آیا کسی که معتاد به سیگار است، می‌تواند روزه بگیرد؟
آیا استعمال قلیان و سیگار روزه را در ماه مبارک رمضان باطل می کند؟ هشت مرجع در رساله توضیح المسائل خود به صورت جامع این پرسش را پاسخ داده اند.
به گزارش مشرق، دروغ گفتن از گناهان کبیره به شمار می‌رود و بارها در آیات و روایات به مردم توصیه شده از این گناه اجتناب کنند اما تنها دروغی که روزه روزه‌دار را در ماه مبارک رمضان و دیگر ایام باطل می‌کند دروغ بستن به خداوند متعال و پیامبراکرم (ص) است.
حضرت آیت الله خامنه‌ای:
سوال 145. آیا دروغ بستن بر فاطمه زهرا (سلام الله علیها) روزه را باطل می‌کند؟
ج) بله، بنا بر احتیاط واجب مبطل روزه است.
سوال 146. آیا حدیث شریف کساء را که از حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نقل شده، حدیث معتبری می‌دانید؟ آیا نسبت دادن آن در حالت روزه به حضرت زهرای مرضیه (س) جایز است؟
ج) اگر نسبت دادن آن به صورت حکایت و نقل از کتاب‌هایی باشد که آن را نقل کرده اند، اشکال ندارد.
سوال 147. دعاهایی مخصوص ماه رمضان به صورت دعای روز اول و روز دوم تا آخر ماه وارد شده است، قرائت آنها در صورت شک در صحت شأن چه حکمی دارد؟
ج) به هر حال اگر قرائت آنها به قصد رجاء ورود و مطلوبیت باشد، اشکال ندارد.
سوال 148. من در معدن آهن کار می‌کنم که طبیعت آن اقتضا می‌کند هر روز داخل معدن شده و در آن کار کنم و هنگام استفاده از ابزار کار غبار وارد دهانم می‌شود، بقیه ماه‌های سال هم به همین صورت بر من می‌گذرد، تکلیف من چیست؟ آیا روزه من در این حالت صحیح است؟
ج) فرو بردن غبار غلیظ هنگام روزه بنا بر احتیاط واجب موجب باطل شدن آن است و باید از آن پرهیز نمود، ولی مجرد داخل شدن غبار در دهان و بینی بدون این که به حلق برسد، روزه را باطل نمی‌کند.
سوال 149. من معتاد به سیگار هستم و در ماه مبارک رمضان هر چه تلاش می‌کنم که تندخو نباشم نمی‌توانم و همین باعث ناراحتی زیاد افراد خانواده ام شده است و خودم هم از وضعیت دشوارم رنج می برم، تکلیف من چیست؟
ج) روزه ماه مبارک رمضان بر شما واجب است و بنا بر احتیاط واجب جایز نیست در حال روزه سیگار بکشید، و نباید بدون دلیل با دیگران تند برخورد کنید.
سوال 150- آیا کسی که معتاد به سیگار است و باید در روز حتما چند سیگار بکشد می‌تواند روزه بگیرد و روزه او صحیح است؟
ج) بنابر احتیاط واجب روزه دار باید از دودهای انواع دخانیات خودداری نماید و در صورت اضطرار وجوب روزه ساقط نیست.
سوال 150- آیا کسی که معتاد به سیگار است و باید در روز حتما چند سیگار بکشد می‌تواند روزه بگیرد و روزه او صحیح است؟
ج) بنابر احتیاط واجب روزه دار باید از دودهای انواع دخانیات خودداری نماید و در صورت اضطرار وجوب روزه ساقط نیست.
سوال 151. حکم استعمال دخانیات مانند سیگار در حال روزه چیست؟
ج) احتیاط واجب آن است که روزه دار از دودهای انواع دخانیات و نیز مواد مخدری که از راه بینی یا زیر زبان جذب می‌شود خودداری کند.
سوال 152. آیا ماده «ناس» که از توتون و غیر آن ساخته می‌شود و برای چند دقیقه زیر زبان گذاشته شده و سپس از دهان بیرون انداخته می‌شود، مبطل روزه است یا خیر؟
ج) اگر آب دهان مخلوط به ماده «ناس» را فرو ببرد، موجب بطلان روزه‌اش می‌شود.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
مسأله 1605- اگر روزه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبران و ائمه: عمدا نسبت دروغ بدهد، اگر چه فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند روزه او باطل است. و بنابر احتیاط واجب نسبت دروغ به حضرت زهراء علیهاالسلام و به جانشینان پیغمبران گذشته هم همین حکم را دارد.
مسأله 1606- اگر بخواهد خبری را که نمی‌داند راست است یا دروغ نقل کند بنابر احتیاط واجب باید از کسی که آن خبر را گفته، یا از کتابی که آن خبر در آن نوشته شده نقل نماید.
مسأله 1607- اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1608- اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر روزه را باطل می‌کند و چیزی را که می‌داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعدا بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، روزه اش باطل است و در ماه رمضان باید تا مغرب از آنچه روزه را باطل می‌کند خودداری کند، ولی کفاره بر او واجب نمی‌شود.
مسأله 1609- اگر دروغی را که دیگری ساخته عمدا به خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله و جانشینان پیغمبر نسبت دهد روزه اش باطل می‌شود ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.
مسأله 1610- اگر از روزه دار بپرسند که آیا پیغمبر صلی الله علیه و آله چنین مطلبی فرمودهاند و او جایی که در جواب باید بگوید نه، عمدا بگوید بلی، یا جایی که باید بگوید بلی عمدا بگوید نه، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله 1611- اگر از قول خدا یا پیغمبر صلی الله علیه و آله حرف راستی را بگوید، بعد بگوید دروغ گفتم، یا در شب دروغی را به آنان نسبت دهد و فردای آن، که روزه می‌باشد بگوید آنچه دیشب گفتم راست است، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله 1612- رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می‌کند، چه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثلا آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است مثل خاک و بنابر احتیاط واجب باید غباری را هم که غلیظ نیست به حلق نرساند.
مسأله 1613- اگر به واسطه باد، غبار غلیظی پیدا شود و انسان با این که متوجه است مواظبت نکند و به حلق برسد روزه اش باطل می‌شود.
مسأله 1614- احتیاط واجب آن است که روزه دار دود سیگار و تنباکو و مانند اینها را هم به حلق نرساند.
مسأله 1615- اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنان چه اطمینان داشته که به حلق نمی‌رسد روزه اش صحیح است.
مسأله 1616- اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند یا بیاختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد روزه اش باطل نمی‌شود. و چنان چه ممکن است باید آن را بیرون آورد.
حضرت آیت الله سیدعلی سیستانی:
مسأله 1575 اگر روزه‌دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خداوند متعال و پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) عمدا نسبتی را بدهد که دروغ است اگرچه فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند روزه او بنا بر احتیاط لازم باطل است، و همچنین است بنا بر احتیاط مستحب دروغ بستن به حضرت زهرا (علیها السلام) و سایر پیامبران و جانشینان آنان.
مسأله 1576 اگر بخواهد خبری را که دلیلی بر حجیت آن ندارد و نمی‌داند راست است یا دروغ نقل کند بنا بر احتیاط واجب باید به نحو نقل بگوید، و آن را به پیامبر اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) مستقیما نسبت ندهد.
مسأله 1577 اگر چیزی را به اعتقاد اینکه راست است از قول خداوند متعال یا پیامبر اکرم نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه‌اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1578 اگر چیزی را که می‌داند دروغ است، به خداوند متعال و پیامبر اکرم نسبت دهد و بعدا بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، اگر می‌دانسته که این کار روزه را باطل می‌کند، باید بنا بر احتیاط لازم روزه را تمام کند و قضای آن را هم به‌جا آورد.
مسأله 1579 اگر دروغی را که دیگری ساخته عمدا به خداوند متعال و پیامبر اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) نسبت دهد بنا بر احتیاط لازم روزه‌اش باطل می‌شود، ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.
مسأله 1580 اگر از روزه‌دار بپرسند که آیا پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) چنین مطلبی فرمودهاند و او جایی که در جواب باید بگوید نه عمدا بگوید بلی، یا جایی که باید بگوید بلی عمدا بگوید نه، روزه‌اش بنا بر احتیاط لازم باطل می‌شود.
مسأله 1581 اگر از قول خداوند متعال یا پیامبر اکرم حرف راستی را بگوید بعد بگوید دروغ گفتم، یا در شب به دروغ به آنان نسبتی بدهد و فردای آن که روزه می‌باشد بگوید آنچه دیشب گفتم راست است بنا بر احتیاط روزه‌اش باطل می‌شود، مگر آنکه مقصودش بیان حال خبرش باشد.
مسأله 1582 بنا بر احتیاط واجب رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می‌کند، چه غبار از چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است مثل خاک.
مسأله 1583 رساندن غبار غیر غلیظ به حلق، روزه را باطل نمی‌کند.
مسأله 1584 اگر غباری غلیظ پیدا شود و انسان با اینکه متوجه است و می‌تواند مواظبت کند ولی مواظبت نکند و به حلق برسد بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل می‌شود. اما از گرد و غباری که در اثر وزش باد یا طوفان و مانند آن پدید می‌آید و پرهیز از آن معمولا سختی بسیار زیاد دارد، لازم نیست پرهیز شود.
مسأله 1585 احتیاط واجب آن است که روزه‌دار دود سیگار و تنباکو، و مانند اینها را هم به حلق نرساند.
مسأله 1586 اگر مواظبت نکند و غبار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین یا اطمینان داشته که به حلق نمی‌رسد، روزه‌اش صحیح است، و اگر گمان می‌کرده که به حلق نمی‌رسد، بهتر آن است که آن روزه را قضا کند.
مسأله 1587 اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بیاختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد، روزه‌اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1588 فرو بردن تمام سر در آب روزه را باطل نمی‌کند، ولی کراهت شدید دارد.
حضرت آیت الله جعفر سبحانی:
مسأله 1271- اگر روزه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبر و جانشینان آن حضرت عمدا نسبت دروغ بدهد. اگرچه فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند; بنابر احتیاط واجب روزه او باطل است. و احتیاط واجب آن است که اگر دروغ بر حضرت زهرا (علیها السلام) و سایر پیغمبران و جانشینان آنان بازگشت به دروغ بر خدا و رسول و ائمه (علیهم السلام) باشد، در این حکم با آنها فرقی ندارند.
مسأله 1272- اگر بخواهد خبری را که نمی‌داند راست است یا دروغ نقل کند، بنابر احتیاط واجب باید از کسی که آن خبر را گفته یا از کتابی که آن خبر در آن نوشته شده نقل نماید.
مسأله 1273- اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1274- اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر روزه را باطل می‌کند و چیزی را که می‌داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعدا بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، روزه اش باطل است.
مسأله 1275- اگر دروغی را که دیگری ساخته عمدا به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم) و جانشینان پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم) نسبت دهد روزه اش باطل می‌شود، ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.
مسأله 1276- رساندن غبار غلیظ به حلق، بنابر احتیاط واجب روزه را باطل می‌کند، چه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است.
مسأله 1277- اگر به واسطه باد، غبار غلیظی پیدا شود و انسان با این که متوجه است، مواظبت نکند و به حلق برسد، بنابر احتیاط واجب روزه اش باطل می‌شود.
مسأله 1278- احتیاط واجب آن است که روزه دار بخار و دود غلیظ به حلق نرساند و از استعمال دخانیات مطلقا خودداری کند.
مسأله 1279- اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین داشته که به حلق نمی‌رسد، روزه اش صحیح است.
مسأله 1280- اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بی اختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد، روزه اش باطل نمی‌شود. و چنانچه ممکن است باید آن را بیرون آورد.
حضرت آیت الله حسین وحید خراسانی:
مساله 1604 - اگر روزه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبر و ائمه معصومین خان عمدا خبری را به دروغ نسبت بدهد، اگر چه فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند روزه او باطل است، و نسبت دادن به دروغ به سایر پیغمبران و اوصیای آنان علی نبینا و آله و علیهم السلام بنابر احتیاط واجب روزه را باطل می‌کند، مگر این که آن نسبت برگردد به خداوند متعال که در این صورت روزه اش باطل است، و همچنین است نسبت دادن به دروغ به حضرت زهراء ما، مگر این که آن نسبت برگردد به خداوند متعال و حضرت رسول و ائمه‌ای، که در این صورت روزه اش باطل است.
مسأله 1605- اگر بخواهد خبری را که نمی‌داند راست یا دروغ است و دلیلی بر اعتبار آن ندارد نقل نماید، بنابر احتیاط واجب باید از کسی که آن خبر را گفته، یا مثلا از کتابی که آن خبر در آن نوشته شده نقل نماید
مسأله 1606- اگر خبری را به اعتقاد این که راست است به خدا یا پیغمبر د یا ائمه علم نسبت بدهد، و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1607- اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر ن و ائمه و روزه را باطل می‌کند و چیزی را که می‌داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعد بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، روزه اش باطل است، و بنابر احتیاط واجب بقیه روز را امساک کند.
مسأله 1608- اگر دروغی را که دیگری ساخته عمد به خدا و پیغمبر ایران و ائمه علم نسبت دهد، روزه اش باطل می‌شود، ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند، روزه اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1609- اگر از روزه دار بپرسند که آیا پیغمبر د و یا یکی از ائمه با چنین مطلبی فرمودهاند، و او جایی که در جواب باید بگوید: نه، عمدا بگوید: بلی، یا جایی که باید بگوید: بلی، عمدا بگوید: نه، روزه اش باطل می‌شود
مسأله 1610- اگر از قول خدا یا پیغمبر و یا یکی از ائمه‌ای حرف راستی را بگوید، بعد بگوید: دروغ گفتم، یا در شب دروغی را به آنان نسبت دهد و فردای آن روز که روزه می‌باشد بگوید: آنچه دیشب گفتم راست است، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله 1611- بنابر احتیاط رساندن غبار به حلق روزه را باطل می‌کند، چه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی که خوردن آن حرام است مثل خاک.
مسأله 1611- بنابر احتیاط رساندن غبار به حلق روزه را باطل می‌کند، چه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی که خوردن آن حرام است مثل خاک.
مسأله 1612- اگر به واسطه باد، غباری پیدا شود و انسان با این که متوجه است مواظبت نکند و به حلق برسد، بنابر احتیاط روزه اش باطل می‌شود.
مسأله 1613- احتیاط واجب آن است که روزه دار بخار غلیظ و دود سیگار و تنباکو و مانند اینها را هم به حلق نرساند.
مسأله 1614- اگر مواظبت نکند و غبار یا دود یا بخار غلیظ و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین یا اطمینان داشته که به حلق نمی‌رسد، روزه اش اشکال ندارد، و اگر گمان می کرده که به حلق نمی‌رسد، بنابر احتیاط مستحب آن روزه را قضا کند.
مسأله 1615- اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بی اختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد، روزه‌اش باطل نمی‌شود.
حضرت آیت الله جوادی آملی:
مسأله 1682- اگر روزه دار به گفتن، نوشتن، پر کردن نواری که دیگران می‌شوند، به اشاره، کنایه و مانند اینها به خدا و پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع)، به عمد نسبت دروغ بدهد، گناه کرده و روزه او باطل است، هرچند فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند و به احتیاط واجب، نسبت دروغ به حضرت زهرا (س) و پیامبران دیگر نیز همین حکم را دارد. این حکم اختصاص به روزه واجب ندارد، بلکه در روزه مستحب نیز چنین است.
مسأله 1683- اگر کسی در غیر وقت روزه دروغی بگوید و سپس در حال روزه بگوید آن خبری که گفته بودم راست است، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله 1684- اگر روزه دار خبری را که به دروغ بودنش گمان دارد، به خدا و پیامبر (ص) نسبت دهد، مرتکب حرام شده است؛ ولی اگر آن را از دیگری با نوشته ای یا بدون استناد به آنها حکایت کند، روزه او باطل نمی‌شود، هرچند احتیاط مستحب در صورت نقل بدون استناد، بطلان روزه است.
مسأله 1685- دروغ بستن به مجتهدان و راویان حدیث حرام است؛ ولی روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه نسبت دروغ به خدا و رسول خدا - محسوب شود.
مسأله 1686- اگر روزه دار مضطر به دروغ به خدا و رسول خدا بسته شود این دروغ روزه را باطل نمی‌کند.
مسأله 1687- چنانچه روزه دار بداند که دروغ بستن به خدا و پیامبر نشده روزه را باطل می‌کند و از اول قصد دروغ دارد و خبری را به عنوان دروغ انتخاب کند و به آنان نسبت دهد و سپس بفهمد آنچه گفته راست بوده، روزه اش باطل می‌شود، چون نیت قاطع کرده است؛ ولی اگر از اول بنا دارد مطلب خاصی را گزارش کند که برای او مهم است و قصد دروغ بستن به آنان را ندارد، ولی مطلبی را که می‌پندارد دروغ است، به آنان نسبت دهد و سپس بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، روزه اش باطل نمی‌شود، چون نیت قاطع ندارد، بلکه خطای در تطبیق است، هر چند احتیاط مستحب آن است که آن روزه را قضا کند.
مسأله 1688- اگر روز دار چیزی را به اعتقاد اینکه راست است، از قول خدا و پیامبر (ص) نقل کند و سپس بفهمد دروغ بوده، روزه اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1689- اگر روزه دار به شوخی دروغی را به خدا یا پیامبر (ص) نسبت دهد، روزه اش باطل نمی‌شود.
مسأله 1690- رسانیدن غبار غلیظ به حلق، به احتیاط واجب، روزه را باطل می‌کند؛ چه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است؛ مثل آرد؛ یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است؛ مانند خاک.
مسأله 1691- اگر غبار غلیظ به غفلت یا از روی فراموشی به حلق برسد، روزه را باطل نمی‌کند.
مسأله 1692- به احتیاط واجب، استعمال تتن و سیگار روزه را باطل می‌کند، معیار در باطل کردن آن، صدق عنوان شرب (نوشیدن) بر آن است و عرب امروز، کشیدن سیگار و دخانیات را از مصادیق شرب می‌داند.
مسأله 1693- بخار غلیظ روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه در فضای دهان به نم یا قطره آبی تبدیل شود و به حلق فرو رود.
حضرت آیت الله ناصر مکارم شیرازی:
مسأله 1356 اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر (صلی الله علیه وآله) نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش صحیح است، ولی به عکس اگر چیزی را دروغ می‌دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد و بعدا معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.
مسأله 1356 اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر (صلی الله علیه وآله) نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش صحیح است، ولی به عکس اگر چیزی را دروغ می‌دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد و بعدا معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.
مسأله 1357 اگر دروغی را که دیگری ساخته عمدا به خدا و پیغمبر نسبت دهد روزه اش اشکال دارد
مسأله 1358 اگر از شخص روزه دار سوال کنند که آیا پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) چنین مطلبی را فرموده، و او عمدا بگوید: آری، در حالی که پیغمبر (صلی الله علیه وآله) نگفته باشد، یا بگوید: نه، درحالی که پیغمبر (صلی الله علیه وآله) گفته باشد، روزه اش اشکال دارد.
مسأله 1359 اگر در نقل احکام شرعیه عمدا دروغ گوید، مثلا واجبی را غیر واجب و حرامی را حلال ذکر کند، اگر منظورش نسبت دادن آن حکم به خدا یا پیغمبر (صلی الله علیه وآله) باشد، روزه اش اشکال دارد و اگر قصدش نسبت دادن فتوا به مجتهد است کار حرامی کرده، اما روزه اش باطل نمی‌شود و کسی که بدون اطلاع، حکم مشکوکی را نقل می‌کند، نیز همین حکم را دارد.
مسأله 1361 هرگاه به واسطه باد یا جارو کردن زمین، غبار غلیظی برخیزد و بر اثر عدم مواظبت به حلق برسد، روزه اش باطل می‌شود (همانطور که در مسأله قبل آمد
مسأله 1362 لازم است تمام افراد از کشیدن سیگار و استعمال هر گونه دخانیات در هر حال پرهیز کنند به علاوه سبب باطل شدن روزه می‌شود بنابر احتیاط واجب و نیز احتیاط واجب آن است که روزه دار بخار غلیظ را به حلق نرساند، ولی رفتن به حمام اشکال ندارد، هرچند فضای حمام را بخار گرفته باشد.
مسأله 1363 اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بی اختیار و بدون اراده، غبار و مانند آن به حلق او رسد، روزه اش باطل نمی‌شود
مسأله 1364 درجایی که احتمال می‌دهد غبار یا دود به حلق برسد باید احتیاط کند، ولی اگر یقین یا گمان داشته باشد به حلق نمی‌رسد روزه اش صحیح است.
حضرت آیت الله سید موسی شبیری زنجانی:
مساله 1605- اگر روزه دار به گفتن یا نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا یا پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) یا یکی از امامان معصوم (علیهم السلام) در امور مربوط به دین (نه مثلا مدت عمر ایشان) عمدا نسبتی را بدهد که دروغ است؛ اگر چه فورا بگوید: دروغ گفتم یا توبه کند، روزه او باطل است، بلکه اگر به حضرت زهرا (علیها السلام) و سایر پیامبران و جانشینان ایشان (علیهم السلام) هم به دروغ نسبتی بدهد بنابر احتیاط روز؛ او باطل می‌شود.
مساله 1607- اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر یا امام نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه اش باطل نمی‌شود.
مساله 1608- اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و امام (علیه السلام) روزه را باطل می‌کند و در امور مربوط به دین، چیزی را که دروغ می‌داند به آنان نسبت دهد روزه اش باطل می‌شود، و اگر در ماه رمضان باشد باید در بقیه روز امساک کند، و اگر بعدا بفهمد که آنچه را گفته راست بوده، همانند کسی است که قصد روزه نکرده باشد که تفصیل آن در مسأله های 1563 و 1573 و 1574 گذشت.
مساله 1909- اگر دروغی را که دیگری ساخته عمدا به خدا و پیغمبر و امام نسبت دهد روزه اش باطل می‌شود؛ ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.
مساله 1610- اگر از روزه دار بپرسند که آیا پیغمبر یا امام چنین مطلبی فرمودهاند؟ و او جایی که در جواب باید بگوید: نه، عمدا بگوید: بله؛ یا جایی که باید بگوید: بلی، عمدا بگوید: نه، روزه اش باطل می‌شود.
مساله 1611- اگر از قول خدا یا پیغمبر یا امام حرف راستی را بگوید، بعد بگوید: دروغ گفتم، یا در شب دروغی را به آنان نسبت دهد و فردای آن که روزه می‌باشد بگوید: آنچه دیشب گفتم راست است، روزه اش باطل می‌شود.
مساله 1912- بنابر احتیاط مستحب، رساندن غبار غلیظ یا غیرغلیظ به حلق، روزه را باطل می‌کند؛ چه غبار از چیزی باشد که خوردن آن حلال است، مثل آرد یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است، مثل خاک، ولی اگر غبار را فرو برد و به قدری غلیظ باشد که به فرو بردن آن عرفا خوردن گفته می‌شود، بنابر احتیاط روزه باطل می‌گردد.
مساله 1613- اگر به واسطه باد، غباری پیدا شود و انسان با این که متوجه است مواظبت نکند و به حلق برسد، بنابر احتیاط مستحب روزه اش باطل می‌شود.
مساله 1614- در ماه مبارک رمضان سیگار کشیدن و استعمال سایر دخانیات به صورت آشکار به گونه‌ای که بی احترامی به روزه به شمار آید جایز نیست، بلکه بنابر احتیاط در غیر این صورت نیز استفاده نشود و چنانچه روزه دار در ماه رمضان از دخانیات استفاده کند، بنابر احتیاط در بقیه روز از کارهایی که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید و روزه آن روز را نیز قضا کند.
مساله 1615- اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه اطمینان داشته که به حلق نمی‌رسد روزه اش صحیح است و اگر احتمال عقلایی میداده که به حلق می‌رسد، بنابر احتیاط مستحب آن روزه باطل می‌باشد و اگر غبار و مانند آن به نحوی باشد که به فرو بردن آن خوردن گفته شود و آن را هم احتمال میداده، چنانچه تمام کردن روزه و قضای آن در صورت بطلان لازم باشد، بنابر احتیاط آن را تمام کند و قضای آن را هم بجا آورد.
مساله 1616- اگر فراموش کند که روزه است و عمدا یا در اثر عدم مواظبت یا بی اختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد، روزه اش باطل نمی‌شود.