از هر 200 مقاله علمی، یک مقاله به علوم انسانی و هنر اختصاص دارد

رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) گفت: از هر 200 مقاله علمی، تنها یک مقاله به حوزه علوم انسانی و هنر اختصاص دارد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، محمد مهدی علویان مهر، رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، در نشست تخصصی، مدیران کارگروه‌های شورای تحول و ارتقای علوم انسانی ضمن ارائه گزارشی جامع از جایگاه علمی ایران در جهان، به تحلیل وضعیت علوم انسانی در کشور پرداخت و دو پیشنهاد عملیاتی و کلان را برای همکاری با «کارگروه تحول در علوم انسانی» مطرح کرد. این دو پیشنهاد شامل «ایجاد نظام رتبه‌بندی تخصصی برای مراکز فعال در حوزه علوم انسانی» و «توسعه زیرساخت‌های علوم انسانی دیجیتال (Digital Humanities)» است.

علویان مهر در ابتدای سخنان خود با تأکید بر اهمیت بنیادین علوم انسانی، تجربه شخصی خود را به‌عنوان محققی از حوزه علوم پایه، این‌گونه بیان کرد: معتقدم تا علوم انسانی حرکت نکند، علوم دیگر را به معنای واقعی کلمه به حرکت درنمی‌آورد. آنچه امروز در غرب باعث پیشرفت فناوری شده، تحول در علوم انسانی از منظر خودشان بوده است.

وی با اشاره به اینکه پیام انقلاب فرهنگی از ابتدا ناظر بر تحول در علوم انسانی بوده است، افزود که این موضوع یک مسئولیت همگانی است و همه باید برای تحقق آن کمک کنند.

رئیس ISC در ادامه به ارائه آماری دقیق از وضعیت تولید علم در حوزه علوم انسانی پرداخت و گفت: در سطح جهان، از هر 100 مقاله علمی منتشر شده، یک مقاله مربوط به حوزه علوم انسانی و هنر است؛ اما این آمار در ایران نگران‌کننده‌تر است؛ به‌طوری‌که از هر 200 مقاله علمی، تنها یک مقاله به این حوزه اختصاص دارد. بر اساس آمار ارائه شده، در ده سال اخیر از مجموع بیش از 439 هزار مقاله تولید شده در ایران، تنها 2310 مقاله (معادل 0.53 درصد) مربوط به حوزه هنر و علوم انسانی بوده است. این در حالی است که سهم جهانی این حوزه 4.71 درصد است.

علویان مهر همچنین به جایگاه کلی ایران در تولید علم اشاره کرد و افزود: بر اساس داده‌های پایگاه‌های اسکوپوس و WOS، ایران در سال 2024 رتبه 16 یا 17 جهانی را در تولید علم به خود اختصاص داده است که در سال‌های اخیر با مقداری تنزل همراه بوده است.

پس از تشریح وضع موجود، علویان مهر دو پیشنهاد مشخص را برای همکاری با کارگروه تحول در علوم انسانی مطرح کرد.

وی پیشنهاد داد که یک نظام رتبه‌بندی متمرکز و تخصصی برای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات فعال در زمینه آموزش و پژوهش علوم انسانی، اجتماعی و هنر طراحی و اجرا شود.

علویان مهر با اعلام آمادگی کامل ISC در این زمینه گفت: ما می‌توانیم با همفکری شما و سازمان‌های مرتبط، این پروژه را به سرانجام برسانیم. طرح اولیه و پروپوزال آن نیز آماده شده است و آمادگی داریم تا آن را در کارگروه تخصصی به صورت کامل ارائه کنیم.

بر اساس گزارش وی، ISC در حال حاضر 58 پژوهشگاه کشور را رتبه‌بندی می‌کند که 28 مورد آن (تقریباً نیمی از کل) مربوط به حوزه علوم انسانی و هنر است.

دومین پیشنهاد مهم، تمرکز بر حوزه «علوم انسانی دیجیتال» بود. رئیس ISC این حوزه را برای هرگونه تحولی ضروری دانست و بیان کرد: هرگونه تحول در این زمینه، نیازمند پایش و توسعه علوم انسانی دیجیتال است. این کاری است که در دانشگاه‌های بزرگی مانند هاروارد و آکسفورد سال‌هاست آغاز شده و ما نیاز داریم سرعت خود را در این زمینه افزایش دهیم.

وی افزود ISC آمادگی دارد تا زیرساخت فنی و پلتفرم مورد نیاز برای این کار بزرگ را فراهم کند و در بخش محتوا نیز از ظرفیت‌های شورا، پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌های علوم انسانی بهره‌مند شویم.

علویان مهر در بخش دیگری از گزارش خود به سایر فرآورده‌ها و خدمات ISC اشاره کرد: در سال 1403، تعداد 489 پژوهشگر پر استناد ایرانی در حوزه علوم انسانی شناسایی شدند که بیشترین تعداد آن‌ها با 369 نفر از وزارت علوم و به‌طور مشخص از دانشگاه تهران بوده‌اند. سامانه نان (نظام ایده‌ها و نیازها) به‌عنوان یک پلتفرم به همرسانی میان صاحبان ایده و نیازمندان پژوهشی در حوزه‌های مختلف از جمله تعلیم و تربیت (با همکاری دانشگاه فرهنگیان) و کرسی‌های نظریه‌پردازی فعال است. در حال حاضر 341 نشریه در حوزه هنر و علوم انسانی و 750 نشریه در حوزه علوم اجتماعی در ISC نمایه می‌شوند و از میان بیش از هزار درخواست برگزاری همایش در سال گذشته، با حدود 671 مورد موافقت شده است.