احیای زیستگاه پرندگان توسط بومیان هامون / کاشت "نی" با همکاری جوامع بین‌الملل ادامه پیدا می‌کند

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از عصرهامون، این روزها در تالاب هامون صدای زیبای پرندگان، روشن شدن موتور قایق‌های صیادان و وزش نسیم بهاری جای خود را با چهره خشن ریزگرد و طوفان‌ها عوض کرده است. دشتمال‌های فصلی که معمولا در اواخر هر سال از طریق رودخانه هیرمند وارد ایران می شود اکنون به مقصد اصلی خود رسیده اند و بخش هایی از تالاب بین المللی هامون را احیا کرده اند. دشتمال‌های فصلی همان سیلاب‌های کشور افغانستان هستند که مسئولین این کشور از مهار آن عاجزند و به اجبار آن را روانه رودخانه های ایران می کنند تا از حداکثر خسارات سیل جلوگیری کنند. اما یکی مهمترین ویژگی تالاب هامون وجود نی زار های انبوه در بستر این دریاچه است که با توجه به عدم ورود آب طی چندین ماه از سال مانع از خشک شدن آب این تالاب می شود. در دو سال اخیر با توجه به ورود آب به بستر تالاب هامون، برخی از بومیان منطقه اقدام به کاشت نی در بستر تالاب هامون کرده اند تا میزان آب ورودی در دریاچه و زیستگاه پرندگان مهاجر مقدار بیشتری ماندگار شود. این کار علاوه بر احیای زیستگاه پرندگان، باعث عدم فرسایش خاک نیز خواهد شد.

نی و توتک دو گیاه متفاوت در بستر تالاب هامون ابراهیم صیاد بیش از 50 سال است که در حاشیه هامون زندگی می کند و روزهای تلخ و شیرینی را با این تالاب گذرانده است، وی به خبرنگار ما گفت: گیاه (نی و توتک) دو نوع گیاه متفاوت هستند که تنها وجه تشابه این دو، محل رویش در تالاب ها، مرداب ها و محل های آبگیری دائمی یا موقت و برخی کاربردهای مشترک است، نی از نظر شکل ظاهری وبرخی کاربردها با توتک کاملا متفاوت است. وی افزود: نی دارای یک ساقه مخروطی شکل با ساق های بلند است که برگهای نازک و مسطح آن در فاصله های معین از ساقه جدا شده و در اطراف آن قرار می گیرد و میانگین رشد آن بین یک تا چهار متر نیز می رسد. صیاد بیان داشت: در حالی که توتک دارای یک ساقه است که از سطح آب برگهای آن به موازات هم جدا شده و رشد می یابد و گاها به بیش از 4 متر هم می رسد. صیاد ادامه داد: از وسط برخی از توتک ها ساقه ای مانند چوب رشد می کند که (لوخ) نام دارد و در اصطلاح محلی به آن (خلک) می گویند، نی در ابتدای رشد نوعی تغذیه دام محسوب می شود در حالی که توتک یا توت جهت خوراک دام مورد استفاده قرار نمی گیرد. این حاشیه نشین دریاچه هامون تصریح کرد: از گیاه توتک به دلیل قابلیت انعطاف پذیری و عدم تجزیه پذیری در آب به دلیل صاف و لغزنده بودن برگهای آن در ساخت توتن های محلی استفاده می شود اما نی به جهت عدم انعطاف پذیری و جذب آب به دلیل خالی بودن درون آن این ویژگی را ندارد. وی به کاربرد های مشترک این دو گیاه نیز اشاره کرد و گفت: گیاه نی و توتک در تهیه حصیر کاربردهای مشترک اما با شکلی متفاوت دارند، از گیاه توتک نوعی (حصیر) که در اصطلاح محلی پرده خلکی می گویند، تهیه می شود که در تزئین اتاق ها و نصب درب های ورودی به منظور جلوگیری حشرات استفاده می شود اما حصیر تهیه شده از نی برای ایجاد خانه های حصیری، ایجاد سر پناه و بادگیرها بکار گرفته می شود.

پایان غیبت نی‌زارها پس از دو دهه عباس نورزائی کارشناس ارشد مدیریت روستایی در این خصوص به خبرنگار ما گفت: دریاچه ی هامون، با مساحتی قریب 480 هزار هکتار طی سال های ترسالی، نزدیک به 96 هزار هکتار نی زار داشته است که به دلایلی چون اقدامات عمرانی در افغانستان بهره برداری از چاه نیمه ها، رهاسازی ماهی علفخوار آمور، دستکاری های مکانیکی در بخش خروجی آب دریاچه از زهکش شیله و غیره تقریبا از اوایل دهه ی 70 از بین رفتند. وی افزود: بستر دریاچه دارای توپوگرافی خاص خود است، بسته به میزان رطوبت و عمق آب ماندگی، اکوسیستم آن در نقاط مختلف خود، به‌گزینی گیاهی صورت می دهد. وی ادامه داد: اولین حرکت برای احیاء نی زارهای هامون در سال 1374 در قالب طرحی پژوهشی توسط سازمان جوان مرگ عمران سیستان صورت گرفت و براساس نتایج آن تحقیق و تحقیقات تکمیلی، جهاد سازندگی، دیگر سازمان جوان مرگ، بدون بودجه ی خاص، اما با همکاری و مشارکت حاشیه نشینان هامون، نزدیک به 12 هزار هکتار از عرصه های هامون را طی سال های 1375 تا 1379 نی کاری کرد و باور اتکای به خود را زنده نمود. وی بیان داشت: اما با گذشت سال ها غیبت نی در هامون، اکنون موسسه ی مردم نهاد اندیشه و تعاون با همت جوانان این سرزمین در چونگ درددل و جوانانی خودجوش و عاشق در حوالی کوه خواجه، آستین همت بالا زده، بدون هیچ اراده و همکاری از جانب دستگاه های اداری و اجرایی مسئول، کار احیاء نی زارها و کاشت لویی را دنبال می کنند که باید به این مجاهدین سازندگی نسل جدید سیستان، دست مریزاد گفت.

با همکاری جوامع بین الملل کاشت نی گسترش پیدا می‌کند وحید پورمردان رئیس کل اداره حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: اقدام کاشت نی در بستر تالاب هامون خودجوش از سوی جوانان بومی منطقه است. وی افزود: اداره حفاظت محیط زیست نیز در کنار این جوانان جهت وسعت دادن نی زار ها تمام تلاش خود را به کار خواهد گرفت. پورمردان بیان داشت: همچنین پیگیر فعالیتی در مقیاس بزرگتر با مشارکت جوامع بین الملل هستیم که اکنون نیز این امر در حال انجام می باشد. انتهای پیام /