اعمال شب و روز عید سعید فطر

به گزارش مشرق، امام محمد باقر (ع) از رسول‌الله (ص) نقل کرده است، آن حضرت فرمودند: هنگامی که روز اول شوال فرامی‌رسد، منادی ندا می‌دهد: ای مؤمنان! برای دریافت جوایز و پاداش‌های خود بشتابید.

درباره فضیلت و ثواب عبادت و احیای شب عید سعید فطر احادیث بسیار وارد شده است، به گونه‌ای که گفته‌اند این شب کمتر از شب قدر نیست. آنچه در ادامه می‌خوانید اعمال شب و روز عید سعید فطر است:

اعمال شب عید سعید فطر

غسل هنگامی که آفتاب غروب کند.

احیای آن شب به نماز و دعا و استغفار و بیتوته در مسجد

بعد از نماز مغرب و عشاء و نماز صبح و قبل از نماز عید، دعای وارد شده را بخواند.

اعمال روز اول شوال

تکبیر، بعد از نماز صبح و نماز عید فطر خوانده شود: «اللَهُ أَکبَرُ اللَهُ أَکبَرُ لا اِلَهَ اِلا اللَهُ وَ اللَهُ أَکبَرُ اللهُ أَکبَرُ وَلِلَهِ الحَمدُ الحَمدُلِلَهِ عَلَی مَا هَدَانَا وَلَهُ الشُکرُ عَلَی مَا أَولانَا».

پیش از نماز عید، زکات فطره را جدا سازد. اگر دسترسی به مستحق دارد بپردازد، والا کنار بگذارد، برای هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو) از گندم یا مواد غذایی دیگر که در آن شهر غذای غالب مردم محسوب می‌شود.

باید توجه داشت که زکات فطره واجب مؤکد است و شرط قبولی روزه ماه رمضان است و خداوند نیز در قرآن آن را مقدم بر نماز (عید) شمرده است و می‌فرماید: «قَد اَفلَحَ مَن تَزَکی وَ ذَکَر اسمَ رَبهِ فَضَلی»، به یقین آن کس که زکات دهد و یاد پروردگارش را کند، سپس نماز بخواند، رستگار است.

غسل کردن است و وقت آن به فرموده شیخ طوسی بعد از طلوع فجر تا زمان به جا آوردن نماز عید است.

قبل از غسل این دعا را بخواند: «اللَهُمَ اِیمَانا بِکَ وَتَصدِیقا بِکِتَابِکَ وَاتِبَاعَ سُنَهِ نَبِیکَ مُحَمَد صَلَی اللَهُ عَلَیهِ وَآلِهِ»، آن‌گاه «بسم الله» بگوید و غسل کند، پس از پایان غسل بگوید: «اللَهُمَ اجعَلهُ کَفَارَهً لِذُنُوبِی وَطَهِر دِینِی اللَهُمَ أَذهِب عَنِی الدَنَسَ».

شیخ طوسی تأکید می‌کند که در این روز نیکوترین لباس‌ها پوشیده شود و انسان خود را معطر سازد و با وقار به سمت مصلای عید حرکت کند.

پیش از نماز عید، در ابتدای روز افطار کند و بهتر آن است که افطارش با خرما باشد. «شیخ مفید» فرموده است: مستحب است مقدار کمی از تربت سیدالشهدا، امام حسین (ع) را تناول کند که شفای هر دردی است.

پس از طلوع آفتاب برای نماز عید حرکت کند، همان‌گونه که از رسول خدا (ص) نقل شده است و دعاهایی را که از طریق معصومین (ع) وارد شده است، بخواند، از جمله آنکه امام باقر (ع) فرمود: در عید فطر و عید قربان و جمعه وقتی که برای رفتن به نماز مهیا شدی، این دعا را بخوان: «اللَهُمَ مَن تَهَیأَ فِی هَذَا الیومِ أَو تَعَبَأَ أَو أَعَدَ وَاستَعَدَ لِوِفَادَه اِلَی مَخلُوق رَجَاءَ رِفدِهِ وَنَوَافِلِهِ وَفَوَاضِلِهِ وَعَطَایاهُ فَاِنَ اِلَیکَ یا سَیدِی تَهیئَتِی وَتَعبِئَتِی وَاِعدَادِی وَاستِعدَادِی رَجَاءَ رِفدِکَ وَجَوَائِزِکَ وَنَوَافِلِکَ وَفَوَاضِلِکَ وَ فَضَائِلِکَ وَعَطَایاکَ وَقَد غَدَوتُ اِلَی عِید مِن أَعیادِ أُمَهِ نَبِیکَ مُحَمَد صَلَوَاتُ اللَهِ عَلَیهِ وَعَلَی آلِهِ وَلَم أَفِد اِلَیکَ الیومَ بِعَمَل صَالِح أَثِقُ بِهِ قَدَمتُهُ وَلا تَوَجَهتُ بِمَخلُوق أَمَلتُهُ وَلَکِن أَتَیتُکَ خَاضِعا مُقِرا بِذُنُوبِی وَاِسَاءَتِی اِلَی نَفسِی فَیا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ اغفِر لِی العَظِیمَ مِن ذُنُوبِی فَاِنَهُ لا یغفِرُ الذُنُوبَ العِظَامَ اِلا أَنتَ یا لا اِلَهَ اِلا أَنتَ یا أَرحَمَ الرَاحِمِینَ»

خواندن نماز عید در زمان ما مستحب است و آن 2 رکعت است؛ در رکعت اول سوره «حمد» و سوره «اعلی» (یا هر سوره دیگری که مایل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند: «اللَهُمَ أَنتَ أَهلُ أَهلَ الکِبرِیاءِ وَالعَظَمَهِ وَأَهلَ الجُودِ وَالجَبَرُوتِ وَأَهلَ العَفوِ وَالرَحمَهِ وَأَهلَ التَقوَی وَ المَغفِرَهِ أَسأَلُکَ بِحَقِ هَذَا الیومِ الَذِی جَعَلتَهُ لِلمُسلِمِینَ عِیدا وَلِمُحَمَد صَلَی اللَهِ عَلَیهِ وَآلِهِ ذُخرا وَشَرَفا وَمَزِیدا أَن تُصَلِی عَلَی مُحَمَد وَآلِ مُحَمَد وَأَن تُدخِلَنِی فِی کُلِ خَیر أَدخَلتَ فِیهِ مُحَمَدا وَآلَ مُحَمَد وَأَن تُخرِجَنِی مِن کُلِ سُوء أَخرَجتَ مِنهُ مُحَمَدا وَآلَ مُحَمَد صَلَوَاتُکَ عَلَیهِ وَعَلَیهِم أَجمَعِینَ اللَهُمَ اِنِی أَسأَلُکَ خَیرَ مَا سَأَلَکَ مِنهُ عِبَادُکَ الصَالِحُونَ وَأَعُوذُ بِکَ فِیهِ مِمَا استَعَاذَ مِنهُ عِبَادُکَ الصَالِحُونَ».

سپس تکبیر ششم را بگوید و به رکوع برود و بعد از رکوع و سجده، برخیزد و رکعت دوم را شروع کند؛ در رکعت دوم، بعد از سوره «حمد»، سوره «شمس» یا سوره دیگری را بخواند؛ آن گاه چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر همان قنوت را بخواند، سپس تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند. بعد از نماز، تسبیحات حضرت زهرا (س) را بگوید و آنگاه دعاهایی که نقل شده است را بخواند که یکی از آن‌ها دعای چهل و ششم «صحیفه سجادیه» است، مستحب است نماز عید، زیر آسمان باشد و بعد از نماز برای دیگر مؤمنان جهت قبولی اعمال دعا کند.

دعای ندبه را بخواند، مرحوم محدث قمی می‌گوید: به فرموده سید بن طاووس پس از دعا به سجده برود و بگوید: «أَعُوذُ بِکَ مِن نَار حَرُهَا لا یطفَی وَجَدِیدُهَا لا یبلَی وَعَطشَانُهَا لا یروَی»، پس گونه راست را بر زمین گذارد و بگوید: «اِلَهِی لا تُقَلِب وَجهِی فِی النَارِ بَعدَ سُجُودِی وَ تَعفِیرِی لَکَ بِغَیرِ مَن مِنِی عَلَیکَ بَل لَکَ المَنُ عَلَی»، سپس گونه چپ را بر زمین گذارد و بگوید: «ارحَم مَن أَسَاءَ وَ اقتَرَفَ وَ استَکَانَ وَ اعتَرَفَ» آن‌گاه به حال سجده برگردد و بگوید: «اِن کُنتُ بِئسَ العَبدُ فَأَنتَ نِعمَ الرَبُ عَظُمَ الذَنبُ مِن عَبدِکَ فَلیحسُنِ العَفوُ مِن عِندِکَ یا کَرِیمُ»، پس 100 مرتبه بگوید: «العَفوَ العَفوَ».