استعداد و فراغت ذهنی، شرط موفقیت در حفظ یک‌ساله قرآن
حفظ یک‌ساله برای همه افراد مناسب نیست، زیرا نیاز به استعداد بالا، علاقه، پشتکار و شرایط سنی و روحی خاصی دارد. کسی که وارد چنین دوره‌ای می‌شود باید فراغت ذهنی داشته باشد، ترجیحاً مجرد باشد، پیش‌زمینه قرآنی و آشنایی با تجوید داشته باشد.
مجتبی فردفانی، حافظ کل قرآن کریم، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با تأکید بر اهمیت مرور در مسیر حفظ قرآن، اظهار کرد: مرور، بخش جدایی‌ناپذیر از فرآیند حفظ آیات الهی است و هیچ حافظی بدون استمرار در مرور نمی‌تواند توفیق پایداری در محفوظاتش داشته باشد.
او با بیان اینکه اراده و پشتکار در مرحله مرور اهمیت بیشتری دارد، گفت: حافظ موفق کسی است که برنامه‌ریزی منظمی برای مرور روزانه داشته باشد. معمولاً حافظ کل باید هر 10 روز یک‌بار کل محفوظات خود را مرور کند، یعنی روزانه حدود سه جزء قرآن.
فردفانی با اشاره به اینکه شرایط و موقعیت‌های خاص می‌تواند بر میزان مرور تأثیر بگذارد، تصریح کرد: اگر مسابقات مهم، محافل قرآنی یا جلسات اجرا پیش‌رو باشد، طبیعی است که میزان مرور افزایش پیدا کند. اما در حالت عادی بستگی دارد چند سال از حفظ گذشته باشد. مثلاً اکنون که بیشتر از 10 سال از زمان حفظ من می‌گذرد، اگر روزی یک جزء را مرور کنم، دچار فراموشی نمی‌شوم و حافظه‌ام ضعیف نخواهد شد. البته در زمان مسابقات بین‌المللی ممکن است تا روزی پنج یا شش جزء نیز مرور کنم.
او با تأکید بر اینکه هر حافظی باید متناسب با میزان محفوظاتش مرور داشته باشد، ادامه داد: برای مثال کسی که 10 جزء از قرآن را حفظ است، باید روزی دست‌کم یک جزء را مرور کند تا در بازه‌ای ده‌روزه همه محفوظاتش تکرار شود.
این حافظ قرآن در پاسخ به این پرسش که اگر فرد به استاد دسترسی نداشته باشد چگونه باید مرور کند، توضیح داد: حافظ می‌تواند به‌تنهایی در خانه مرور داشته باشد، اما بهتر است شخص دیگری را بیابد که محفوظات خود را برای او تحویل دهد.
تخصیص 35 میلیارد تومان برای تربیت حافظان قرآن به وزارت ارشاد و سازمان تبلیغاتاو تصریح کرد: اگر آن فرد نیز حافظ باشد، می‌توانند با روش مباحثه کار را پیش ببرند؛ به این صورت که یکی صفحه‌ای را بخواند و دیگری صفحه بعدی را، سپس جابه‌جا شوند و همان صفحات را به‌صورت معکوس بخوانند. این روش باعث افزایش دقت و تثبیت بهتر می‌شود.
او با اشاره به اهمیت تقویت حافظه تصویری افزود: پس از مرور، حافظ باید به صفحات قرآن نگاه کند تا تصویر ذهنی او از آیات تقویت شود. همچنین امروزه ابزارهای متنوعی مانند کلیپ‌های آموزشی، کتاب‌های تخصصی و شبکه‌هایی چون شبکه قرآن، رادیو قرآن و رادیو تلاوت، کمک مؤثری در مسیر مرور هستند.
فردفانی در بخش دیگری از گفت‌وگو درباره حفظ یک‌ساله قرآن ابراز عقیده کرد: حفظ یک‌ساله برای همه افراد مناسب نیست، زیرا نیاز به استعداد بالا، علاقه، پشتکار و شرایط سنی و روحی خاصی دارد. کسی که وارد چنین دوره‌ای می‌شود باید فراغت ذهنی داشته باشد، ترجیحاً مجرد باشد، پیش‌زمینه قرآنی و آشنایی با تجوید داشته باشد.
او با بیان اینکه در زمان تدریس حفظ یک‌ساله مشاهده می‌کردم برخی افراد توان انجام این کار را ندارند، خاطرنشان کرد: گاهی فرد در طول روز تنها می‌توانست یک صفحه حفظ کند که نشان‌دهنده استعداد معمولی است. در حالی که حفظ یک‌ساله، حافظی با هوش متوسط به بالا می‌طلبد. خانواده‌ها نباید فرزندان خود را با چهره‌های استثنایی مانند سیدمحمدحسین طباطبایی مقایسه کنند، زیرا چنین نمونه‌هایی خاص هستند.
فردفانی در ادامه تأکید کرد: اگرچه حفظ یک‌ساله برای همه توصیه نمی‌شود، اما کسانی که از استعداد و انگیزه لازم برخوردارند، می‌توانند در این دوره‌ها شرکت کنند و هم‌زمان به تحصیلات خود ادامه دهند.
این حافظ قرآن در پایان با اشاره به تنوع دوره‌های آموزشی حفظ، گفت: هر مؤسسه‌ای برنامه‌ریزی خاص خود را دارد؛ دوره‌های دو‌ساله، سه‌ساله و حتی چهارساله نیز وجود دارد. برخی از این طرح‌ها به‌ویژه در تابستان و ایام فراغت از تحصیل اجرا می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند در آنها شرکت کنند.