آداب و اعمال شب و روز عرفه

به گزارش مشرق، پنجشنبه 9 مرداد و 9 ذی‌الحجه مصادف با روز عرفه است؛ روزی که امام حسین (ع) در صحرای عرفات با مناجاتی زیبا عالم را تحت تأثیر قرار دادند. امام حسین (ع) با این رفتار زیبا در روز عرفه در صحرای عرفات، عالمیان را به این مقوله توجه دادند که ای اهل عالم، به دنبال معرفت باشید و این همان چیزی است که در این برهه از زمان؛ یعنی در دوران غیبت امام مهدی (عج) در حدی وسیع به آن نیازمندیم.

در کتاب مفاتیح‌الجنان برای شب و روز عرفه اعمال و آدابی ذکر شده که عمل به آنها می‌تواند ما را در کسب هرچه بیشتر فیوضات این روز بزرگ یاری کند.

شب عرفه

شب نهم، از شب‌های پربرکت و شب مناجات با خدای برآورنده‌ی حاجات است؛ و توبه در آن شب پذیرفته و دعا در آن مستجاب است و کسی که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر 170 سال عبادت را دارد و برای آن شب چند عمل است:

اول:

این دعا را که روایت شده: هرکه آن را در شب عرفه یا شب‌های جمعه بخواند، خدا او را بیامرزد:

اللهم یا شاهد کل نجوی، وموضع کل شکوی، وعالم کل خفی، ومنتهی کل حاج، یا مبتدئا بالنعم علی العباد، یا کریم العفو، یا حسن التجاوز، یا جواد، یا من لایواری منه لیل داج، ولا بحر عجاج، ولا سماء ذات أبراج، ولا ظلم ذات ارتتاج، یا من الظلم عنده ضیاء، أسألک بنور وجهک الکریم الذی تجلیت به للجبل فجعلته دکا وخر موسی صعقا، وباسمک الذی رفعت به السماوات بلا عمد، وسطحت به الأرض علی وجه ماء جمد، وباسمک المخزون المکنون المکتوب الطاهر الذی اذا دعیت به أجبت؛

خدایا، ای آگاه از هر گفت‌وگوی پنهان و جایگاه هر شکایت و دانای هر نهان و نهایت هر حاجت، ای آغازگر نعمت‌ها بر بندگان، ای بزرگوار گذشت، ای نیکو درگذشت، ای بخشنده، ای که چیزی را از او نپوشاند نه شب تار، نه دریای پر موج، نه آسمان دارای برج‌ها و نه تاریکی‌های درهم پیچیده‌، ای آن‌که تاریکی نزد او روشنایی است، از تو می‌خواهم به‌حق نور جلوه پرشکوهت که به آن بر کوه تجلی کردی و کوه را با خاک همسان ساختی و موسی مدهوش بر زمین افتاد، به‌حق نامت که با آن آسمان‌ها را بی‌ستون برافراشتی و زمین را بر روی آب منجمد بگستردی و به‌حق نام مخزون، پوشیده، نوشته شده‌ی پاکیزه‌ات که چون با آن خوانده شوی، پاسخ دهی؛

و اذا سئلت به أعطیت، وباسمک السبوح القدوس البرهان الذی هو نور علی کل نور، ونور من نور یضیء منه کل نور، اذا بلغ الأرض انشقت، و اذا بلغ السماوات فتحت، و اذا بلغ العرش اهتز، وباسمک الذی ترتعد منه فرائص ملائکتک، واسألک بحق جبرئیل ومیکائیل و اسرافیل، وبحق محمد المصطفی صلی الله علیه وآله وعلی جمیع الأنبیاء وجمیع الملائک، وبالاسم الذی مشی به الخضر علی قلل الماء کما مشی به علی جدد الأرض، وباسمک الذی فلقت به البحر لموسی وأغرقت فرعون وقومه وأنجیت به موسی بن عمران ومن معه، وباسمک الذی دعاک به موسی بن عمران من جانب الطور الأیمن فاستجبت له وألقیت علیه محب منک؛

و چون با آن درخواست شوی عطا کنی و به‌حق نام منزه و مقدس و برهانت که آن نوری است بر فراز هر نور و نوری است برآمده از نور، از آن روشنی می‌گیرد هر نور، چون به زمین شکافته شود و چون به آسمان‌ها رسد گشوده گردد و چون به عرش رسد، عرش به اهتزاز آید و به‌حق نامت که از آن اندام فرشتگانت به لرزه آید و از تو درخواست می‌کنم به‌حق جبرییل و میکاییل و اسرافیل و به‌حق محمد پیامبر برگزیده، درود خدا بر او و خاندانش و بر همه پیامبران و همه فرشتگان و به‌حق نامی که به وسیله آن خضر بر روی امواج دریا ره سپرد، چنان‌که بر روی زمین سخت راه رفت و به‌حق نامت که دریا را به آن برای موسی شکافتی و فرعون و قومش را در آن غرق نمودی و به وسیله آن موسی بن عمران و همراهانش را نجات دادی و به‌حق نامت که موسی بن عمران از ناحیه طور ایمن تو را به آن خواند، پس او را اجابت فرمودی و از جانب خود بر دلش محبت انداختی؛

وباسمک الذی به أحیا عیسی بن مریم الموتی وتکلم فی المهد صبیا، وأبرأ الأکمه والأبرص باذنک، وباسمک الذی دعاک به حمل عرشک وجبرئیل ومیکائیل و اسرافیل وحبیبک محمد صلی الله علیه وآله وملائکتک المقربون، وأنبیاؤک المرسلون، وعبادک الصالحون من أهل السماوات والأرضین، وباسمک الذی دعاک به ذو النون اذ ذهب مغاضبا فظن أن لن تقدر علیه فنادی فی الظلمات أن لااله الا أنت سبحانک انی کنت من الظالمین، فاستجبت له ونجیته من الغم وکذلک تنجی المؤمنین، وباسمک العظیم الذی دعاک به داود وخر لک ساجدا فغفرت له ذنبه؛

و به‌حق نامت که به آن عیسی بن مریم مردگان را زنده کرد و درحال کودکی در گهواره سخن گفت و کور مادرزاد و مبتلای به بیماری پیسی را به اذن تو شفا داد و به‌حق نامت که حاملان عرشت تو را به آن خواندند و جبرییل و میکاییل و اسرافیل و محبوبت محمد (درود خدا بر او و خاندانش باد) و فرشتگان درگاهت و پیامبران مرسلت و بندگان شایسته‌ات، از اهل آسمان‌ها و زمین و به‌حق نامت که ذوالنون [حضرت یونس (ع)] تو را به آن خواند، در آن زمان‌که خشمناک رفت و گمان کرد که بر او سخت نگیری، پس در میان تاریکی‌ها فریاد برآورد که معبودی جز تو نیست، منزهی تو، من از ستمکاران بودم، پس دعایش را اجابت کردی و او را از اندوه رهانیدی و این‌چنین مردم با ایمان را نجات می‌دهی و به‌حق نام بزرگت که داوود تو را به آن خواند و در برابرت بر سجده افتاد، در نتیجه گناهش را آمرزیدی؛

وباسمک الذی دعتک به آسی امرأ فرعون اذ قالت: رب ابن لی عندک بیتا فی الجن و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین، فاستجبت لها دعاءها، وباسمک الذی دعاک به أیوب اذ حل به البلاء فعافیته وآتیته أهله ومثلهم معهم رحم من عندک وذکری للعابدین، وباسمک الذی دعاک به یعقوب فرددت علیه بصره وقر عینه یوسف وجمعت شمله، وباسمک الذی دعاک به سلیمان فوهبت له ملکا لا ینبغی لأحد من بعده انک أنت الوهاب، وباسمک الذی سخرت به البراق لمحمد صلی الله علیه وآله وسلم اذ قال تعالی: سبحان الذی أسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الأقصی؛

و به‌حق نامت که آسیه همسر فرعون تو را به آن خواند آنگاه که گفت: «پروردگارا برای من نزد خود در بهشت خانه‌ای بنا کن و از فرعون و عملش نجاتم ده و مرا از چنگ ستمکاران خلاص کن»، پس دعایش را مستجاب کردی و به‌حق نامت که ایوب تو را به آن خواند، زمانی که بلا بر او فرود آمد، پس به او عافیت بخشیدی و اهلش را و مانند آن‌ها را به همراه آنان، از روی رحمت از نزد خود به پیش او بازگرداندی و این را یادآوری برای بندگان نهادی و به‌حق نامت که یعقوب تو را به آن خواند، پس بینایی و نور دیده‌اش یوسف را به او بازگرداندی و پریشانی‌اش را سر و سامان بخشیدی و به‌حق نامت که سلیمان تو را به آن خواند، پس به او سلطنتی دادی که برای هیچ‌کس پس از او شایسته نبود، همانا تو بسیار بخشنده‌ای و به‌حق نامت که به آن براق را برای محمد درود خدا بر او و خاندانش مسخر ساختی، آنجا که خدای تعالی فرمود: «منزه است خدایی که بنده‌اش را شبانه از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی راه برد»؛

وقوله: سبحان الذی سخر لنا هذا و ما کنا له مقرنین و انا الی ربنا لمنقلبون، وباسمک الذی تنزل به جبرئیل علی محمد صلی الله علیه وآله، وباسمک الذی دعاک به آدم فغفرت له ذنبه وأسکنته جنتک، وأسألک بحق القرآن العظیم، وبحق محمد خاتم النبیین، وبحق ابراهیم، وبحق فصلک یوم القضاء، وبحق الموازین اذا نصبت، والصحف اذا نشرت، وبحق القلم وما جری، واللوح وما أحصی، وبحق الاسم الذی کتبته علی سرادق العرش قبل خلقک الخلق والدنیا والشمس والقمر بأ لفی عام، وأشهد أن لااله الا الله وحده لاشریک له، وأن محمدا عبده ورسوله؛

و گفتار خدا: «منزه است خدایی که این مرکب را برای ما مسخر کرد، وگرنه ما قدرت تسخیرش را نداشتیم و ما به جانب پروردگارمان باز می‌گردیم» و به‌حق نامت که به وسیله آن جبرائیل بر محمد (درود خدا بر او و خاندانش) نازل می‌شد و به‌حق نامت که آدم تو را به آن خواند، پس گناهش را آمرزیدی و در بهشتت جای دادی و از تو درخواست می‌کنم به‌حق قرآن بزرگ و به‌حق محمد خاتم پیامبران و به‌حق ابراهیم و به‌حق جدا کردنت حق‌وباطل را در روز داوری و به‌حق ترازوها زمانی که نصب شوند و نامه‌ها وقتی که گشوده شوند و به‌حق قلم و آنچه نوشت و لوح و آنچه شمرد و به‌حق اسمی که بر سراپرده عرش نوشتی، به دوهزار سال پیش از آنکه مخلوقات و دنیا و آفتاب و ماه به دست قدرتت آفریده شوند و گواهی می‌دهم که معبودی جز خدا نیست، یگانه و بی‌شریک است و همانا محمد بنده و فرستاده اوست؛

وأسألک باسمک المخزون فی خزائنک الذی استأثرت به فی علم الغیب عندک لم یظهر علیه أحد من خلقک، لاملک مقرب، ولا نبی مرسل، ولا عبد مصطفی، وأسألک باسمک الذی شققت به البحار، وقامت به الجبال، واختلف به اللیل والنهار، وبحق السبع المثانی والقرآن العظیم، وبحق الکرام الکاتبین، وبحق طه ویس وکهیعص، وحمعسق، وبحق تورا موسی، و انجیل عیسی، وزبور داود، وفرقان محمد صلی الله علیه وآله وعلی جمیع الرسل وباهیا شراهیا.

و از تو درخواست می‌کنم به‌حق آن نامت که در میان گنجینه‌ای از گنجینه‌های توست، نامی که در علم غیب نزد خود خاص خویش نمودی، نامی که هیچ‌یک از آفریدگانت بر آن آگاه نشد، نه فرشته مقربی و نه پیامبر فرستاده‌ای و نه بنده برگزیده‌ای و از تو درخواست می‌کنم به‌حق نامت که دریاها را با آن شکافتی و کوه‌ها را با آن برپا ساختی و شب و روز با آن در رفت‌وآمد شد و به‌حق سوره «حمد» و قرآن بزرگ و به‌حق نویسندگان بزرگوارت و به‌حق سوره‌های «طه»، «یس» و «کهیعص» و «حمعسق» و به‌حق تورات موسی و انجیل عیسی و زبور داوود و فرقان محمد درود خدا بر او و خاندانش و بر همه رسولان و به‌حق باهی و شراهی [دو نام اعظم یا دو راز یا دو تن از اولیای الهی]

اللهم انی أسألک بحق تلک المناجا التی کانت بینک وبین موسی بن عمران فوق جبل طور سیناء؛ وأسألک باسمک الذی علمته ملک الموت لقبض الأرواح، وأسألک باسمک الذی کتب علی ورق الزیتون فخضعت النیران لتلک الورق فقلت: یا نار کونی بردا و سلاما، وأسألک باسمک الذی کتبته علی سرادق المجد والکرام، یامن لایحفیه سائل، ولا ینقصه نائل، یا من به یستغاث و الیه یلجأ، أسألک بمعاقد العز من عرشک، ومنتهی الرحم من کتابک، وباسمک الأعظم، وجدک الأعلی، وکلماتک التامات العلی.

خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق آن راز و نیازی که میان تو موسی بن عمران بر فراز کوه طور سینا انجام گرفت؛ و از تو می‌خواهم به‌حق نامی که برای گرفتن جان‌ها به ملک‌الموت آموختی و از تو می‌خواهم به‌حق نامی که بر برگ زیتون نوشته شد و آتش در برابر آن برگ فروتن گشت، پس گفتی: «ای آتش سرد و سلامت باش» و از تو می‌خواهم به‌حق نامی که آن را بر سراپرده بزرگواری و کرامت نوشتی، ای که خواهنده‌ای بازش ندارد و عطا از خزانه‌هایش نکاهد، ای آن‌که از او فریادرسی شود و از او پناه جویند، از تو درخواست می‌کنم به جایگاه عزت از عرشت و حد نهایی رحمت از کتابت و اسم اعظمت و شأن برترت و کلمات کامل والایت.

اللهم رب الریاح وما ذرت، والسماء وما أظلت، والأرض وما أقلت، والشیاطین وما أضلت، والبحار وما جرت، وبحق کل حق هو علیک حق؛ وبحق الملائک المقربین والروحانیین والکروبیین والمسبحین لک باللیل والنهار لایفترون، وبحق ابراهیم خلیلک، وبحق کل و لی ینادیک بین الصفا والمرو وتستجیب له دعاءه، یا مجیب أسألک بحق هذه الأسماء وبهذه الدعوات أن تغفر لنا ما قدمنا وما أخرنا وما أسررنا وما أعلنا وما أبدینا وما أخفینا وما أنت أعلم به منا انک علی کل شیء قدیر برحمتک یا أرحم الراحمین.

خدایا ای پروردگار بادها و آنچه پراکنده کردند و ای پروردگار آسمان و آنچه بر آن سایه افکند و ای پروردگار زمین و آنچه را با خود برداشت و ای پروردگار شیاطین و هرکه را گمراه کردند و ای پروردگار دریاها و آنچه روان شد و به‌حق هر حقی که آن بر تو حق است؛ و به‌حق فرشتگان درگاهت و روحانیان و کروبیان و آنان‌که شب و روز بدون اینکه سستی ورزند برایت تسبیح می‌گویند و به‌حق ابراهیم خلیلت و به‌حق هر دوستی که میان صفا و مروه تو را می‌خواند و تو دعایش را اجابت می‌کنی، ای اجابت‌کننده، از تو درخواست می‌کنم به‌حق این نام‌ها و به‌حق این دعاها که ما را بیامرزی از گناهانی که پیش از این انجام دادیم و از این پس انجام می‌دهیم و آنچه پنهان و آنچه آشکار کردیم و آنچه ظاهر نموده و آنچه نهان ساختیم و آنچه را تو از ما به آن آگاه‌تری، همانا تو بر هر چیز توانایی، به مهربانی‌ات، ای مهربان‌ترین مهربانان.

یا حافظ کل غریب، یا مؤنس کل وحید، یا قو کل ضعیف، یا ناصر کل مظلوم، یا رازق کل محروم، یا مؤنس کل مستوحش، یا صاحب کل مسافر، یا عماد کل حاضر، یا غافر کل ذنب وخطیئ، یا غیاث المستغیثین، یا صریخ المستصرخین، یا کاشف کرب المکروبین؛

ای نگهدار هر غریب، ای مونس هر تنها، ای نیروی هر ناتوان، ای یار هر ستمدیده، ای روزی‌بخش هر محروم، ای همدم هر هراسان، ای همراه هر مسافر، ای تکیه‌گاه هر حاضر، ای آمرزنده هر گناه و خطا، ای فریادرس فریادکنان، ای دادرس دادخواهان، ای برطرف ساز اندوه اندوهگینان؛

یا فارج هم المهمومین، یا بدیع السماوات والأرضین، یا منتهی غای الطالبین، یا مجیب دعو المضطرین، یا أرحم الراحمین، یا رب العالمین، یا دیان یوم الدین، یا أجود الأجودین، یا أکرم الأکرمین، یا أسمع السامعین، یا أبصر الناظرین، یا أقدر القادرین، اغفر لی الذنوب التی تغیر النعم، واغفر لی الذنوب التی تورث الندم، واغفر لی الذنوب التی تورث السقم، واغفر لی الذنوب التی تهتک العصم، واغفر لی الذنوب التی ترد الدعاء، واغفر لی الذنوب التی تحبس قطر السماء واغفر لی الذنوب التی تعجل الفناء، واغفر لی الذنوب التی تجلب الشقاء؛

ای غمگسار غم‌زدگان، ای پدیدآورنده آسمان‌ها و زمین‌ها، ای نهایت هدف جویندگان، ای اجابت‌کننده دعای بیچارگان، ای مهربان‌ترین مهربانان، ای پروردگار جهانیان، ای پاداش‌دهنده روز پاداش، ای بخشنده‌ترین بخشندگان، ای کریم‌ترین کریمان، ای شنواترین شنوندگان، ای بیناترین بینایان، ای تواناترین توانایان، بر من بیامرز گناهانی که نعمت‌ها را تغییر می‌دهد و گناهانی که پشیمانی به بار می‌آورد و گناهانی که باعث بیماری‌ها می‌شود و گناهانی که پرده‌های حرمت را می‌درد و گناهانی که دعا را پس می‌زند و گناهانی که باران آسمان را نگاه می‌دارد و گناهانی که نابودی را به‌شتاب می‌رساند و گناهانی که بدبختی می‌آورد؛

واغفر لی الذنوب التی تظلم الهواء، واغفر لی الذنوب التی تکشف الغطاء واغفر لی الذنوب التی لایغفرها غیرک یا الله، واحمل عنی کل تبع لأحد من خلقک، واجعل لی من أمری فرجا ومخرجا ویسرا، وأنزل یقینک فی صدری، ورجاءک فی قلبی حتی لاأرجو غیرک

و گناهانی که هوا را تیره می‌کند و گناهانی که پرده حیا را بالا می‌زند و گناهانی که جز تو کسی آن‌ها را نمی‌آمرزد، ای خدا و هر حقی که از یکی از بندگانت به دوش من است بردار و برای من در کارم گشایش و راه چاره و آسانی قرار ده و یقینت را در سینه‌ام و امیدت را در دلم فرود آر تا به غیر تو امید نبندم.

اللهم احفظنی وعافنی فی مقامی، واصحبنی فی لیلی ونهاری، ومن بین یدی ومن خلفی وعن یمینی وعن شمالی ومن فوقی ومن تحتی، ویسر لی السبیل، وأحسن لی التیسیر، ولا تخذلنی فی العسیر، واهدنی یا خیر دلیل؛

خدایا نگاهم دار و در جایگاهم عافیت ده و همراه من باش، در شب و در روز و از پیش رو و پشت سر و از راست و چپ و از بالا و زیر پا و راه را بر من هموار ساز و سهولت امر را برایم نیکو گردان و در دشواری خوارم مکن و مرا راهنما باش ای بهترین راهنما؛

ولا تکلنی الی نفسی فی الأمور، ولقنی کل سرور، واقلبنی الی أهلی بالفلاح والنجاح محبورا فی العاجل والآجل، انک علی کل شیء قدیر، وارزقنی من فضلک، وأوسع علی من طیبات رزقک، واستعملنی فی طاعتک، وأجرنی من عذابک ونارک، واقلبنی اذا توفیتنی الی جنتک برحمتک.

و در کارها مرا به خود وامگذار و هرگونه دل‌خوشی را به دلم انداز و مرا با رستگاری و سربلندی به خانواده‌ام بازگردان، آراسته به شادکامی، در دنیاوآخرت، همانا تو بر هر چیز توانایی و از فضلت نصیبم کن و از روزی‌های پاکیزه‌ات بر من وسعت ده و در طاعتت به کار گیر و از عذاب و آتشت پناهم ده و زمانی که مرا از دنیا بردی از روی رحمت به بهشتت وارد کن.

اللهم انی أعوذ بک من زوال نعمتک، ومن تحویل عافیتک، ومن حلول نقمتک، ومن نزول عذابک، وأعوذ بک من جهد البلاء، ودرک الشقاء، ومن سوء القضاء، وشمات الأعداء، ومن شر ما ینزل من السماء، ومن شر ما فی الکتاب المنزل؛

خدایا به تو پناه می‌آورم از زوال نعمتت و از تغییر عافیتت و از فرود آمدن انتقامت و از نزول عذابت و به تو پناه می‌آورم از سختی بلا و افتادن در بدبختی و از بدی سرنوشت و سرزنش دشمنان و از شر آنچه از آسمان می‌رسد و از شر آنچه در کتاب نازل شده‌ات شر قلمداد کردی؛

اللهم لا تجعلنی من الأشرار، ولا من أصحاب النار، ولا تحرمنی صحب الأخیار، وأحینی حیا طیب، وتوفنی وفا طیب تلحقنی بالأبرار، وارزقنی مرافق الأنبیاء فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر.

خدایا مرا از اشرار و از اهل آتش قرار مده و از هم‌نشینی نیکان محروم مگردان و به زندگی پاکیزه زنده‌ام بدار و به مرگ پاکیزه بمیران، به نیکان پیوندم ده، هم‌نشینی با پیامبران را نصیبم فرما، هم‌نشینی در جایگاه صدق، نزد فرمانروایی نیرومند.

اللهم لک الحمد علی حسن بلائک وصنعک، ولک الحمد علی الاسلام واتباع السن، یا رب کما هدیتهم لدینک وعلمتهم کتابک فاهدنا وعلمنا ولک الحمد علی حسن بلائک وصنعک عندی خاص کما خلقتنی فأحسنت خلقی وعلمتنی فأحسنت تعلیمی وهدیتنی فأحسنت هدایتی، فلک الحمد علی انعامک علی قدیما وحدیثا، فکم من کرب یا سیدی قد فرجته؟ وکم من غم یا سیدی قد نفسته؟ وکم من هم یا سیدی قد کشفته؟ وکم من بلاء یا سیدی قد صرفته؟ وکم من عیب یا سیدی قد سترته؛ فلک الحمد علی کل حال فی کل مثوی وزمان ومنقلب ومقام وعلی هذه الحال وکل حال.

خدایا تو را سپاس بر نیکی آزمایش و رفتارت و تو را سپاس بر اسلام و پیروی روش پیامبر، پروردگارا، چنان‌که اینان را به دینت هدایت فرمودی و کتاب خود را به آن‌ها آموختی، ما را هم رهنما باش و به ما هم بیاموز، تو را سپاس بر نیکی آزمایش و رفتارت به ویژه نسبت به من، چنان‌که مرا آفریدی و آفرینشم را نیکو نهادی و به من آموختی و آموزشم را نیکو نمودی و راهنمایی‌ام فرمودی و راهنمایی‌ام را نیکو گرداندی، پس تو را سپاس بر نعمت‌بخشی‌ات بر من در گذشته و حال، آقای من چه بسیار محنت غم زایی که از من گشودی و چه بسیار اندوهی که زدودی و چه بسیار نگرانی که برطرف ساختی و چه بسیار بلایی که ای آقای من برگرداندی و چه بسیار عیبی که پوشاندی؛ پس تو را سپاس بر هر حال، در هر مکان و زمان و هر منزل و مقام و بر این حال و هر حال.

اللهم اجعلنی من أفضل عبادک نصیبا فی هذا الیوم من خیر تقسمه، أو ضر تکشفه، أو سوء تصرفه، أو بلاء تدفعه، أو خیر تسوقه، أو رحم تنشرها، أو عافی تلبسها، فانک علی کل شیء قدیر، وبیدک خزائن السماوات والأرض وأنت الواحد الکریم المعطی الذی لایرد سائله، ولا یخیب آمله، ولا ینقص نائله، ولا ینفد ما عنده بل یزداد کثر وطیبا وعطاء وجودا، وارزقنی من خزائنک التی لاتفنی، ومن رحمتک الواسع، ان عطاءک لم یکن محظورا، وأنت علی کل شیء قدیر، برحمتک یا أرحم الراحمین.

خدایا مرا در این روز از برترین بندگانت در روزی قرار ده، از خیری که پخش می‌کنی، یا رنجی که برطرف می‌نمایی، یا امر بدی که برمی‌گردانی، یا بلایی که دفع می‌کنی، یا خیری که می‌فرستی، یا رحمتی که می‌گسترانی، یا عافیتی که بر بندگان می‌پوشانی، همانا تو بر هر چیز توانایی و خزانه‌های آسمان‌ها و زمین به دست توست و تو یگانه‌ی بزرگوار عطا بخشی هستی که خواهنده‌اش بازگردانده نشود و آرزومندش ناامید نگردد و عطایش کاستی نپذیرد و آنچه نزد اوست پایان نیابد، بلکه به فزونی عنایت و خاطر پسندی و عطا و بخشش بیفزاید و مرا روزی کن از خزانه‌هایت که تمام نمی‌شود و از رحمت گسترده‌ات، همانا عطایت ممنوع نبوده و تو بر هر چیز توانایی، به مهربانی‌ات ای مهربان‌ترین مهربانان.

دوم:

«هزار مرتبه» «تسبیحات عشر» را که سید به نقل کفعمی ذکر فرموده بخواند و این تسبیحات در اعمال روز عرفه بیاید.

سوم:

دعای «اللهم من تعبأ وتهیأ» را که در روز عرفه و شب و روز جمعه نیز وارد است بخواند و متن آن در بیان اعمال شب جمعه گذشت.

چهارم:

حضرت سیدالشهدا و زمین کربلا را زیارت کند و تا روز عید قربان در آنجا بماند تا از شر آن سال محفوظ باشد.

روز عرفه:

روز نهم، روز عرفه و از اعیاد بزرگ است، گرچه به اسم عید نامیده نشده و روزی است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و سفره‌های جود و احسانش را برای آنان گسترده و شیطان در این روز خوارتر و حقیرتر و رانده‌تر و خشمناک‌تر از روزهای دیگر است؛

روایت شده: که حضرت زین العابدین علیه‌السلام در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم درخواست کمک می‌کرد، به او فرمود: وای بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست می‌کنی؟! و حال آنکه برای بچه‌های در رحم، در این روز امید می‌رود که فضل خدا شامل حالشان شود و سعادتمند شوند.

و برای این روز چند عمل وارد است:

اول:

غسل.

دوم:

«زیارت حضرت سید الشهداء» که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه افضل از این است و روایات در کثرت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است [یعنی از افراد بسیاری نقل‌شده است] و اگر کسی در این روز توفیق یابد که زیر قبه‌ی مقدسه آن حضرت باشد، ثوابش کمتر از کسی‌که در عرفات باشد نیست، بلکه بیشتر و بیشتر است و کیفیت زیارت آن حضرت بعد از این در «باب زیارات» ان‌شاء‌الله تعالی می‌آید.

سوم:

پس از نماز عصر، پیش از آنکه مشغول خواندن دعاهای عرفه شود، در زیر آسمان دو رکعت نماز بجا آورد و به گناهانش نزد خداوند اعتراف و اقرار نماید تا به ثواب عرفات دست یابد و گناهانش آمرزیده گردد، آنگاه به اعمال و دعاهای عرفه که از ائمه طاهره روایت شده است مشغول گردد و آن اعمال و ادعیه بیشتر از آن است که به طور کامل در این مختصر ذکر شود ولی به اندازه‌ای که این کتاب گنجایش آن را داشته باشد نقل می‌کنیم.

شیخ کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده: برای کسی‌که از دعا خواندن ضعف پیدا نکند روزه‌ی روز عرفه مستحب است؛

و پیش از زوال [رسیدن آفتاب به وقت شرعی ظهر] غسل استحباب دارد و همچنین زیارت امام حسین (علیه‌السلام) در روزوشب عرفه مستحب است؛

و چون وقت زوال رسید، زیر آسمان رود و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو بجا آورد و چون از نماز ظهروعصر فارغ شود، دو رکعت نماز بخواند، در رکعت اول پس از سوره «حمد» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سوره «کافرون» بخواند، پس از آن چهار رکعت نماز بجا آورد؛ در هر رکعت پس از سوره «حمد» «پنجاه مرتبه» سوره «توحید» بخواند.

فقیر می‌گوید: این نماز همان «نماز حضرت امیرالمؤمنین» است که در ضمن اعمال روز جمعه گذشت.

سپس شیخ کفعمی فرموده است: این تسبیحات را که از حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده است و سید ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوان:

سبحان الذی فی السماء عرشه! سبحان الذی فی الأرض حکمه! سبحان الذی فی القبور قضاؤه! سبحان الذی فی البحر سبیله! سبحان الذی فی النار سلطانه! سبحان الذی فی الجن رحمته! سبحان الذی فی القیام عدله! سبحان الذی رفع السماء! سبحان الذی بسط الأرض! سبحان الذی لاملجأ ولا منجا منه الا الیه.

منزه است خدایی که عرشش در آسمان است، منزه است خدایی که حکمش در زمین است، منزه است خدایی که فرمانش در گورهاست، منزه است خدایی که راهش در دریاست، منزه است خدایی که سلطنتش در آتش است، منزه است خدایی که رحمتش در بهشت است، منزه است خدایی که عدالتش در قیامت است، منزه است خدایی که آسمان را برافراشت، منزه است خدایی که زمین را بگسترد، منزه است خدایی که پناهگاه و نجاتی از او جز به سوی او نیست.

سپس «صد مرتبه» بگو:

سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله والله أکبر.

منزه است خدا و سپاس از آن خداست و معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر است.

و سوره «توحید» را «صد مرتبه» و «آیت‌الکرسی» را «صد مرتبه» بخوان و «صد مرتبه» بر محمد و آل محمد صلوات فرست و «10 مرتبه» بگو:

لااله الا الله وحده لاشریک له، له الملک، وله الحمد، یحیی ویمیت، ویمیت ویحیی، وهو حی لایموت، بیده الخیر، وهو علی کل شیء قدیر.

معبودی جز خدا نیست، یگانه و بی‌شریک است، فرمانروایی و سپاس از آن اوست، زنده می‌کند و می‌میراند و می‌میراند و زنده می‌کند و او زنده پاینده است، خیر تنها به دست اوست و او بر هر چیز تواناست.

و «10 مرتبه»:

أستغفر الله الذی لااله الا هو الحی القیوم و أتوب الیه.

آمرزش می‌جویم از خدایی که معبودی جز او نیست، زنده و به خود پاینده است و به سوی او باز می‌گردم.

و «10 مرتبه»

یا الله؛ ای خدا

«10 مرتبه»

یا رحمن

ای مهربان

«10 مرتبه»:

یا رحیم

ای بخشنده

«10 مرتبه»:

یا بدیع السماوات والأرض یا ذا الجلال والاکرام.

ای پدیدآورنده‌ی آسمان‌ها و زمین، ای دارای شوکت و بخشش.

«10 مرتبه»:

یا حی یا قیوم

ای زنده، ای پاینده

«10 مرتبه»:

یا حنان یا منان

ای نعمت افزا، ای عطابخش.

«10 مرتبه»:

یا لا اله الا أنت

ای که خدایی جز تو نیست.

و «10 مرتبه»:

آمین

اجابت فرما.

آنگاه بگو:

اللهم انی أسألک یا من هو أقرب الی من حبل الورید، یا من یحول بین المرء وقلبه یا من هو بالمنظر الأعلی وبالأفق المبین، یا من هو الرحمن علی العرش استوی، یا من لیس کمثله شیء وهو السمیع البصیر، أسألک أن تصلی علی محمد وآل محمد.

خدایا از تو درخواست می‌کنم، ای کسی که از رگ گردن به من نزدیکتر است، ای کسی که میان انسان و دلش پرده می‌شود، ای کسی که در چشم‌انداز برتر و افق آشکار است، ای کسی که بخشنده و بر حکومت هستی قرار دارد، ای کسی که چیزی مانندش نیست و او شنوا و بیناست، از تو درخواست می‌کنم بر محمد و خاندان محمد درود فرست.

حاجت خود را بخواه که به خواست خدا برآورده خواهد شد؛

آنگاه این صلوات را که از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده بخوان که هرکه بخواهد محمد و آل محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را در فرستادن صلوات بر ایشان مسرور کند، بگوید:

اللهم یا أجود من أعطی، ویا خیر من سئل، ویا أرحم من استرحم. اللهم صل علی محمد وآله فی الأولین، وصل علی محمد وآله فی الآخرین، وصل علی محمد وآله فی الملا الأعلی، وصل علی محمد وآله فی المرسلین. اللهم أعط محمدا وآله الوسیل والفضیل والشرف والرفع والدرج الکبیر. اللهم انی آمنت بمحمد صلی الله علیه وآله ولم أره فلا تحرمنی فی القیام رؤیته، وارزقنی صحبته، وتوفنی علی ملته، واسقنی من حوضه مشربا رویا سائغا هنیئا لاأظمأ بعده أبدا، انک علی کل شیء قدیر. اللهم انی آمنت بمحمد صلی الله علیه وآله ولم أره فعرفنی فی الجنان وجهه. اللهم بلغ محمدا صلی الله علیه وآله منی تحی کثیر وسلاما.

خدایا ای بخشنده‌ترین کسی که عطا فرمود و ای بهترین کسی که درخواست شد و ای مهربان‌ترین کسی که از او مهربانی خواسته شد، خدا درود فرست بر محمد و آلش در بین گذشتگان و بر محمد و خاندانش در میان آیندگان و بر محمد و خاندانش در میان فرشتگان و بر محمد و خاندانش در میان رسولان. خدایا عطا فرما به محمد و خاندانش وسیله و فضیلت و شرف و بلندی مقام و درجه والا. خدایا ایمان آوردم به محمد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالی‌که او را ندیدم، پس مرا در قیامت از دیدارش محروم مساز و هم‌نشینی با او را نصیبم فرما و مرا بر دین او بمیران و از حوضش سیرابم کن، نوشیدنی بدون تشنگی، دلنشین و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم، همانا تو بر هر چیز توانایی. خدایا ایمان آوردم به محمد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالی‌که او را ندیدم، پس در بهشت چهره‌اش را به من بشناسان. خدایا به محمد (درود خدا بر او و خاندانش) از سوی من تحیت و سلام بسیار برسان.

پس دعای «ام داود» را که بیانش در ضمن اعمال ماه رجب گذشت بخوان.

آنگاه این تسبیح را که ثوابش در زیادتی شماره نمی‌شود و ما میزان ثواب آن را به خاطر رعایت اختصار بیان نکردیم، بگو:

سبحان الله قبل کل أحد! وسبحان الله بعد کل أحد! وسبحان الله مع کل أحد! وسبحان الله یبقی ربنا ویفنی کل أحد! وسبحان الله تسبیحا یفضل تسبیح المسبحین فضلا کثیرا قبل کل أحد! وسبحان الله تسبیحا یفضل تسبیح المسبحین فضلا کثیرا بعد کل أحد وسبحان الله تسبیحا یفضل تسبیح المسبحین فضلا کثیرا مع کل أحد؛

منزه است خدا، پیش از هرکس و منزه است خدا پس از هرکس و منزه است خدا با هرکس و منزه است خدا، پاینده است پروردگار ما و فنا می‌پذیرد هرکس و منزه است خدا، تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار پیش از هرکس و منزه است خدا، تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار پس از هرکس و منزه است خدا تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار به همراه هرکس؛

وسبحان الله تسبیحا یفضل تسبیح المسبحین فضلا کثیرا لربنا الباقی ویفنی کل أحد! وسبحان الله تسبیحا لایحصی ولا یدری ولا ینسی ولا یبلی ولا یفنی ولیس له منتهی! وسبحان الله تسبیحا یدوم بدوامه ویبقی ببقائه فی سنی العالمین وشهور الدهور وأیام الدنیا وساعات اللیل والنهار! وسبحان الله أبد الأبد ومع الأبد مما لایحصیه العدد، ولا یفنیه الأمد، ولا یقطعه الأبد، و تبارک الله أحسن الخالقین.

و منزه است خدا تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار، برای پروردگار ما که پاینده است و هیچ‌کس نپاید و منزه است خدا تنزیهی که شمرده نشود و دانسته نگردد و فراموش نشود و کهنه نمی‌گردد و فانی نمی‌شود و برایش نهایتی نباشد و منزه است خدا تنزیهی که دوام یابد به دوامش و باقی ماند به بقایش در امتداد سالهای جهانیان و ماههای روزگاران و روزهای دنیا و ساعات شب‌وروز و منزه است خدا به ابدیت ابد و همپای ابد، آن تنزیهی که آن را عددی شماره نکند و مدتی فنایش نکند و سرانجامی قطعش نکند و بزرگ است خدا نیکوترین آفرینندگان.

پس بخوان دعای علی بن الحسین علیه‌السلام را که شیخ طوسی در کتاب «مصباح المتهجد» ذکر فرموده:

«اللهم أنت الله رب العالمین..»

مؤلف گوید: این دعا چون دعای موقف عرفات و بسیار طولانی بود ذکر نکردیم؛

و در این روز دعای «چهل‌وهفتم» صحیفه کامله آن حضرت را با خشوع و دلشکستگی بخوان که دعایی است مشتمل بر تمام مطالب دنیا و آخرت که درود خدا بر انشاء کننده‌اش باد.

چهارم:

از جمله دعاهای مشهور این روز «دعای حضرت سید الشهدا [در روز عرفه]» است.

به هر صورت هرکه توفیق یابد و روز عرفه را در عرفات باشد، دعاها و اعمال بسیار دارد و بهترین اعمال در این روز دعاست و این روز شریف، در تمام روزهای سال به خاطر دعا امتیاز دارد و برای برادران مؤمن از آنان‌که زنده‌اند یا دار فانی را وداع گفته‌اند دعای بسیار باید کرد و روایت وارد در حال عبدالله بن جندب، در موقف عرفات و دعای او برای برادران خود مشهور است؛

و همچنین روایت زید نرسی، در حال ثقه جلیل‌القدر، معاوی بن وهب در صحرای عرفات و دعای او درباره فرد فرد از اشخاصی که در آفاق بودند و روایت او از امام صادق (علیه‌السلام) در فضیلت این عمل، شایسته ملاحظه و توجه است و امید واثق از برادران دینی، آنکه به این بزرگواران اقتدا نموده و اهل ایمان را در دعا بر خود مقدم دارند و این گنه‌کار روسیاه را یکی از آن اشخاص به حساب آرند و در حال حیات و مرگ از دعای خیر فراموشم نفرمایند؛

و نیز در این روز «زیارت جامعه سوم» را قرائت کن؛

و در آخر روز عرفه چنین بخوان:

یا رب ان ذنوبی لاتضرک، و ان مغفرتک لی لاتنقصک، فأعطنی ما لا ینقصک، واغفر لی ما لایضرک.

پروردگارا، همانا گناهان من به تو زیانی نمی‌رساند و آمرزشت بر من از تو نمی‌کاهد، پس ببخش به من آنچه نمی‌کاهدت و بیامرز برایم آنچه زیانت نرساند.

و نیز بخوان:

اللهم لاتحرمنی خیر ما عندک لشر ما عندی، فان أنت لم ترحمنی بتعبی ونصبی فلا تحرمنی أجر المصاب علی مصیبته.

خدایا محرومم مساز از خیر آنچه نزد توست، به خاطر شر آنچه پیش من است، پس اگر با خستگی و واماندگی‌ام به من رحم نمی‌کنی، از پاداش مصیبت‌دیده بر مصیبتش محرومم مکن.

مؤلف گوید: سید ابن طاووس، در ضمن دعاهای روز عرفه فرموده: چون غروب آفتاب نزدیک شود بگو:

«بسم الله و بالله و سبحان الله و الحمد لله...»

تا آخر و این همان «دعای عشرات» است که پیش از این گذشت. پس سزاوار است خواندن دعای عشرات که خواندن آن در هر صبح و شام مستحب است، در آخر روز عرفه ترک نشود و این اذکار عشراتی را که کفعمی نقل کرده، همان اذکار آخر دعای عشرات است که سید ابن طاووس روایت کرده.