اشرفی‌زاده: جشنواره‌های خارجی مقصد فیلمسازان کوتاه شده است / سینما از واکنشگرایی صرف باید کمی کنش‌گرایانه عمل کند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مرجان اشرفی‌زاده کارگردان سینما و داور سی و هشتمین جشنواره فیلم کوتاه درباره درونمایه و رویکرد فیلم‌های کوتاه امروز سینمای ایران بیان کرد که فیلم‌های کوتاه میان دو قطب ارگان‌ها و نهادهای دولتی و جشنواره‌های خارجی قرار دارند و برای همین فیلمساز کوتاه یا باید به فکر فیلمی باشد که الگوی مورد پسند جشنواره‌های خارجی باشد یا نهادهای داخلی ما. فیلمسازان سینمای فیلم کوتاه درگیر موضوعاتی مانند دیده شدن در پتلفرم‌ها و یا درآمد و گردش مالی در حد و اندازه فیلم‌های بلند سینمایی نیستند و برای همین گرفتاری‌های کمتری دارند و در نتیجه سرراست‌تر به سراغ موضوعات اجتماعی می‌روند.

وی ادامه داد: جشنواره‌های خارجی بیشتر نگاه‌های تلخ و انتقادی را می‌پسندد و فیلمساز ما به این سمت سوق پیدا می‌کند. چراکه آثار امروز در نهایت برای جایی ساخته می‌شود. انجمن نیز مضامین و مطالبی را مد نظر قرار دارد که می‌خواهند فیلمساز همان را بسازد. اما غافل از اینکه فیلمساز علاقه‌ای برای ساخت با این شدت و غلظت پیدا نمی‌کند و در نتیجه راه فراری را پیدا می‌کند و فیلم خودش را می‌سازد که در نتیجه با سیاست انجمن همخوانی ندارد.

اشرفی‌زاده درباره رویکرد فیلم‌های تلخ نسبت به جامعه معتقد است که فیلم‌های کوتاه تلاش می‌کنند تا واکنشی نسبت به جامعه باشند. اینکه تمام فیلم‌ها در تلخی بی پایان باشد اینگونه نیست اما در مجموع خودم به عنوان فیلمسازی که به سینمای کوتاه توجه دارد در هنگام مواجهه با فیلم‌های کوتاه در جشنواره بیشتر از دیدن فیلم‌های جشنواره فیلم فجر خوشحالم و احساس رضایت می‌کنم. چراکه حس بهتری به من منتقل شده است. دو سال قبل حتی فیلم‌های کوتاهی که به جشن خانه سینما راه پیدا کرده بود برای من بسیار آزاردهنده بود و بیش از حد به مضامینی مانند تجاوز، خشونت پدر علیه فرزند و مانند آن پرداخته شده‌بود و از آن مهم‌تر یک تلخی بی‌پایان در آن دیده می‌شد. اما بنظرم رسید که امسال تا حدی این فضا کمتر بود.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره فیلم کپسول که نماینده جشنواره فیلم کوتاه در اسکار شده است گفت که این فیلم بدلیل ضعف در یک سوم پایانی اثر و پایان بندی فیلم باعث شد تا در هیچ یک از بخش‌های سینمای ملی کاندید نباشد. البته شخصا شروع فیلم و بازی‌ها را دوست داشتم اما نامزد نبود. علاوه بر این فیلم‌های زیادی داریم که از نظر فرهنگی ایراداتی دارند و بنظرم قابل دفاع نیستند.

کارگردان آبجی در ادامه این بخش درباره رأی داوران خارجی نسبت به این فیلم جهت حضور در اسکار بیان کرد: داوران خارجی عموما با فرهنگ ما آشنایی ندارند و برای همین فیلمی را انتخاب می‌کنند که با فرهنگ و منش اجتماعی ما تفاوت دارد. این موضوع قبلا نیز رخ داده است. اما برخی اوقات هم فیلمسازانی وجود دارند که با علم به اینکه می‌دانند جشنواره‌های خارجی و ذائقه داور خارجی چیست، از فرصت استفاده می‌کنند و فیلمی می‌سازند که در طعم تلخ کمی اغراق دارد یا مشکلات را بیش از حد بزرگ می‌کند. البته همه موفقیت‌های سینمای ایران ماحصل این رویکرد نیست و بخشی از فیلم‌های کوتاه و بلند ما با هدف جشنواره‌های خارجی ساخته می‌شوند اما موفقیت‌های زیادی هم در فیلم‌های ما وجود دارد که حاصل این روند نیست.

این داور جشنواره فیلم کوتاه نظر شخصی خود را درباره فیلم کوتاه مطلوب اینگونه توضیح داد: در کل نقطه مطلوبم برای سینمای فیلم کوتاه این است که در نهایت نگاه امیدوارانه به زندگی باید وجود داشته باشد. اغراق بیش از حد در مشکلات و تلخی بی‌پایان خبر از یک تلاش برای رسیدن به یک نقطه مورد نظر دارد. اینگونه اثر هنری اصالت و صداقت خود را از دست می‌دهد و به نسخه‌ای فیک تبدیل می‌شود. باید بتوانیم فیلم‌ها را به حالت تعادل برگردانیم نه آنقدر سیاه و نه آنقدر سفید.

او درباره ایده‌هایی که بتواند فضای فیلمسازان کوتاه را در راستای امیدآفرینی تغییر دهد گفت: فکر می‌کنم که قبل از هر چیز باید میان فیلمسازان و مدیران انجمن تعامل با برنامه‌ریزی صورت بگیرد. باید اتاق فکر تشکیل شود و آنچه که باید تبیین شود در همین بسترها روشن شود. باید انجمن به مقوله آموزش توجه بهتر و درست‌تری کند تا به مرور نتیجه بهتری در فیلم‌ها حاصل شود. ما امروز میان آثار تولیدی چه در نمایش خانگی و چه در سینما و تلویزیون توازن نداریم. اگر می‌خواهیم کار انتقادی داشته باشیم باید چند تا کار امیدبخش و روح بخش هم داشته باشیم تا تعادل برقرار شود. نه باید شعارزده عمل کنیم و نه اینکه در فضای بسته گیر بیافتیم.

اشرفی‌زاده بیان کرد: فیلمساز اگر خودش حال خوبی نداشته باشد فیلم او نیز حال خوبی ندارد. برای بهتر شدن حال آنها باید فضای کنونی جامعه نیز تغییراتی کند و البته او نیز تنها به فکر واکنش نباشد. یکی از مشکلات امروز سینمای ما واکنشگرایی صرف شده است. باید کمی کنش‌گرایانه عمل کنیم و صرفا بازتاب دهنده مشکلات نباشیم. باید مدیریت فرهنگی روی این موضوع کار کند و با تعامل میان خود و فیلمسازان فضا را کمی تغییر دهد. سریال‌ها و فیلم‌هایی در خارج از کشور تولید می‌شود که هم ساده‌اند و هم جذاب و شیرین. چرا ما چنین آثاری را کم داریم؟ برای اینکه آنقدر بر خوب بودن این طعم اصرار ورزیده می‌شود که با ساختن آن فیلمساز محکوم به فنا است. این شده است که کاراکتر منفی جذاب داریم یا مثبت تهوع آور. آنقدر بعضا مثبت که که دیگر از دایره چیزی به نام انسان خارج می‌شود و گویا هیچ اشکالی ندارد. باید نگاه متعادل در فیلم‌ها برقرار شود و در نهایت آثار ما در صورت انتقادی بودن به یک زیبایی ختم شود.

او در پاسخ به این سؤال که آیا فیلم‌های کوتاه تحت تأثیر سینمای بلند است پاسخ داد که بنظرم بیشتر از اینکه فیلم‌های کوتاه تحت تأثیر فیلم‌های بلند قرار داشته باشند، سینمای بلند است که بدلیل ورود فیلمسازانش از سینمای فیلم کوتاه به سینمای فیلم بلند، از آن تأثیر گرفته است. هرکدام از آنان که تجربه خوبی داشته باشند نمونه بهتر را در سینمای بلند ساخته‌اند. البته برخی اوقات فیلمسازانی داریم که راه خودشان را می‌روند و با حفظ استقلال فیلمی را می‌سازند که حتی جریان‌ساز می‌شود.