آیا افزایش جریمه شکار، باعث بازدارندگی می‌شود؟

به گزارش مشرق، شکار یکی از مهم ترین معظلات حیات وحش در ایران است که باعث می‌شود بسیاری از گونه‌های مختلف جانوری در معرض نابودی قرار بگیرند. سازمان حفاظت محیط زیست، هم امکانات و بودجه لازم برای برخورد با این افراد را ندارد.

تجهیزات و محیط‌بان کم است

کمبود محیط‌بان و تجهیزات یکی از مشکلات بسیار بزرگ سازمان است. محمود شکیبا رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان قبلاً گفته بود: تعداد مأموران ما کم است، نداشتن نیرو یکی از مشکلات بزرگ ما است. در 30 هزار هکتار در این منطقه، این دو نفر نمی‌توانند کاری کنند حتی صدای تیر شنیده هم نمی‌شود.

جمشید محبت‌خانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست هم اشاره به کمبوداتی در یگان حفاظت کرده بود و گفت: بحث خودرو موضوع مهمی در یگان حفاظت است، در حال حاضر هزار خودرو برای بیرون رفتن از مشکلات نیاز داریم. خودروهایی که از لحاظ کمیت و کیفیت مناسب باشند. بعضی از خودروهای ما فرسوده هستند و خودروهای اخیر هم کیفیت لازم را ندارند. با توجه به مسیرهایی که برای گشت‌زنی باید طی شود و اکثراً صعب‌العبور هستند عمر خودرو کمتر شده و زودتر مستهلک می‌شود. یگان حفاظت بودجه لازم برای خرید خودرو ندارد. بودجه ما نزدیک به 80 میلیارد تومان است که با آن تنها چند خودرو را می‌توان خرید کرد.

وی ادامه داد: ما نیاز داریم مثل اتفاقی که برای موتورها افتاد این‌جا هم بیفتد و خودروها به تدریج عوض شوند. کل بودجه یگان حفاظت 280 میلیارد تومان است که در نهایت 230 میلیارد تومان دست ما را گرفت. از این بودجه استحقاق سالانه محیط‌بانان، تجهیزات اطفاء حریق، خرید ماشین و موتور و بی‌سیم را باید انجام دهیم، نوع مأموریت محیط‌بانان در مناطق حیات وحش فرق می‌کند، خودرو برای پیشگیری از شکار غیرمجاز و نگهبانی از مناطق چهارگانه لازم است، بدون خودرو مشکلات زیادی ایجاد می‌شود. وقتی امکانات محیط‌بانی بالا باشد فرد متخلف هم احساس خطر کرده و کمتر سمت خلاف می‌رود اما وقتی امکانات کمتر محیط‌بان را ببیند به راحتی با امکانات زیادی که دارد خلاف می‌کند.

جریمه بازدارنده نیست

همه این مشکلات در کنار جریمه بسیار کم شکار و مشکلات اقتصادی باعث شده است که شکار بی‌رویه زیاد شود. مثلاً جریمه یک گراز تنها 450 هزار تومان است این در حالی است که قیمت حیواناتی مثل مرغ و خروس از این حیوان گران‌تر است.

در ماده 680 قانون مجازات اسلامی آمده است هر کس بر خلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده نماید، به حبس از سه ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از یک و نیم میلیون ریال تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد.

مجازات تلف و شکار حیوانات در قانون چیست؟ درماده 679 قانون مجازات اسلامی بیان شده است هر کس به عمد و بدون ضرورت حیوان حلال گوشت متعلق به دیگری یا حیواناتی که شکار آن‌ها توسط دولت ممنوع اعلام شده باشد را بکشد یا مسموم یا تلف یا ناقص کند به حبس از نود و یک روز تا شش ماه یا جزای نقدی از یک میلیون وپانصد هزار ریال تا سه میلیون ریال محکوم می‌شود.

همچنین در ماده 680 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است هر کسی بر خلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده نماید به حبس از سه ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از یک و نیم میلیون ریال تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد.

قانون قدیمی است و باید عوض شود

احمد قاسمی، مدیرکل حوزه معاونت حقوق عامه دادستانی کل کشور، گفته بود: در حوزه حیات وحش مواد 12 و 13 قانون صید و شکار و مواد 22، 23و 25 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و ماده 680 قانون مجازات اسلامی را داریم. متاسفانه در قانون شکار و صید که قانون قدیمی هست بیشتر مجازات‌ها به صورت نقدی است که بسیار پایین است و خیلی بازدارنده نیست. ولی در قوانین بعدی برای شکار قانون حبس از سه ماه تا سه سال پیش‌بینی شده است اما باید سازمان محیط زیست قوانین را به روز کند و با توجه به نوع حیات وحش و حیواناتی که مورد شکار واقع شده‌اند این مجازات‌ها را تغییر دهد که قوه قضائیه هم در این زمینه به سازمان کمک می‌کند.

وی ادامه داد: در مورد قاچاق حیوانات در ماده 25 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز سه سال حبس تعیین شده که برای بعضی از حیوانات سخت‌گیری بیشتر می‌شود، مثل بالابان ولی در سایر موارد مشمول تخفیف می‌شوند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: برای اصلاح قانون شکار و صید نیاز است که خود سازمان حفاظت محیط زیست پیش‌قدم شود و لایحه‌ای را در این زمینه تدوین کند، مهمترین زمینه وقوع این جرم بحث‌های اقتصادی است.

پیشنهاد افزایش جریمه‌ها

همه این موارد باعث شده است که افزایش 7 برابری جریمه‌های شکار غیرمجاز و آسیب رساندن به حیات‌وحش در دستور کار سازمان حفاظت محیط‌زیست که هفته گذشته برای تصویب به جلسه شورای‌عالی محیط‌زیست رفت، ولی فرصت تصویب آن به‌دست نیامد و قرار شد به جلسه بعدی موکول شود. ریاست این شورا نیز با رئیس‌جمهوری است. آخرین بار سال 1398 جریمه‌ها بعد از سال‌ها به‌روز شد. از آن زمان تاکنون قیمت گوشت گوسفندی از کیلویی حدود 95 هزار تومان به حدود 500 هزار تومان رسیده است.

جریمه شکار باید به‌گونه‌ای باشد که متخلف به‌دلیل مسائل مالی هم که شده طرف آن نرود. در شرایطی که الان گوشت به کیلویی 500 هزار تومان رسیده، برداشت از طبیعت به‌دلیل جریمه‌های پایین همچنان برای متخلفان به‌صرفه است.

وقتی قیمت یک گاو به بالای صد میلیون تومان می‌رسد پس به صرفه است که حیات وحش را شکار شود چون حتی با دادن جریمه باز هم صرف اقتصادی دارد که شما انواع آهو و گوزن را شکار کنید.

در قیمت‌های جدید جریمه شکار یک یوزپلنگ به 1.4 میلیارد تومان می‌رسد.

جدول قیمت پیشنهادی شکار

راهکاری برای کم شدن شکار

غلامرضا ابدالی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: ما به علت کافی نبودن این جرایم سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد خود را مبنی بر افزایش نرخ جریمه داده است و امیدوار هستیم که این جریمه‌ها در دوره بعدی که شورای عالی محیط زیست تشکیل می‌شود به تصویب برسد.

وی ادامه داد: در صورت تصویب این جریمه‌ها می‌توان امیدوار بود که بازدارندگی لازم برای بسیاری از افراد که قصد رفتن به سمت شکار را دارند ایجاد شود.

این جدول پیشنهادی سازمان محیط زیست است که کارشناسان معتقدند با افزایش آن امیدواری برای کمتر شدن شکار بیشتر شده است.