گورستان "جن‌ها"، جاذبه گردشگری در سواحل مَکُران
گورستان‌های متعددی در سیستان و بلوچستان از دوره‌های مختلف وجود دارد که واقعیت‌های تاریخی و حقایقی از تمدن‌ها، انسان‌ها، آیین‌ها و تاریخ پر رمز و راز این کهن دیار را در دل خود جای داده که یکی از این گورستان‌ها که شاید به تعبیری از جمله عجایب ایران باشد گورستان "جن‌ها" در چابهار است.
به گزارش ایرنا؛ سیستان و بلوچستان دارای ظرفیت‌های متعددی در حوزه گردشگری است به طوری‌که برای هر نوع گردشگری با هر نوع سلیقه‌ای می‌تواند جذاب باشد و برای او خاطراتی خوش و متفاوت خلق کند، شاید در کمتر نقطه‌ای در جهان بتوان این تنوع را دید.
اقلیم چهار فصل در حالیکه شمال سیستان و بلوچستان در سرزمین اسطوره و تاریخ بادهای 120 روزه و خشکی هامون ورجاوند آب و هوای گرم و خشک را در پهن دشت سیستان پدیدار کرده که در مرکز استان اختلاف دمای شب و روز آب و هوایی معتدل پاییزی را در میرجاوه و زاهدان نوید می‌دهد، در ارتفاعات آتشفشان تفتان شاهد برف‌های آب نشده و سرمای زمستان در خاش و سراوان هستیم.
در کنار محیط جغرافیایی و اقلیم متنوع و تفاوت در پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری انواع تولیدات جالیزی و نباتات شالیزارها و گندم‌زارها، نخلستان و باغات میوه مناطق بکر با تنوعی از حشرات و پرندگان و چرندگان از همه مهمتر تنوع در اقوام سیستانی، بلوچ، افغان، هندی، پاکستانی، خراسانی، کرمانی، ترک، کرد و یزدی با انواع مذاهب آداب و رسوم پوشاک و خوراک را شاهد هستیم.
همچنین مجموعه‌ای از انواع جاذبه‌ها تاریخ و اسطوره آثار باستانی محوطه‌های تاریخی بناها، قلعه‌ها، شهرها و روستاهای قدیمی، مناظر زیبای طبیعی میراث معنوی، فرهنگ، مرز طولانی آب‌های آزاد بازارهای مختلف میراث مذهبی طب سنتی، چشمه‌های آب معدنی و آب گرم ماسه‌زارها و شب‌های پرستاره که همه زیباست و دیدنی در کنار این ظرفیت‌ها می‌توان به جاذبه‌هایی اشاره کرد که شاید تاکنون از این زاویه به آن‌ها نگاه نکرده باشیم.
گورستان "جن‌ها" قدمتی 2 هزار ساله
یکی از بزرگترین گورستان‌های پیش از تاریخ در سیستان و بلوچستان در سایت جهانی شهر سوخته یا گورستان ناشناخته محوطه باستانی بمپور گرفته تا گورستان‌هایی از دوره‌های مختلف دیگر اما تعدادی از این گورها مانند گور زرتشت در دهانه غلامان شهرستان زهک، گور دخمه‌های سنگی و مقابر خشتی در کوه خواجه سیستان، گورستان هفتاد ملا در میرجاوه، گورستان چهل پیرزاهدان کهنه مزار بی‌بی دوست و بقعه خواجه غلطان یکی از درازترین گورهای دنیا، مقابر جالق شیشه ریز در سراوان و حتی قبرستان‌ها یا اصطلاحاً آرامستان معاصرتر گورهای‌فامیلی و گورستان‌های متعدد دیگر با انواع شیوه‌های دفن، سنگ قبرها و معماری متنوع است.
یکی از این گورستان‌ها که شاید به تعبیری از جمله عجایب ایران باشد گورستان جن‌ها است. این گورستان عجیب در شرقی‌ترین نقطه جنوب ایران در روستای تیس شهرستان چابهار قرار دارد. این روستا از روستاهای باستانی ایران با قدمتی حدود بیش از 2 هزار سال است. به گفته محلی‌ها در این منطقه جن‌ها زندگی می‌کردند و قبرهای سنگی بزرگ متعلق به این جن‌ها هستند. سنگ قبرهای این گورستان به شکل عجیبی بزرگ است و محلی‌ها بعید می‌دانند که در این گورها آدم دفن شده باشد.
در آخرین پیمایش‌های باستان شناختی که در سال 1397 در محوطه تیس انجام شد، اشیایی از دوران پارینه سنگی کشف گردید که احتمالاً تاریخ تیس را به ده‌ها هزار سال قبل بر می‌گرداند.
روستای تیس در گذشته‌های دور از بنادر مهم جنوبی کشور بوده است. البته در آن زمان با نام‌های دیگری چون طیس و یا تیز هم خوانده می‌شده است. این بندر که در ناحیه تاریخی مکران قرار دارد مرکز بازرگانانی بوده که قصد تجارت و داد و ستد با آسیای شرقی و هند را داشته‌اند.
همچنین از این بندر داد و ستد با سایر نقاط خاورمیانه و قفقاز و همچنین آسیای میانه انجام می‌شده است این زمان به دوران حکومت و سلطنت هخامنشیان باز می‌گردد هرچند که معروفیت و کارایی آن تا اوایل دوره اسلامی نیز همچنان ادامه داشته امروزه از آن بندر پر رفت و آمد و پرتراکم تنها روستایی بندری برجای مانده است.
قدمت این روستا به 2500 سال پیش شاید هم خیلی قبل‌تر باز می‌گردد زیرا که نام آن در کتب مربوط به فتوحات اسکندر آمده است. همچنین بعدها یعنی در زمان حمله اعراب به ایران این بندر مهم به دست لشکریان بصره افتاده است و این اتفاق توسط ابن بلخی نیز روایت شده است.
افراد محلی به زبان خود به آن جن سنط می‌گویند با داشتن سنگ قبرهای بسیار بزرگ و خاص و وجود آن در زمینی سفت و صخره‌ای باعث شده که بومیان منطقه آن را به جن‌ها نسبت دهند به همین دلیل کمتر کسی جرات می‌کند به آن نزدیک شود بویژه در شب‌ها و شاید همین موضوعات نیز باعث شده که تحقیقات و بررسی‌های بسیار اندک و ناچیزی بر روی آن‌ها شود.
البته این نظریه نیز وجود دارد که شاید اصلاً این حفره‌ها قبر فرضیه‌ها بسنده شود و تنها مکانی برای جمع‌آوری آب و ذخیره آن بوده است نظریه دیگری نیز وجود دارد و در آن دلیل کندن قبرستان جن‌ها در روستای تیس بر روی سنگ را دوری ازگزند جانوران می‌دانند و معتقدند مردم آن زمان به دلیل آنکه مردگان خود را از دست حیوانات جونده که در خاک زندگی می‌کنند دور کنند زحمت کندن این سنگ‌ها را به خود می‌دادند تا اجساد مردگان‌شان از این حیوانات موذی درامان بمانند.
عده‌ای نیز معتقدند که در سینه کش کوه دفن کردن مردگان به دلیل احترامی بوده که برای آنان قائل می‌شدند و می‌خواستند که در مکانی بالاتر از افراد عادی قرار داشته باشند. به طور خلاصه تمام این نظریات اثبات نشده و تنها حدس و گمان‌های افراد مختلف است.
مردم محلی معتقدند که در زمان غروب صدای گریه‌های خاصی از این گورستان شنیده می‌شود و همین امر ترس اهالی را در پی داشته و باعث می‌شود که مردم به آن نزدیک نشوند به ویژه در شب و هنگام غروب خورشید. مردم معتقدند که جن‌ها در زمان شب هنگام بر بالای سر مردگان خود حاضر شده و به مویه و گریه می‌پردازند و برای آن‌ها مرثیه سرایی می‌کنند پس نباید در زمان شب به این مکان نزدیک شد زیرا مورد نفرین جن‌ها قرار می‌گیرند.
امروزه نیز در نزدیکی همان قبرستان جن‌ها در روستای تیس مردگان خود را دفن می‌کنند اما هیچ گاه در زمان غروب و یا شب به آن جا نمی‌روند. اگر قصد بازدید از این روستای بندری کوچک اما تاریخی را داشتید باید از شهر چابهار به سمت شمال غربی حدود پنج کیلومتر طی طریق و از این بندر صیادی قدیمی با داستان‌ها و تاریخچه مخصوصش دیدن کنید.
از دیگر آثار دیدنی تیس می‌توان از قلعه پرتغالی‌ها، آرامگاه سید غلام رسول، مقابربان مسیتی، فیل بند و مسجد جامع تیس نام برد. همچنین قبرستان شماره یک تیس که مربوط به سده چهارم هجری قمری تا دوره صفوی است و در تاریخ 13 آبان 1386 با شماره 19769 به عنوان یکی از آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده این اثر در 300 متری غرب روستای تیس در جنوب قلعه پرتغالی‌ها واقع شده است.
