«از مامان بگو»، دلگشا و روشنگرانه

کارکرد صریح و در عین حال مصفایی دارد. یک جور جلابخشی به روح و دلگشایی بی واسطه. بیننده را از یک دالان سرسبز و چشم نواز هدایت می کند به سمت استقبال از لحظات افطار. همزمان چیزهایی را تذکر می دهد که شاید در هجوم روزمرگی ها و عادت ها، کمرنگ یا محو شده اند و تصورات اشتباه در زمینه شرایط پذیرش فرزند از بهزیستی را تصحیح می کند.

درست مطابق با وجه تسمیه و درون مایه اش که از نام شیرین و مقدس «مادر» وام گرفته. همانقدر روح نواز و لطیف.

در استودیویی که دکورش به تعبیر ژیلا صادقی، یکی از مهمانان برنامه، جوری تداعی می کند که انگار «مادران وسط بهشت نشسته اند و درباره مادران صحبت می کنند»!

در واقع همین اتمسفر بی آلایش هم موجب شده تا با تغییراتی در چینش تیم تولید، چهار فصل تداوم پیدا کند و همچنان حرف برای گفتن داشته باشد. خودش را محدود نکرده به اینکه مادر بودن را صرفاً در فرایند «زایش» ترجمه کند. به اتکای همین نگاه فرامعنا گستره موضوعی اش را، البته ذیل تلقی عموم از «مادری» و شأنیت آن شاخ و برگ داده و تنوع بخشیده است.

«از مامان بگو» علی رغم تأسی از اصول کلی برنامه های گفت و گو محور و قالب آشنای این دست از تولیدات در سیما، از حیث مضمونی فصلی نسبتاً نو در عرصه ساخت تاک شوهای تلویزیونی محسوب می شود. تمایز مشهودی که سازندگان میان «زنانگی» و «مادرانگی» به عنوان دو دنیای متفاوت و در عین حال مکمل، قائل شده اند و این دو مفهوم را آگاهانه به موازات یکدیگر پرورش و بسط داده اند، موجب شده تا راهبرد گفت و گوها را بُعد ببخشند. به این معنا که در مواجهه با هر یک از مفاهیم «زنانگی» و «مادرانگی»، هم مهمان با دیدگاهی منحصر به فرد از تجربه زیست در هر یک صحبت می کند و هم مخاطب، فارغ از جنسیتش، مرزهای پیدا و پنهان این دو دریافته را در ذهن خود تجسم می بخشد.

زنی که مهر مادری را در کودکی از نامادری دریافت کرده (برنامه آرزو افشار)، اشارات قرآنی لطیف و مرتبط با محتوا (برنامه نسرین کاظمی)، برداشت از ترکیب عشق درمانی (برنامه امیرعباس)، قدرت نقش آفرینی زنان در جامعه و تأثیرپذیری آنان از مادرانشان (برنامه مهنا محمدی، شهردار شهر بریس سیستان و بلوچستان) و... از جمله موضوعات محوری هستند که «از مامان بگو» بر اساس اقتضای برنامه و جایگاه مهمانان به آنها پرداخته است. از سویی به شکل ظریفی در کنار مبحث خطیر «فرزند آوری»، شاهد پرداخت به مسئله در خور توجه و حساس «فرزند خواندگی» نیز هستیم. دو مقوله یا به نوعی چالش مهم که تا پیش از این و یا دست کم به شکلی که «از مامان بگو» به آن پرداخته، نمونه آن در تلویزیون ما کمتر دیده شده بود. ضمن اینکه هر از گاهی، مثل برنامه امیرعباس که در هفت ماهگی از دست مادر افتاده و از کمر به پایین دچار شکستگی شده، به برخی از آسیب های اجتماعی غم انگیز همچون «کودک آزاری» نیز ورود می کند و وجه روشنگری و تلنگر به افکار عمومی دارد. یا برنامه ای که به طرح «امین موقت» گریز زده شد تا جزییاتی از فرزند پذیری مطرح شود و همچنین قسمتی با حضور کیانوش که به سبک مورد استفاده سازمان بهزیستی به نام «خانه» پرداخت و توضیحات تکمیلی آن اعم از «شبه خانواده» در حوزه اجتماعی و «خانه کوچک» در حیطه توانبخشی را ارائه داد که فضایی شبیه خانواده های پرجمعیت دارد. علاوه بر این، سازندگان موارد انسانی و کمتر گفته شده ای مثل «خانواده های فرزند پذیر نیازمند درمان» و «پویش مثبت ماه» را نیز در قالب وُله های کوتاه یا توضیحات خارج از گفت و گو، به آگاهی بیننده می رسانند تا نگاه همه جانبه برنامه حفظ شود.

بویژه که نکات مزبور در سوالات مجری هم لحاظ و مهندسی و کارشناسانه تفکیک شده اند تا به نتیجه منسجم و جمع بندی کاملی برسند.

در این باره باید به نقش کلیدی محیا اسناوندی هم اشاره کرد. او در مقام مجری، بدون درافتادن به ورطه واکنش های غلو شده یا توسل به کنش های اضافی و معمول بین برخی مجریان، مهمان برنامه را تشویق به در میان گذاشتن نکاتی جذاب می کند. به درونیاتشان فرصت بروز می دهد. روی زبان بدنش تسلط نسبی دارد.

جمله های معترضه بی مورد ندارد تا رشته کلام از دست مهمان خارج شود. منکر مواردی که نمی داند، نمی شود؛ مثل آنکه به شهردار بریس گفت تا پیش از آن نمی دانسته این شهر کجاست. تحت تأثیر قرار گرفتنش از محتوای صحبتهای مهمان را به نمایشی مبالغه آمیز بدل نمی کند و اگر اشکش از نقل اتفاقی در می آید، طبیعی رفتار می کند و روند گفت و گو را گرفتار وقفه نمی کند.

این عملکرد متناسب مجری در همراهی نورپردازی ملایم و متوازن و تصویربرداری ای که ترکیب بصری آرامش بخشِ همراستا با حال و هوای عرفانی ماه رمضان را مد نظر دارد، در کنار کارگردانی تلویزیونی ای که بی حوصله نیست و به موقع و به فراخور اکت ها دستور سوییچ می دهد، «از مامان‌بگو» را از حیث فرم هم به برنامه ای استاندارد بدل کرده است.

یادآور می شود ویژه برنامه «از مامان‌بگو» با میزبان از مادرانی که هم چراغی روشن کردند و هم مسیری ساختند، کاری از گروه خانواده شبکه دو به تهیه‌کنندگی احمد صداقت منش و کارگردانی محمدهادی نعمت اللهی، شبهای ماه رمضان از ساعت 18:40 در شبکه دو پخش می شود.

245245