استفاده از نظارت مردمی در مبارزه با مفاسد اداری

ذبیح‌الله خدائیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور در نشست مجمع عمومی انجمن آمبودزمان‌های کشور‌های اسلامی که در ترکیه برگزار شد؛ اشتراکات فرهنگی میان کشور‌های اسلامی را بستر بسیار خوبی برای تبادل تجربیات در زمینه‌های آمبودزمانی دانست.

وی با اشاره به ضرورت اشتراک گذاری تجربیات میان آمبودزمان‌های کشور‌های اسلامی در خصوص رسیدگی به شکایات مردمی اظهار کرد: اعضای این انجمن می‌توانند با تقویت پیوند بین دولت‌ها و شهروندان خود، موثر واقع شوند.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور در ادامه به «ابداعات و نوآوری‌های سازمان بازرسی کل کشور جمهوری اسلامی ایران در الکترونیکی کردن فرآیند رسیدگی به شکایات مردمی» اشاره کرد و گفت: دو نوع سازوکار درون دستگاهی و برون دستگاهی برای رسیدگی به شکایات مردمی وجود دارد که سازمان بازرسی کل کشور نقش مهمی را در سازوکار دوم بر عهده دارد و با ایجاد «مرکز نظارت همگانی و رسیدگی به شکایات مردمی» شکایات، گزارش‌ها و اعلامات شهروندان را در حوزه‌های مختلف دریافت و رسیدگی می‌کند.

خدائیان ادامه داد: در سازمان بازرسی کل کشور به محض وصول شکایت، موضوع به بخش تخصصی مربوط ارجاع داده می‌شود و چنانچه رسیدگی در صلاحیت سازمان باشد، پرونده‌ای برای آن تشکیل و در صورت احراز تخلف، موضوع به مراجع ذی صلاح شامل دادگاه‌ها و هیات‌های رسیدگی به تخلفات منعکس می‌شود.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور گفت: این سازمان به شکایات مربوط به آیین نامه‌ها و تصویب نامه‌های دولت و بخشنامه‌های مغایر با قوانین نیز رسیدگی و در صورت مغایرت، برای ابطال به دیوان عدالت اداری، ارسال می‌کند.

خدائیان با اشاره به رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات گفت: این امر موجب شده که سازمان بازرسی با تغییرات بنیادی در نحوه دریافت، بررسی و رسیدگی به شکایات شهروندان، فرآیند‌ها را کاملاً الکترونیکی دنبال کند.

وی همچنین از امکان ارسال الکترونیکی شکایات مردمی به دستگاه‌های طرف شکایت و دریافت پاسخ آن‌ها بدون دخالت انسانی توسط ربات هوشمند در سازمان بازرسی خبر داد.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور به راه اندازی «سامانه گزارشگران فساد» با هدف بهره مندی از ظرفیت‌های مردمی در مقابله با جریان‌های فساد نیز اشاره کرد و افزود: این امکان فراهم شده تا شهروندان، فساد را الکترونیکی گزارش کنند که این اتفاق مهم با راه‌اندازی ربات هوشمند تلفنی صورت می‌گیرد.

خدائیان تاکید کرد که امکان ثبت شکایت به صورت شبانه روزی، بدون نیاز به پاسخگویی توسط اپراتور انسانی انجام می‌گیرد که در این میان از الگوریتم‌های هوش مصنوعی استفاده شده و پاسخگویی همزمان به افراد متعدد، احراز هویت شهروندان، راهنمایی آن‌ها در حوزه وظایف و اختیارات سازمان بازرسی فراهم شده است.

وی در تشریح نحوه فعالیت ربات هوشمند بیان کرد: پالایش اولیه شکایات توسط ربات و به صورت خودکار انجام شده و درخواست‌های مشابه یا دارای اشکال، بایگانی می‌شود بعد از آن ربات پیگیری، شکایات شهروندان از دستگاه‌های اجرایی را به متصدی دستگاه اجرایی پیامک کرده و پس از ارجاع شکایت پیگیری و 30 روز بعد از رسوب شکایت در کارتابل دستگاه اجرایی مورد شکایت، نامه هشداری ارسال می‌کند.

خدائیان ادامه داد: پس از ثبت پاسخ دستگاه اجرایی به شکایت، از شهروندان نظرسنجی شده و در صورت رضایت شهروند از نحوه پاسخگویی، فرآیند شکایت مطروحه به اتمام می‌رسد که البته امکان ارجاع موضوع به مشاوره اجتماعی و مشاوره حقوقی هم فراهم شده است.

وی با بیان اینکه گزارش‌های آماری و تحلیلی در سامانه طراحی و پیاده سازی گردیده و در اختیار کاربران حوزه‌های مختلف قرار گرفته است، گفت: این گزارش‌ها در روند اثربخشی رفع مشکل شاکی، تحلیل رفتار کاربران مرکز رسیدگی به شکایات و گزارش فساد و میزان تاثیر نامه‌های مکانیزه پیگیری در پاسخگویی دستگاه‌های اجرایی بسیار اهمیت دارد و از این طریق، آمار نظرسنجی از شهروندان قابل احصاء است.

خدائیان با اشاره به آمار‌های موجود از افزایش اعتماد مردم نسبت به سازمان بازرسی کل کشور خبر داد و افزود: این اقدامات موجب شده تا آموزش عمومی مردم از طریق رسانه ملی، رسانه‌های مکتوب و مجازی و مسیر‌های صحیح ارسال شکایت و گزارش فساد، قبل از برقراری ارتباط بین مردم و سامانه در کوتاهترین زمان ممکن و به صورت خودکار انجام شود و عموم مردم برای ارسال شکایات و گزارش‌های فساد در بستر اینترنت به دلیل سهولت دسترسی آحاد جامعه تشویق شوند.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور به دستاورد‌های این سامانه‌ها اشاره و بر این نکته تاکیدکرد که گزارش‌های مدیریتی در مورد شکایات و گزارش‌های فساد دارای اطلاعات مفید، به بازرسی‌های امور ارائه می‌شود که می‌تواند سمت و سوی نظارت و بازرسی‌های آن‌ها را بهتر مشخص سازد.

وی با تاکید بر اینکه کاهش مفاسد اداری با گسترش نظارت‌های مردمی عملیاتی خواهد شد، گفت: اقدام مذکور، منجر به کاهش هزینه‌ها و صرف وقت مردم با استفاده از نظارت مردمی در جهت مبارزه با مفاسد اداری شده و پاسخگویی به مراجعه کنندگان توسط دستگاه‌های دولتی، جهت پیشگیری از شکایت آن‌ها به سازمان بازرسی کل کشور را محقق ساخته است.