظام تعلیم و تربیت کشور خطرآفرین باشد. رئیس سابق دانشگاه فرهنگیان بر ضرورت مشخص بودن اصول استراتژیک در فرآیند تحول نظام آموزشی تأکید کرد و گفت: تغییرات باید بر اساس اصول استراتژیک انجام شود و از تردید یا تأخیر در تصمیم‌گیری پرهیز کنیم؛ چرا که این موارد می‌توانند مانع پیشرفت و دستیابی به نتایج مطلوب شوند. وی در پایان به اهمیت انسجام و هماهنگی در نظام حکمرانی آموزش‌وپرورش اشاره کرد و گفت: انسجام میان ارکان مختلف نظام آموزش‌وپرورش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. باید تمام منابع و امکانات موجود را برای تقویت آموزش‌وپرورش کشور به کار گرفت و هیچ عاملی نباید در مقابل این مسیر مانع ایجاد کند. صحرایی با اشاره به چالش‌های جهانی نظام‌های تعلیم و تربیت افزود: امروزه جهان با سه چالش اصلی در این حوزه روبه‌رو است؛ شمول و دسترسی برابر به آموزش، دیجیتالی شدن و عدالت آموزشی. دولت و مجلس باید عدالت آموزشی را در اولویت قرار داده و برای حل این چالش‌ها تدابیر مناسبی اتخاذ کنند. وی همچنین به جایگاه ویژه تربیت در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور اشاره کرد و گفت: تربیت به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مسائل تمدنی و محور تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور، از مهم‌ترین ارکان ساختن آینده‌ای بهتر برای نسل‌های آینده است. دبیر علمی این همایش ادامه داد: در این همایش، بیش از 260 مقاله به دبیرخانه ارسال شد که نشان‌دهنده علاقه‌مندی جامعه علمی کشور به موضوع تربیت است. از این تعداد، 188 مقاله پذیرفته و 21 مقاله ارائه خواهد شد که در قالب پنج نشست تخصصی بررسی می‌شوند.
97درصد بودجه آموزش و پرورش هیچ تأثیری در چرخه نظام تعلیم و تربیت و عدالت آموزشی ندارد
حاجی میرزایی وزیر اسبق آموزش و پرورش نیز با تأکید بر این که 97درصد از بودجه آموزش و پرورش صرف حقوق شده و هیچ تأثیری در چرخه نظام تعلیم و تربیت و عدالت آموزشی نداشته است، گفت: آموزش و پرورش بنیادی‌ترین مسئله یک‌جامعه محسوب می‌شود. وی با تأکید بر این‌که نسبت حکمرانی با مسائل یک جامعه، میزان بلوغ جامعه را مشخص می‌کند، گفت: «آموزش و پرورش» بنیادی‌ترین مسئله یک‌جامعه محسوب می‌شود، چرا که تعلیم و تربیت نقطه آغازین توسعه یک جامعه است. وی با بیان این که چگونگی نگاه هر جامعه به آموزش و پرورش، رویکرد مهمی است که باید بر آن توجه داشت، ادامه داد: موضوع تعلیم و تربیت از فرآیند‌های تدریجی است که آرام آرام بر جامعه اثر می‌گذارد. حاجی‌میرزایی با اشاره به این که درحوزه تعلیم و تربیت دچار فرصت سوزی‌ها شده‌ایم، گفت: «نظام تعلیم و تربیت» از اولویت‌های رئیس‌جمهور در دولت چهاردهم است. وی افزود: نقطه عزیمت آموزش و پرورش، برنامه درسی است؛ زیرا برنامه درسی است که روشن می‌کند دانش‌آموزان به چه شایستگی‌هایی دست یافته است. رئیس دفتر رئیس جمهور با اشاره به این که نظام و تعلیم تربیت باید توسعه پیدا کند، افزود: در حال حاضر 97درصد از منابع آموزش و پرورش به عنوان حقوق و به صورت مستقیم به حساب معلم واریز می‌شود و هیچ تأثیری در چرخه نظام تعلیم و تربیت و عدالت آموزشی ندارد.
«برنامه درسی» باید بازنگری و بر اساس نیاز‌های جدید و تحولات جامعه، طراحی شود
همچنین حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در نخستین همایش ملی حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت با تأکید بر لزوم بازنگری برنامه درسی گفت: برنامه درسی باید بر اساس نیاز‌های جدید و تحولات جامعه طراحی شود. وی ادامه داد: نظام تعلیم و تربیت فعلی تا وضع مطلوب فاصله دارد؛ از این رو شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه‌ای با حضور رییس جمهوری چهار اولویت آموزش و پرورش را مطرح کرده است. وی با تأکید بر این که عدالت آموزشی، کیفیت بخشی، تحول آموزش و پرورش ناظر به فناوری‌های پیشرفته و تحول در امور پرورشی، از جمله اولویت‌های مطرح شده در جلسه مذکور بوده است، گفت: بنا شده است در این زمینه ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی با همراهی شورای عالی آموزش و پرورش در این حوزه‌ها تحقیقات پیمایشی انجام دهند. وی با تأکید بر این‌که در این مسیر راهکار‌ها و راه‌حل‌ها از بدنه آموزش و پرورش اتخاذ می‌شود، گفت: راه‌حل‌ها جمع‌آوری و سپس در ستاد جمع‌بندی و در صحن شورا ارائه می‌شود. به گفته دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در تمام استان‌ها مجموعه فتا راه‌اندازی شده که بر اساس آن، فعالان و صاحب نظران حوزه تعلیم و تربیت استانی با مشارکت فعال، چهار اولویت مطروحه را در دستور کار قرار خواهند داد.