از اسپیلبرگ تا رابرت دنیرو / ستاره‌هایی که رییس هیات داوران کن شدند

مسئولان برگزاری هفتاد و سومین جشنواره فیلم کن به تازگی «اسپایک لی» کارگردان آمریکایی را به عنوان رییس داوران بخش رقابتی این جشنواره در سال 2020 انتخاب کردند تا در طول بیش از هفت دهه برگزاری این رویداد سینمایی برای اولین بار یک سینماگر سیاه‌پوست رییس داورن این جشنواره مهم سینمای جهان باشد.

به بهانه انتخاب «اسپایک لی» در راس داوران جشنواره کن 2020 نگاهی خواهیم داشت به چهره‌هایی که از دهه 90 تا به امروز مسئولیت ریاست داوران رقابتی این رویداد سینمایی را برعهده داشتند:

2019؛ سال گذشته «الخاندرو گونزالز ایناریتو» کارگردان مطرح مکزیکی رئیس هیات داوران جشنواره کن بود. این کارگردان سرشناس سابقه طولانی در کن دارد و اولین‌بار در سال 2000 میلادی با فیلم «عشق سگی» در این رویداد سینمایی حضور یافت و جایزه بزرگ هیأت داوران این جشنواره را کسب کرد. «ایناریتو» در سال 2006 نیز با فیلم «بابل» جایزه کارگردانی کن را به خود اختصاص داد. این کارگردان مکزیکی در سال 2010 بار دیگر با فیلم تحسین‌شده «زیبا» با بازی «خاویر باردم» قدم به جشنواره کن گذاشت و این فیلم جایزه بهترین بازیگر مرد کن را کسب کرد.

2018؛ «کیت بلانشت» بازیگر برنده اسکار هالیوودی به عنوان هشتمین سینماگر زن ریاست داوران کن را بر عهده گرفت. «اولیویا دی هاویلند» هنرپیشه بریتانیایی آمریکایی برنده اسکار اولین زنی است که در تاریخ جشنواره کن و در سال 1966 در رأس هیات داوران رقابتی این رویداد سینمایی قرار گرفت و در سال‌های پس از آن نیز «سوفیا لورن» (1966)، «اینگرید برگمن» (1973)، «ژان مورو» (1975) و (1995)، «ایزابل آجانی» (1997)، «لیو اولمان» (2001) و «جین کمپیون» (2014) دیگر سینماگران زنی بودند که پیش از این به عنوان رییس هیات داوران جشنواره کن انتخاب شده‌اند.

2017؛ «پدرو آلمودوار» اسپانیایی در رأس هیات داوران رقابتی هفتادومین جشنواره کن حضور داشت. او که یکی از چهره‌های محبوب کن است، تاکنون شش بار با فیلم‌های «همه چیز درباره مادرم»، «بازگشت»، «آغوش‌های گسسته»، «پوستی که در آن زندگی می‌کنیم»، «جولیتا» و «درد و شکوه» در بخش رقابتی جشنواره حضور داشته است. «آلمودوار» در سال 2004 نیز با فیلم «تربیت بد» افتتاح‌گر جشنواره کن بود.

2016؛ «جرج میلر» استرالیایی که سال گذشته فیلم «مکس دیوانه: جاده خشم» را در کن رونمایی کرد، در سال 2016 رئیس داوران کن بود؛ در سالی که فیلم «فروشنده» فرهادی یکی از نامزدهای نخل طلا بود، هیات داوران دو جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) را به این فیلم اختصاص دادند. نخل طلای کن 2016 هم به فیلم انگلیسی «من، دنیل بلیک» به کارگردانی «کن لوچ» رسید.

2015؛ برگزارکنندگان شصت‌وهشتمین جشنواره فیلم کن ریاست هیات داوران معتبرترین فستیوال سینمایی جهان را برای نخستین‌بار به دو نفر اعطا کردند؛ جوئل و اتان کوئن، کارگردانان سرشناس هالیوود. برادران کوئن با دومین فیلم خود «بزرگ کردن آریزونا» در سال 1987 اولین تجربه حضور خود در کن را پشت سر گذاشتند. این دو تاکنون 9 اثر را در رقابت‌های این جشنواره بین‌المللی شرکت داده‌اند. در سال 1991 یک نخل طلا (بارتون فینک)، سال 1996 و 2001 دو جایزه بهترین کارگردانی و در سال 2013 جایزه بزرگ جشنواره فیلم کن را از آن خود کرده‌اند.

2014؛ «جین کمپیون» کارگردان صاحب‌نام که در تمام ادوار برگزاری جشنواره کن، تنها کارگردان زن برنده نخل طلا محسوب می‌شود، سال گذشته و در دوره شصت‌وهفتم بر مسند هیات داوران بخش رقابتی کن نشست. وی در سال 1992 با فیلم تحسین‌شده «پیانو» موفق به دریافت این جایزه شد و در میان چهار کارگردان زنی قرار دارد که تاکنون توانسته‌اند نامزد اسکار کارگردانی شوند.

2013؛ مسوولان برگزاری جشنواره کن در حالی «استیون اسپیلبرگ»، کارگردان سرشناس هالیوود را به عنوان ریاست هیات داوران شصت و ششمین دوره این رویداد سینمایی انتخاب کردند که وی با وجود کارنامه کاری فوق‌العاده، در جشنواره کن سابقه درخشانی نداشت و تنها حضورش به سال 1974 با فیلم «شوگرلند اکسپرس» بازمی‌گردد که نامزد نخل طلا بود و توانست مشترکا جایزه بهترین فیلمنامه را به دست آورد.

2012؛ در شصت‌وپنجمین دوره جشنواره کن «نانی مورتی»، کارگردان سرشناس ایتالیایی بر منصب ریاست هیات داوران نشست. این کارگردان باسابقه ایتالیایی حضور چشمگیری در کن داشته؛ به گونه‌ای که شش‌بار در بخش رقابتی نامزد نخل طلا بوده و یک‌بار این جایزه را با فیلم «اتاق پسر» در سال 2001 همراه با جایزه فیپرشی از آن خود کرد. از دیگر افتخارات این کارگردان در کن می‌توان به جایزه بهترین کارگردانی و جایزه کالسکه طلایی سال 2004 اشاره کرد. در این دوره «هانکه» برای فیلم «عشق» نخل طلا را گرفت.

2011؛ «رابرت دنیرو»، بازیگر سرشناس و پرافتخار هالیوودی در این سال رییس هیات داوران کن بود. وی سابقه چندانی در جشنواره کن نداشت و یک‌بار با فیلم «راننده تاکسی» در بخش رقابتی حضور داشت. در سالی که دنیرو به عنوان یک چهره سرشناس و مطرح بر مسند ریاست هیات داوران کن نشست، «درخت زندگی» ساخته «ترنس مالیک» نخل طلا را به دست آورد.

2010؛ این‌بار نوبت «تیم برتون»، دیگر کارگردان سرشناس هالیوود بود تا در شصت‌وسومین دوره کن رییس هیات داوران شود. در کارنامه سینمایی این کارگردان تنها یک حضور در بخش رقابتی با فیلم «اد وود» دیده می‌شود. «عمو بونمی که می‌تونه خاطرات زندگی گذشته‌اش را به یاد بیاره» از تایلند بهترین فیلم بخش رقابتی معرفی شد.

2009؛ «ایزابل هوپر»، بازیگر سرشناس فرانسوی که دو بار در سال‌های 1978 و 2001 برای فیلم‌های «ویولت» و «معلم پیانو» بهترین بازیگر کن شد، رییس هیات داوران جشنواره کن بود که در پایان فیلم «ربان سفید» ساخته میشل هانکه را به عنوان برنده نخل طلا اعلام کرد.

2008؛ «شون پن»، بازیگر و کارگردان هالیوودی در حالی ریاست هیات داوران را برعهده داشت که در سال 1997 با فیلم «او بسیار دوست داشتنی است» جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد و در سال 2001 نیز با فیلم «پیمان» نامزد نخل طلا شد. در این سال فیلم «کلاس» ساخته «لاورنت کانته» نخل طلا را کسب کرد.

2007؛ «استفن فریرز» که سابقه دو نامزدی نخل طلا در سال‌های 1987 و 1996 را داشت، رییس هیات داوران کن شد. فیلم «4 ماه، 3 هفته و دو روز» ساخته «کریستین مونیگو» نخل طلا را به دست آورد.

2006؛ در پنجاه‌ونهمین دوره جشنواره کن «وونگ کار وای»، کارگردان موج نو سینمای هنگ‌کنگ با چهار نامزدی نخل طلا، رییس هیات داوران معرفی شد. وی یک جایزه بهترین کارگردانی کن را با فیلم «خوشبخت کنار هم» در کارنامه سینمایی دارد. در این سال فیلم تحسین‌شده «بادی که به مرغزار می‌وزد» به کارگردانی «کن لوچ» موفق به کسب نخل طلا شد.

2005؛ «امیر کوستوریتسا» به عنوان یکی از برترین و پرافتخارترین چهره‌های تمام ادوار جشنواره کن رییس تیم داوری بخش رقابتی شد. این کارگردان صربستانی در سال 1985 با فیلم «وقتی پدر برای کار و کاسبی رفته بود» و در سال 1995 با فیلم «زیرزمین» دو جایزه نخل طلا را گرفت. وی سه بار دیگر نیز نامزد نخل طلا شد و یک جایزه بهترین کارگردانی (عصر کولی‌ها) و یک جایزه فیپرشی را نیز کسب کرده است. در این سال فیلم «بچه» ساخته برادران داردن بهترین فیلم معرفی شد.

2004؛ «کوئنتین تارانتینو»، کارگردان موفق هالیوود در پنجاه‌وهفتمین دوره کن رییس هیات داوران بود. وی در سال 1994 با فیلم «داستان عامه‌پسند» نخل طلا گرفت و به اوج شهرت رسید. وی دوبار پس از آن نیز با فیلم‌های «ضدمرگ» و «حرامزاده‌های لعنتی» نامزد نخل طلا بود. در این سال نخل طلا به فیلم «فارنهایت 9/11» ساخته مایکل مور رسید.

2003؛ «پاتریس شرو»، بازیگر و کارگردان فرانسوی که سه‌بار سابقه حضور در بخش رقابتی را داشت، در سال 1994 با فیلم «ملکه ماروت» جایزه هیات داوران را گرفت. فیلم «فیل» ساخته‌ی معروف «گاس ون سنت» در این سال نخل طلا را گرفت.

2002؛ «دیوید لینچ»، کارگردان سرشناس آمریکایی رییس هیات داوران بود. لینچ که با فیلم «در قلب وحشی» در سال 1990 نخل طلای کن را کسب کرد، سه‌بار دیگر با فیلم‌های «جاده مالهند» (جایزه بهترین کارگردانی)، «داستان استریت» و «توئین پیکس: با من بر آتش برو» نامزد نخل طلا بوده است. در این سال فیلم «پیانیست» ساخته رومن پولانسکی جایزه بهترین فیلم را گرفت.

2001؛ این‌بار ریاست هیات داوران کن به یک بازیگر و کارگردان زن رسید؛ «لیو اولمن»، سینماگر نروژی و بازیگر مورد علاقه «اینگمار برگمن» در راس تیم داوری کن قرار گرفت. وی با فیلم «بی‌ایمان» در سال 2000 نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «اتاق پسر» ساخته «نانی مورتی» بهترین فیلم جشنواره شد.

2000؛ «لوک بسون»، کارگردان سرشناس فرانسوی در حالی در این سال رییس هیات داوران شد که در کارنامه سینمایی‌اش حضور چشمگیری در جشنواره کن دیده نمی‌شود. «لارس فون تریر» با فیلم «رقصنده در تاریکی» نخل طلا را گرفت.

1999؛ در این سال «دیوید کراننبرگ»، کارگردان سرشناس کانادایی در جشنواره کن رییس هیات داوران شد. وی چهار نامزدی نخل طلا، کسب یک کالسکه طلایی و یک جایزه ویژه هیات داوران را در افتخارات خود دارد. «رزتا» ساخته برادران داردن نخل طلای کن را به دست آورد.

1998؛ «مارتین اسکورسیزی»، از سرشناس‌ترین و بزرگترین کارگردانان معاصر سینمای جهان در این سال رییس هیات داوران جشنواره کن بود. وی در سال 1976 با فیلم «راننده تاکسی» موفق به کسب نخل طلا شد و سه‌بار دیگر نیز در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم «پس از ساعت‌ها» جایزه بهترین کارگردانی کن را برای او به ارمغان آورد. فیلم «ابدیت و یک روز» ساخته «تئو آنجلوپلوس» جایزه نخل طلا را از آن خود کرد.

1997؛ «ایزابل یاسمین آجانی»، بازیگر فرانسوی و برنده چهار جایزه بازیگری سزار، گرچه حضور پررنگی در جشواره کن نداشته، اما به عنوان رییس هیات داوران جشنواره انتخاب شد. در این سال فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی و «مارماهی» ساخته «شوهی ایمامورا» مشترکا نخل طلا را کسب کردند.

1996؛ «فرانسیس فورد کاپولا»، کارگردان صاحب‌نام هالیوود و خالق «پدرخوانده» ریاست هیات داوران کن را در این سال عهده‌دار بود. وی دو جایزه نخل طلا با فیلم‌های «اینک آخرالزمان» (1979) و «مکالمه» (1974)، یک جایزه فیپرشی و یک جایزه کلیسای معنوی را در کارنامه سینمایی خود دارد. در این سال جایزه نخل طلا به فیلم «رازها و دروغ‌ها» ساخته «مایک لی» رسید.

1995؛ «ژان مورو»، هنرپیشه، خواننده و کارگردان فرانسوی هدایت هیات داوران کن را در این سال برعهده داشت. این سینماگر فرانسوی در سال 1960 با فیلم «هفت روز، هفت شب» جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. فیلم «زیرزمین» ساخته «امیر کوستوریتسا» موفق به دریافت نخل طلای کن شد.

1994؛ چهل‌وهفتمین دوره جشنواره کن با ریاست «کلینت ایست‌وود»، کارگردان و بازیگر مشهور آمریکایی در هیات داوران همراه بود. وی با یک نخل طلا برای «رودخانه مرموز» (2003) و چهار حضور در بخش رقابتی و یک نخل طلای افتخاری کارنامه درخشانی در جشنواره کن دارد. در این سال فیلم «داستان عامه‌پسند» ساخته «کوئنتین تارانتینو» جایزه بهترین فیلم را کسب کرد.

1993؛ «لوئیس مال»، کارگردان سرشناس سینمای فرانسه که نخل طلای کن را با فیلم «دنیای خاموش» در سال 1956 کسب کرد، رییس هیات داوران معرفی شد. از دیگر افتخارات او در کن می‌توان به سه نامزدی نخل طلا با فیلم‌های «کودک زیبا»(1978)، «زمزمه قلب»(1971) و «کلکته»(1969) اشاره کرد. جایزه نخل طلا مشترکا به «وداع با محبوبم» ساخته «چن کایگه» و «پیانو» ساخته «جین کمپیون» اعطا شد. «عباس کیارستمی»، کارگردان سرشناس ایرانی یکی از اعضای هیات داوران بود.

1992؛ «ژرار دپاردیو»، بازیگر مشهور فرانسوی که اخیرا تابعیت روس گرفته در این سال رییس هیات داوران کن شد؛ در حالی که دو سال پیش از آن برای فیلم «سیرانو دوبرژاک» جایزه بهترین بازیگر مرد را از کن گرفته بود. فیلم «بهترین نیات» ساخته «بیل آگوست» جایزه نخل طلا را دریافت کرد.

1991؛ «رومن پولانسکی»، کارگردان، نویسنده و بازیگر سرشناس هالیوود در سال 1991 بر مسند ریاست داوران کن نشست. وی در سال 2002 موفق به کسب نخل طلا با فیلم «پیانیست» شد، در حالی که پیش از آن نیز با فیلم «مستاجر» در سال 1976 در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم «بارتون فینک» ساخته «برادران کوئن» نخل طلای این سال را کسب کرد.

1990؛ در این سال نوبت به چهره سرشناس سینمای ایتالیا «برناردو برتولوچی» رسید تا ریاست هیات داوران کن را به عهده بگیرد. این کارگردان سرشناس دو نامزدی نخل طلا با فیلم‌های «زیبایی ربوده شده» (1996) و «تراژدی یک مرد مضحک» (1981) کسب کرده و یک جایزه نخل طلای افتخاری را نیز دریافت کرد. در این سال فیلم «در قلب وحشی» ساخته «دیوید لینچ» موفق به دریافت نخل طلای کن شد.

عباس کیارستمی کارگردان سرشناس ایرانی در سال 1993 و لیلا حاتمی در سال 2014 سینماگران ایرانی هستند که تاکنون در میان اعضای هیات داوران بخش رقابتی جشنواره کن حضور داشته‌اند.

کیارستمی سال 2014 ریاست هیات داوران بخش فیلم کوتاه و سینه‌فونداسیون کن را بر عهده داشت.

241241