یک جرم شناس: آیا محکوم به همزیستی با سارقین و مجرمین خرد هستیم؟

از من خواسته شد تحلیلی در خصوص چرایی افزایش سرقت‌ها و دزدی‌های خرد و کوچک بنویسم و من پرسیدم از کجا می‌دانید افزایش یافته است؟ گفتند هر روز شاهد وقوع این جرایم خرد هستیم. البته قصد من از این کار تکذیب افزایش نبود بلکه می‌خواستم به نکته مهمی اشاره کنم که مغفول مانده‌است.

امروزه به‌علت بروکراسی اداری و تشریفات قضایی اصولا کمتر کسی برای مالباختگی‌هایی مانند سرقت کفش از آپارتمان‌ها و مساجد و موادغذایی اندک و کوچک مغازه‌ها و حتی جیب‌بری در اتوبوس‌ها و سرقت اموال عمومی مانند سطل‌های زباله، درپوش فاضلاب و... حاضر است وقت تلف کرده و شکایت کند. همین باعث می‌شود به قول جرم‌شناسان رقم سیاه این جرایم مثلا 10 برابر آن‌چیزی باشد که توسط پلیس و دادسراها ثبت می‌شود.

اگر چنین است علل فراوانی این جرایم خرد چیست؟ چه باید کرد؟ پیامدهای این روند رو به گسترش چه می‌تواند باشد؟

بدون در نظر گرفتن اولویت‌ها و وزن دهی به دلایل در چارچوب یک مدل مربع‌شکل، می‌توان علل افزایش را تحلیل کرد.

1- حساسیت نداشتن دستگاه‌های مسؤول و عاطفه عمومی به این‌گونه سرقت‌ها تحت این عنوان که آقا وقت ما را نگیرید، مسائلی مهم‌تر برای رسیدگی وجود دارد یا این‌که شما هم وقتی اضافه داری که می‌خواهی مثلا یک ماه بروی و بیایی تا کفش یا ضبط ماشینت پیدا بشود!

2- در دسترس بودن اموال در سرقت‌های کوچک مانند آنتن خودروها یا کش رفتن یک بسته از مغازه شلوغ، که نیاز به‌مهارت خاصی ندارد.

3- نیاز فوری به پول اندک خصوصا از سوی معتادان و گاهی افراد بیکار صاحب فرزند که ابتدا با شرمندگی شروع می‌کنند و در ادامه تبدیل به سبک زندگی می‌شود.

4 قیمت پیدا کردن اجناس بی‌ارزش سابق به‌علت کاهش ارزش پول ملی که بازار تقاضا و خرید اجناس دست‌دوم و حتی ضایعاتی را رونق بخشیده است.

چه باید کرد؟ برخوردهای انتظامی و قضایی شاید به‌عنوان مسکن عمل کنند ولی واقعیت آن است که تا رونق اقتصادی و اشتغال صورت نگیرد و موج شتابنده تورم و گرانی کنترل نشود، ما با افزایش مهاجرت و رشد اعتیاد در طبقه فرودست روبه‌رو خواهیم‌بود و شکم گرسنه و جیب خالی سخت می‌تواند پایبند ارزش‌های انسانی و وجدانی باشد. ضمن این‌که زندان‌ها هیچ جایی و بودجه‌ای برای نگهداری این جمعیت قابل‌توجه ندارند.

در حال حاضر مردم آموخته‌اند مثلا 10 درصد درآمد خود را برای این اتفاقات کنار بگذارند و دیگر زیاد فکر نکرده و به قول معروف اعصابشان خرد نشود ولی بی‌تفاوتی محض در برابر جرایم کوچک، باعث شروع رشد در جرایم بی‌پروا و خشن و بزرگ‌تر خواهدشد پس باید برای آن راه چاره‌ای اندیشید.

سوال آخر این که پیامدهای سرقت‌های خرد و دله‌دزدی چیست این ناامنی‌ها به‌شدت احساس امنیت را در جامعه مخدوش می‌کند و باعث استرس اجتماعی می‌شود، ضمن این‌که آسیب کوچک می‌تواند آسیب‌های بزرگ و خطرناک‌تری را به افراد بی‌گناه تحمیل کند. فردی که درپوش فاضلاب را در خیابان سرقت می‌کند، باعث می‌شود رهگذری در شب تاریک به داخل چاه سقوط کند و سلامت یا جان خود را از دست بدهد. فردی که کابل تلفن را سرقت می‌کند، دسترسی مادری پیر و کم‌سواد را به فرزندانش در مواقع اورژانسی قطع می‌کند.

پس با گسترش تامین اجتماعی و با تربیت هوشمندانه طبقه در معرض آلودگی از وقوع این سونامی پیشگیری کنیم.