گذار از «مس» به «فیبر نوری»؛ زیرساخت نو، حکمرانی نو

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، حدود نود سال از روزی می‌گذرد که نخستین مرکز مخابرات ایران در خیابان لاله‌زار راه‌اندازی شد؛ مرکزی که بنای یک قرن ارتباط میان مردم را پایه گذاشت. اکنون، در نقطه‌ای از تاریخ ایستاده‌ایم که همان میراث قدیمی در حال خاموشی است؛ نه به نشانه پایان، بلکه به نشانه آغاز مرحله‌ای تازه در زیرساخت‌های کشور، گذار از سیم‌های مسی به فیبر نوری.

در این خصوص باید گفت که شاید مدت‌ها است که بحث جایگزینی سیم‌های مسی با فیبر نوری مطرح شده است، با این وجود از دولت سیزدهم و در ادامه آن در دولت چهاردهم تمرکز ویژه‌ای برای سرعت گرفتن جایگزینی خطوط با فیبر نوری شکل گرفته است.

در مراسم رسمی آغاز طرح ملی فیبر نوری که در جریان همایش ملی مخابرات برگزار شد، ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با بیان اینکه اجرای این پروژه نقطه عطف تاریخ ارتباطات کشور است، گفت: امروز، حدود 90 سال بعد، گرد هم آمده‌ایم تا به صورت رسمی فناوری مسی را کم‌کم خاموش کنیم و به ارتقاء فناوری برسیم؛ ارتقایی از زیرساخت‌های الکتریکی به زیرساخت‌های نوری.»

هاشمی با یادآوری سنت تلاش نسل‌های پیشین در توسعه شبکه مخابراتی کشور افزود: «امروز شاهد اتفاقی بزرگ و پروژه‌ای ملی هستیم که با میدان‌داری شرکت مخابرات ایران و مشارکت و هم‌افزایی تمام مجموعه‌ها در توسعه فیبر نوری شکل گرفته است؛ اقدامی که نه‌تنها افتخاری برای شرکت مخابرات ایران بلکه افتخاری برای همه خانواده بزرگ ارتباطات کشور است.»

 از سرعت تا پایداری سبز

لازم به ذکر است، قرار است طرح ملی فیبر نوری که با سرمایه‌گذاری بیش از پنج میلیارد دلار اجرا شود. این پروژه، بزرگ‌ترین پروژه نوسازی زیرساخت ارتباطی کشور است. ارتقای شبکه از کابل‌های مسی به فیبر نوری، علاوه بر چندبرابر شدن سرعت و ظرفیت انتقال داده، زمینه‌ساز شکل‌گیری نسل تازه‌ای از خدمات ارتباطی خواهد بود.

وزیر ارتباطات در این باره تاکید کرد: «فیبر نوری، روزی را رقم خواهد زد که مردم ارتقاء کیفیت ارتباط را در زندگی روزمره خود لمس کنند. به تعبیر زیبایی که شنیدم، صد سال پیش بنایی نهاده شد برای صد سال آینده، و امروز نیز بنایی می‌نهیم برای صد سال پیش رو.»

مطالعات فنی وزارت ارتباطات نشان می‌دهد استفاده گسترده از فیبر نوری می‌تواند تا 2000 مگاوات صرفه‌جویی انرژی در کشور به همراه داشته باشد، موضوعی که وزیر ارتباطات آن را بخشی از راهبرد «ارتباط سبز» دانست: «ارتباطات مبتنی بر فیبر نوری بر اساس مطالعات انجام‌شده، به عنوان ارتباطات سبز شناخته می‌شود. این فناوری هم موجب ارتقاء کیفیت ارتباطات است و هم با محوریت کاهش مصرف انرژی، ویژگی ارتباط سبز را داراست.»

مزیت دیگر، فراهم شدن بستر توسعه دولت داده‌محور و اقتصاد دیجیتال ملی است. به گفته مسئولان وزارت ارتباطات، پس از تکمیل طرح، سرعت دسترسی کاربران از میانگین 25 مگابیت بر ثانیه کنونی به بیش از 500 مگابیت بر ثانیه افزایش خواهد یافت. این رقم، زمینه اتصال میلیون‌ها خانوار ایرانی به زیربنای ارتباطی آینده، شهرهای هوشمند و خدمات ابری بومی، را فراهم می‌کند.

زیرساخت، سرمایه، انحصار؛ 3 چالش پیش روی توسعه سریع فیبر نوری

هرچند فیبر نوری به‌عنوان فناوری آینده، مزیت‌های بی‌شماری در کارایی و پایداری دارد، اما انتقال از شبکه مسی به شبکه نوری، چالش‌هایی پیچیده در ساختار و اجرا به همراه دارد.

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، پیچیدگی‌های اجرایی و سرمایه‌ای این طرح است. اجرای شبکه در مناطق شهری و روستایی مستلزم حفاری گسترده، هماهنگی عمرانی و اخذ مجوزهای متعدد است. وزیر ارتباطات با تأکید بر ضرورت وفاق و همکاری ملی در اجرای این پروژه گفت:

«در دولت چهاردهم محور اصلی فعالیت‌ها را بر وفاق قرار دادیم؛ نه در شعار، بلکه در عمل. وفاق، کلید هم‌افزایی و پیشرفت است. باید اختلافات را در مسیر خدمت باکیفیت به مردم هدایت کنیم، کنار بگذاریم و در جهت هم‌افزایی حرکت کنیم.»

او با رد رویکردهای انحصاری افزود: «به عبارت دیگر، انحصار موضوعیت ندارد. ما حمایت می‌کنیم، وظیفه خود می‌دانیم، اما این حمایت صرفاً شامل شرکت مخابرات ایران نیست. محور بحث نیز همین رویکرد شفاف و ضدانحصاری خواهد بود.»

چالش دیگر، تأمین سرمایه و استمرار در سرمایه‌گذاری است. اجرای پروژه‌ای با ابعاد ملی نیازمند سازوکارهای مالی پایدار و مدل همکاری بخش خصوصی و دولتی است. معاون وزیر ارتباطات، حمید فتاحی، در همین مراسم بر اهمیت استفاده از ظرفیت شرکت مخابرات ایران و هم‌افزایی همه اپراتورها تأکید کرد و گفت: «از ابتدای اجرای این طرح، وزارت ارتباطات با سیاست‌گذاری دکتر هاشمی در جهت استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود در کشور گام برداشت. وظیفه پیشبرد بخشی از این مأموریت ملی به شرکت مخابرات ایران واگذار شده و انتظار داریم این شرکت با اتکا بر توان نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های گسترده خود، همان‌گونه که در گذشته نقش‌آفرینی مؤثری داشته، این بار نیز به یاری شبکه ملی ارتباطات کشور بشتابد.»

او افزود: «تمامی ذینفعان و اپراتورهای حوزه ارتباطات باید در اجرای این پروژه همکاری و هماهنگی لازم را داشته باشند تا با شکل‌گیری همکاری‌های دو‌جانبه و چندجانبه، طرح ملی فیبر نوری با موفقیت و انسجام پیش برود.»

آینده‌نگری و خانواده ارتباطات

هاشمی در بخش دیگری از سخنان خود، افق نگاه وزارت ارتباطات را از مرز فیبر نوری فراتر دانست و بر لزوم آینده‌پژوهی فناوری‌های ارتباطی نوین تأکید کرد: «در کنار کارایی‌های توسعه‌ای، نگاه آینده‌نگرانه نیز ضروری است. مباحث ارتباطات ماهواره‌ای و ارتباطات کوانتومی می‌توانند بالقوه تغییرات جدی در حوزه ارتباطات ایجاد کنند. خوب است از همین امروز که یک کار بزرگ را در خانواده ارتباطات کشور آغاز کرده‌ایم، نسبت به آینده نیز مراقبت داشته باشیم.»

در دولت چهاردهم، با تثبیت جایگاه مدیرعامل شرکت مخابرات در شورای معاونان وزارت ارتباطات، هم‌افزایی بی‌سابقه‌ای میان نهادهای اجرایی زیرمجموعه وزارتخانه ایجاد شده است؛ هم‌افزایی‌ای که به گفته مسئولان، دستاوردهای قابل‌توجهی در توسعه چهار مسیر اصلی شبکه فیبر کشور به همراه داشته است.

وزیر ارتباطات انسجام را محور موفقیت دانست و گفت: «تمام این تلاش‌ها، مجاهدت‌ها و این اقدام جسورانه و بلندپروازانه، حول محور وفاق در راستای رضایت مردم انجام می‌شود؛ محوری که راهنمای همه فعالیت‌های وزارت ارتباطات و خانواده بزرگ ارتباطات کشور خواهد بود.»

تحول در نظام ارتباطات و شکل‌گیری بستر اصلی هوشمندسازی کشور با جایگزینی فیبر نوری

به گزارش تسنیم، در صورتی که بتوان سرمایه مورد نیاز پروژه ملی فیبر نوری ایران را تامین و ظرف بازه زمانی مشخص شده این پروژه بزرگ اجرایی شود، نمونه‌ای از هم‌افزایی و سیاست‌گذاری صحیح در کشور بوده‌ایم. این طرح نه‌تنها ساختار شبکه ارتباطی کشور را زیر و زبر می‌کند، بلکه مسیر شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال ملی، شبکه «سبز»، و شهرهای هوشمند را هموار می‌سازد.

به عبارت دیگر مهاجرت از سیم مسی به فیبر نوری، نقطه پایان یک دوره نیست؛ مقدمه‌ای است بر عصر تازه‌ای که ارتباطات کشور نه بر سیم، بلکه بر نور بنا می‌شود.