روایت جان‌هایی که در آغوش دریای خزر آرام گرفتند / موجِ بی‌هشدار!
درست وقتی که آفتاب تابستانی بر شن‌های داغ ساحل می‌تابد و صدای خنده کودکان با بوی ذرت مکزیکی درهم می‌آمیزد، موجی بی‌رحم از دل دریا بلند می‌شود. موجی که نه هشدار می‌دهد، نه رحم می‌کند.
به گزارش مشرق، هفته گذشته، باز هم دریای خزر قربانی گرفت؛ قربانی بی‌احتیاطی و ناآگاهی. خانواده‌هایی را دیدیم که عزادار شدند، و با کارشناسانی که با تشکیل جلسات در استانداری مازندران که سال‌هاست فریاد می‌زنند: «موج شکافنده را جدی بگیرید.» هم صحبت هستیم.
تابستان در شمال، چیزی فراتر از یک فصل است. به‌خصوص در استان‌هایی مانند مازندران و گیلان، تعطیلات تابستانی برای بسیاری مساوی‌ست با سفر به دریا، موج، شن، تفریح و البته گاهی... غم.
آمار قربانیان غرق‌شدگی در دریای خزر در سال‌های اخیر، عددی نگران‌کننده است؛ به‌ویژه در ماه‌های تیر و مرداد که مسافران بیشتر و شرایط جوی نامتعادل‌تر است. یکی از مهم‌ترین عوامل این حوادث، پدیده‌ای طبیعی و خطرناک به نام موج شکافنده است که کمتر کسی درباره آن اطلاع دقیق دارد. نجات‌غریق‌ها، خانواده‌های داغدار، مسافران و کارشناسان پرده از ابعاد نادیده گرفتن این فاجعه برداشته‌اند، اما همچنان گوش‌هایی بدهکار نیست.
مصاحبه با یک نجات‌غریق با سابقه از روایت لحظاتی که مجبور شده‌اند چندین جنازه را از آب بیرون بکشند نشان داد که تا چه اندازه بی احتیاطی سبب غرق شدگی دریا شده است.
«موجِ بی‌هشدار»
آموزش عمومی مبانی موج شکافنده در مدارس، شبکه‌های اجتماعی و رسانه ملی ضرورتی اساسی است و هشدار قوی‌تر شامل نصب تابلوهای تصویری، نوار حفاظتی و علائم چندزبانه در سواحل پرگردشگر باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.
هماهنگی نهادها و تعیین متولی واحد برای طرح سالم‌سازی دریا، تأمین بودجه و ساماندهی شعاع عمل برای ناجیان غریق. در کنار اجرای آزمون نجات‌غریق محلی، فراهم آوردن امکانات امدادی و آموزش ابتدایی به مسافران هنگام ورود به ساحل نیز می‌تواند به افزایش آگاهی مسافران کمک کننده باشد.
بر اساس گزارش هلال‌احمر، سه نوجوان غیر بومی در ساحل رامسر در منطقه‌ای حادثه‌خیز و ممنوعه مشغول شنا بودند که موج کششی آنها را به عمق برد. این افراد در اردوگاهی حضور داشتند، و هشدار دیده بودند، اما از شدت نامریی بودن خطر غافل بودند.
موج شکافنده چیست؟
تعریف ساده اینست: جریان‌های نیرومند و باریکی که خلاف جهت موج‌های معمولی به سمت عمق حرکت می‌کنند و شناگران را به چالش می‌کشند. اما چرا خطرناک‌اند؟ چون نشانه‌های ظاهری ندارند، بسیاری فکر می‌کنند شناگران ضعیف هستند و دست‌کم گرفته می‌شوند.
از طرفی پراکندگی سواحل مازندران به‌ویژه در منطقه‌هایی مانند بابلسر، سرخرود، تنکابن، رامسر و نوشهر بیشترین خطر را دارند، خصوصاً در عمق‌های ناگهانی و تغییرات توپوگرافی بستر دریا.
رییس هیئت نجات‌غریق مازندران، نقی کریمیان، می‌گوید: از 10 خرداد که طرح آغاز شد تا اوایل مرداد بیش از 200 نفر از موج‌های قوی و شکافنده نجات یافتند، ولی افرادی هم جان خود را از دست دادند و بیشتر قربانیان کسانی بودند که از فن شنا بی‌خبر بودند، هشدارها را جدی نگرفتند و به مناطق ممنوعه وارد شدند. او تأکید می‌کند بسیاری از مردم حتی با وجود تابلوها و توصیه‌ها، وارد آب می‌شوند، چون فکر می‌کنند روز آرام است و کنترل دارند، ولی جریان زیرسطحی بی‌رحمانه است.
طرح «سالم‌سازی دریا» از خرداد اجرا شد تا با استقرار بیش از هزار ناجی غریق در بیش از 730 نقطه حادثه‌خیز، ایمنی را افزایش دهد؛ طرحی که با چالش‌هایی، چون فقدان متولی واحد و بودجه مستقل مواجه است. مسئولین هواشناسی در روزهای مواج، هشدارهای سطح نارنجی صادر کردند، اما بسیاری افراد به‌دلایلی مانند تفریح، زمان پایان کار ناجیان یا ورود غیررسمی، دریا را نادیده گرفتند.
در هشتمین جلسه ستاد ساماندهی سواحل استان مازندران با حضور استاندار مازندران و اعضای ستاد به منظور بررسی مسائل و چالش‌های مربوط به سواحل استاندار مازندران بر اهمیت تأمین امنیت جانی مسافران و بومیان تأکید کرد و گفت: جان انسان اصلی‌ترین دارایی ماست و باید تمام تلاش خود را برای کاهش آمار غرق‌شدگی و افزایش امید را به کار ببندیم.
استاندار با اشاره به مسئولیت فرمانداران در مدیریت سواحل تحت نظارت وزارت کشور، از همه دستگاه‌ها و شهرداری‌ها خواست تا با همکاری لازم در این زمینه اقدام کنند.
وی اظهار کرد: کنترل سواحل از لحظه ورود مسافران به مازندران باید به طور جدی انجام شود چرا که بسیاری از مسافران از ویژگی‌های دریای مازندران و خطرات آن آگاهی کافی ندارند.
دکتر یونسی ادامه داد: مسئولیت امنیت جانی مسافران و بومیان با ماست و باید سواحل را به طور موثر مدیریت کنیم. از تمام ظرفیت‌های دهیاری‌ها، بخشداری‌ها و شهرداری‌ها استفاده خواهیم کنیم.
وی همچنین به افزایش تعداد مسافران نسبت به سال‌های گذشته اشاره و خاطرنشان کرد: اکثر غرق‌شدگی‌ها در خارج از طرح‌های مشخص و خارج از ساعت مجاز رخ داده است.
استاندار مازندران با تأکید بر برقراری کشیک شبانه بعد از ساعت 8، دستور داد که تمام تجهیزات لازم از سوی دستگاه‌های مربوطه به هلال احمر و نجات غریق تحویل داده شود.
وی همچنین به دغدغه‌های اعضای ستاد درباره ویلاداران و پلاژداران بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: از 423 نقطه خصوصی در سواحل، 100 نیروی نجات غریق مستقر شده‌اند که البته دولتی هستند و باید نظارت دقیقی بر این بخش‌ها اعمال شود.
وی با اشاره به آمار نقاط بخش خصوصی در سواحل گفت: باید 60 درصد از ناجیان غریق را بخش خصوصی تامین نمایند، لذا تمام نقاط بخش خصوصی باید به سرعت به نجات غریق اقدام کنند و در صورت عدم همکاری فعالیت‌های آنها تعطیل خواهد شد.
همچنین باید به نظارت و رسیدگی به ایستگاه‌های تفرجگاه‌ها توجه ویژه‌ای شود تا امنیت جانی مردم تامین گردد.
استاندار در ادامه به آمار غرق‌شدگی‌ها اشاره کرد و گفت: 97 درصد غرق‌شدگی‌ها در خارج از طرح‌های مشخص و 60 درصد آنها غیر بومی بوده‌اند که به دلیل عدم آگاهی و عدم مهارت در فنون شنا اتفاق افتاده است.
وی از 45 مجتمع اقامتی دولتی خواست تا قوانین استان را رعایت کنند و هشدار داد که در صورت عدم رعایت، برخورد خواهد شد.
دکتر یونسی به میزان ورود مسافران اشاره کرد و گفت: از اول تیر تا شهریور سال گذشته، 35 میلیون شب اقامت ثبت شده است، ولی این آمار تاکنون اواسط مرداد به 28 میلیون شب اقامت رسیده، این نشان‌دهنده رشد 12 درصدی در ورود مسافران و گردشگران است.
وی همچنین به موفقیت برنامه‌های نجات غریق در بعضی از شهرها اشاره کرد و گفت: از 10 خرداد تاکنون، 31 طرح دریا در 730 منطقه حادثه‌خیز با حضور 1300 ناجی غریق و 100 امدادگر داوطلب هلال احمر اجرا شده و بیش از 330 نفر نجات یافته‌اند. اما برای ما جان یک انسان نیز بسیار مهم است.
استاندار مازندران بر این نکته تأکید کرد: شهرهایی مانند فریدونکنار و جویبار با مدیریت صحیح، باید به عنوان الگوهای موفق در ساماندهی ساحل معرفی شوند. همچنین وی اعلام کرد: با پیگیری‌های انجام شده، حقوق معوقه ناجیان غریق در سال گذشته پرداخت شده و اعتبارات لازم برای حقوق در طرح‌های سواحل امسال پیگیری و تامین شده است.
استاندار مازندران همچنین گفت: تمام تلاش دولت و مدیریت در استان برای تامین و آرامش در سواحل مازندران و جلب رضایت هم‌وطنان عزیز می‌باشد.
سه نوجوان و یا دیگر افرادی که در گرداب امواج گرفتار می‌شوند هر یک نمادی از خطای دسته‌جمعی ما در ندانستن، در نپذیرفتن خطر است. موج شکافنده دشمنی نامرئی‌ست، اما با شادی تابستانی ما همزاد است. تنها راه نجات جذب آگاهی، پرهیز از بی‌توجهی، و مسئولیت‌پذیری و کمک به اجرای طرح سالم‌سازی دریاست و این زمانی حاصل می‌شود که هر ما گوش کنیم، بیاموزیم و عمل کنیم.
