گیلانی ها با "او کونوس" به استقبال زمستان می روند / طعم شیرین "بیج آبجی" با فال هندوانه + فیلم

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به گزارش 8دی، قدیمیان به شب یلدا، شب زایش خورشید می‌گفتند چرا که معتقد بودند که در این روز خورشید دوباره از نو و قدرتمندتر از همیشه متولد می‌شود و تابش نور قوی‌تری را بر مردم به ارمغان می‌آورد. تا به امروز به خاطر ذات شادی بخش این روز، نام‌های متفاوتی برای آن در نظر گرفته است، یکی از دلایلی که به شب یلدا، شب چله نیز می‌گویند این است که چله در واژه‌های باستانی به معنای زمستان است و با شروع زمستان، دوره چله بزرگ آغاز می‌شود که تا 10 بهمن ماه ادامه دارد. در هر صورت شب چله یا یلدا با همکاری مشترک ایران و افغانستان در هفدهمین نشست کمیته بین دولت‌ها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شد.

گیلانی ها و شب یلدا آداب و رسوم شب یلدا در شمال ایران و علی الخصوص گیلان یکی از زیباترین فرهنگ های کشور عزیزمان به شمار می آید. گیلانی ها برای شام شب یلدا کوکو سبزی، سبزی پلو، آش سبزی، ماهی سفید، سیر قلیه، آش ترش تهیه می کنند و در کنار اعضای خانواده و کسانی که دوستشان دارند نوش جان می کنند. مردم استان گیلان در شب یلدا از تنقلاتی مانند هندوانه، برشته برنج و سه میوه محلی پرتقال، گلابی محلی به نام «خوج» و لیمو استفاده می‌کنند. در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می‌کنند و معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که گیلانی ها در شب یلدا استفاده می کنند که به روش خاصی تهیه می‌شود گیلانی ها در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اطاق می‌گذارند تا به طور کامل پخته شود. شب یلدا موعد مقرر باز کردن درب خمره و صرف کردن آن است که بسیار هم طرفدار دارد. اما یکی از خوشمزه ترین تنقلات گیلانی ها در شب یلدا "بیج آبجی" نام دارد. برای درست کردن "بیج آبجی" باید گندم، سویا، برنج، عدس، شاهدانه، تخم کدو، خربزه و هندوانه را درون یک ظرف سفالی قرار دهید و آن را بر روی آتش بگذارید. علاوه بر بیج آبجی، شیرینی کدو، کاکا، دوشاب برنج، نان لاکو، نان کویی کاشتا، چای و غیره از دیگر خوراکی ها و تنقلاتی هستند که در شب یلدا در هر خانه گیلانی پیدا می شود‌. شب یلدا و فال هندوانه یکی از مراسم سنتی شب یلدا در گیلان گرفتن فال هندوانه است بطوری که در میان برخی مردم علی الخصوص جوانان دم بخت این استان مرسوم است که در شب یلدا فال "هندانه پوس" (پوست هندوانه) می‌گیرند. برای گرفتن این فال، هندوانه را به چهار قسمت طولی تقسیم می‌کنند و هر چهار پوست را به پشت سر خود می‌اندازند در این میان، چهار حالت پیش می‌آید، اگر دو قاچ هندوانه، سفید و دو قاچ، سبز باشد، به معنای حد وسط بودن برای نیت شخص است اگر سه قاچ سبز و یک قاچ سفید بیفتد، نیت آن خوب است، اگر سه قاچ سفید و یک قاچ سبز باشد، نیت بد است اگر هر چهار قاچ سبز باشد، به معنای خیلی خوب و اگر هر چهار قاچ سفید باشد، به معنای خیلی بد است. موسیقی و اشعار محلی گرما بخش اولین شب زمستان خواندن شعر محلی در هنگام قاچ کردن هندوانه شب یلدا نیز یکی دیگر از سنت ها و آداب مردمان روستاهای شرق استان گیلان است که بزرگتر فامیل هنگام قاچ کردن هندوانه می خواند «امشب شب چله / خانم جیر (زیر) پله / چاقو بزنیم / هندانه کله (سر)» می‌خواند. که گاهی با تشویق دیگر اعضای خانواده همراهی می شود‌. که این همراهی شاید برای یک تشویق یا همراهی ساده باشد اما در حقیقت این یک پند است که کوچکتر ها نسل به نسل از در این شب یاد می گیرند و آن هم گوش دادن به حرف ریش سفیدها و تمکین در مقابل خواسته آنان است . شب یلدای گیلانی ها و مراسم نو عروس (چله بری) در کنار همه مراسم ها و آداب روسوم بازگو شده مراسم "چله بری به خانه نوعروس" هم در جای خود بسیار جالب است گیلانی ها در این شب برای نو عروسان خانواده خود یک سینی ویژه تعبیه می کنند در وسط این سینی یک ماهی سفید اعلا قرار می گیرد و اطراف آن با انواع و اقسام سبزی های معطر شمالی پر می شود علاوه بر این ماهی که در مرکز سینی قرار می گیرد هدیه ها و کادوهایی به عنوان چشم روشنی نیز در دور تا دور سینی گذاشته شده و برای نو عروس خانواده ارسال می شود. وظیفه همگان حفظ و صیانت از میراث نیکان است ولی جهانی، مدیرکل میراث فرهنگی گیلان نیز در گفت و گو با 8دی، با بیان اینکه شب یلدا به عنوان یک میراث از نیاکان ما است و آداب و رسوم شب یلدا مربوط به 16 شهرستان و بیش از 2 هزار و 700 روستا، تحت عنوان مراسم شب چله در گیلان به شماره هزار و پنج در تاریخ 1391/11/4 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است گفت: یکی از وظایف مردم گیلان، میراث فرهنگی و دستگاه های دولتی حفاظت، صیانت و حراست از این میراث ارزشمند است. وی شروع بلند ترین شب سال را از غروب آفتاب و تا اول صبح زمستان دانست و گفت: در این شب خانواده‌ها در خانه مادربزرگ و پدربزرگ جمع شده و به گفتگو می پردازند. مدیرکل میراث فرهنگی گیلان با اشاره به اینکه طبق تاریخچه یلدا و با توجه به کارشناسی در برخی از محوطه ها بنظر می‌رسد از دوره اشکانیان و ساسانیان این رسم وجود داشته است افزود: گذشتگان طبق دانش نجوم، روز ها و شب ها را تشخیص می‌دادند. جهانی با تاکید بر اینکه ایرانیان باستان بر این باور بودند که فردای شب چله با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می شوند و تابش نور آن فزونی می‌یابد گفت: آنان آخر پاییز یا اول زمستان را زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن برگزار می‌کردند. وی ادامه داد: گردهمایی خانوادگی، زنده نگه داشتن این شب، شعرخوانی، قصه گویی، فال حافظ، خوردن آجیل، هندوانه، انار و ازگیل از رسوم شب یلدا در گیلان است؛ ازگیل یک میوه پاییزی است که در فصل خود، خام تهیه می‌کردند و در خمره سفالی درجای خنک با نمک و آب میگذاشتند تا شب یلدا آن را میل کنند. وی با بیان اینکه خوراکی ها در بخش جلگه، کوهپایه و کوهستانی گیلان طبق داشته‌های هر منطقه متفاوت بود خاطرنشان کرد: به طور مثال گیلان و جلگه برنج خود را برشته می‌کردند و مناطق کوهستانی برشته گندم دارند. انتهای پیام /