آثار تصویب مالیات بر عایدی سرمایه بر بازار سرمایه

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، احمد کوچکی درباره آثار تصویب مالیات بر عایدی سرمایه بر بازار سهام اعلام کرد: یکی از موضوعاتی که اخیرا با طرح و تصویب در مجلس مورد توجه بسیاری از فعالان اقتصادی قرار گرفته، طرح مالیات بر عایدی سرمایه و اثر آن بر بازارهای مختلف است. اگر چه کلیات و برخی از مفاد آن نیز طرح و به تصویب رسیده اما به نظر می رسد این طرح به گونه ای مدنظر خواهد بود که سود حاصل از سرمایه گذاری در دارایی های غیرمولد مانند ارز، طلا، مسکن و خودرو مشمول مالیات شده ولی در حوزه تقاضای مصرفی اثری بر خانوارها نخواهد داشت. سرمایه گذاری در بازار سهام به عنوان یک سرمایه گذاری مولد تلقی شده و مشمول این مالیات خواهد شد.

در وهله اول مزایایی از قبیل توسعه عدالت مالیاتی، بهبود درآمدهای دولت و محدود کردن سفته بازی و کنترل بازارها در خصوص مزایای این طرح مطرح شده اما لازم است به مالیات به عنوان یک ابزار سیاستی نگاه شود و پیامدهای بلند مدت آن مورد توجه قرار گیرد و به عواملی مانند زیرساخت های اجرایی، اثرات ثانویه، کارکرد آن در شرایط ناپایدار فعلی اقتصاد و در نهایت اثر آن بر بازار سهام در صورت معافیت از مالیات پرداخته شود.

به دلیل عدم تکامل پایگاه های داده ای، نظارت تکامل نیافته برتراکنش ها و شکل گیری بازارهای غیررسمی، تحقق اثر این مالیات بر بازارها می تواند زمان بر باشد. همچنین در خصوص تاثیر این طرح بر فعالیت های سوداگرانه و تورم ناشی از این فعالیت ها ضروری است براساس آنچه که در سال های اخیر تجربه شده، رفتار سوداگرانه و رسوخ این موضوع در آحاد جامعه بیش از آن که عامل ایجاد تورم باشد معلول وضعیت نابسامان اقتصادی و پولی است که بخش زیاد آن ناشی از پولی شدن کسری بودجه دولت است.

در یک نگاه کلی می توان تورم موجود در جامعه را متناسب با وضعیت متغیرهای اقتصادی دانست و بازارها بسته به میزان اختلال در سطح عرضه با ضریبی کمتر یا بیشتر از یک نسبت به تورم رشد می کردند. بنابراین متوقف کردن رفتار سوداگرانه بیش از آن که نیاز به تصویب راهکارهای مالیاتی داشته باشد، نیازمند بهبود فضای اقتصادی و مدیریت اقتصادی دولت است. در صورت وضع مالیات بر عایدی سرمایه، توسعه بازارهای غیرشفاف، افزایش مبادلات غیر ریالی، ایجاد رکود تورمی و در سناریو بدبینانه تشدید خروج سرمایه می تواند به عنوان گزاره هایی در خصوص اثر ثانویه این طرح مطرح شود.

اثر تصویب مالیات بر عایدی سرمایه بر بازار سهام از دو منظر می تواند مورد بررسی قرار گیرد. اول اثر این طرح بر کلیت فضا و بخش واقعی اقتصاد به عنوان مبنای ارزش گذاری و همچنین رونق معاملاتی بازار سهام به واسطه ایجاد رکود در سایر بازارها و انتقال بخشی از فضای سفته بازی به این بازار. در خصوص اثر بر فضای کلی اقتصاد عدم حرکت منابع مالی به سمت بخش های مولد اقتصادی و تولید بیش از آن که ناشی از رونق فعالیت های سفته بازانه باشد به دلیل مشکلات ساختاری در فضای اقتصادی به واسطه عوامل داخلی و خارجی و عدم اطمینان موجود در این عرصه است. بنابراین نمی توان انتظار داشت به واسطه چنین مالیاتی بخش واقعی اقتصاد دچار رشد شود. همچنین بازده انتظاری در بازار سهام تحت تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی مانند بازده بدون ریسک، تورم و ریسک منسجم و غیرمنسجم صنایع است که تحت تاثیر این موضوع نخواهند بود.

بنابراین اعمال مالیات بر عایدی سرمایه بر دارایی های غیرمولد نمی تواند موجب تغییر مبانی ارزش گذاری سهام شود. در خصوص هدایت بخشی از تقاضای سفته بازی به بورس با توجه به شرایط امروز بازار سرمایه بعد از رکود قریب به سه سال این بازار در کوتاه مدت دور از ذهن نخواهد بود اما میزان این امر تابع میزان بخش بندی موجود در بازارها است.

کوچ سرمایه گذاران خرد بین بازارها تابع میزان وابستگی آنها به هر بازار است. بطور سنتی سرمایه گذاران معمولاً عادت به یک بازار داشته و معمولا نسبت به تغییر آن اینرسی دارند اما باز هم با توجه به تجربه گذشته این امکان وجود دارد که بخشی از تقاضای سفته بازی به این بازار منتقل شود و در کوتاه مدت رونق نسبی در معاملات ایجاد کند اما در بلند مدت عوامل ارزشی هستند که جهت این بازار را تعیین خواهند کرد.

همچنین با فرض ایجاد رونق قابل توجه در بازار سهام لازم است تمهیدات مقتضی جهت بهره مندی بخش واقعی اقتصاد و فضای تامین مالی تولید از این رونق بازار ثانویه اتخاذ شود و صیانت لازم از اعتماد و سرمایه اشخاص در این بازار به عمل آید تا این موضوع منجر به تجربه تلخ گذشته افراد در این بازار نشود. در این صورت می توان انتظار داشت مالیات بر عایدی بتواند به عنوان متغیری موثر بر رونق اقتصادی نقش آفرینی کند.