افتتاح مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی

به گزارش خبرگزاری تسنیم، مراسم افتتاح مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران با حضور حجت الاسلام رضا غلامی رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، حسین میرزایی مدیر سابق مؤسسه و رضا ماحوزی عضو هیئت علمی مؤسسه به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد.

در این مراسم از 6 عنوان کتاب جدید از انتشارات مؤسسه با عناوین «رابطه علم و جامعه»، «تحول فرهنگی در دانشگاه»، «زندگی عریان در زندگی دیجیتال»، «احیاگر حکمت؛ نگاهی به زمانه، زندگی و آثار فارابی»، «تحلیل سیاست برای رهبران آموزشی» و همچنین کتاب 4 جلدی «اندیشه و سیاست در ایران باستان» رونمایی شد. علاوه بر کتاب‌های مذکور از فصلنامه «ارغوان‌نامه» و مجله علمی و پژوهشی «مطالعات دانشگاه» رونمایی به عمل آمد و از مجله علمی و پژوهشی «مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی» که موفق به اخذ درجه «الف» شده بود تقدیر به عمل آمد.

در ادامه این مراسم از دکتر رضا ماحوزی، دکتر سعیده سعیدی، دکتر عباس کاظمی و محمد حسینی مقدم از پژوهشگران برتر مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در سال 1400 نیز قدردانی به عمل آمد.

در ابتدای این مراسم حجت الاسلام رضا غلامی با تشریح نکاتی با تاکید بر اینکه واقع بینی شرط پژوهشگری است، گفت: گاهی بعضی پژوهشگران برجسته‌ای که خودشان در باب واقع‌بینی کتاب‌ها نوشته‌اند، در زندگی خودشان و در مواجهه با حوادث اجتماعی، واقع بینی را کنار می‌گذارند و مانند یک فرد کم سواد درباره مسائل داوری می کنند. درست این است که بگوییم، پژوهشگر برتر، پژوهشگری است که در همه حال، چه زندگی علمی خود و چه زندگی شخصی خود، که این دو از هم جدا نیست، فردی واقع بین است.

وی ویژگی دیگر را صداقت پژوهشگر عنوان کرد و افزود: پژوهشگر به هیچ عنوان صداقت را برای رسیدن به اهدافش قربانی نکند. آنچه به کار پژوهشگر برکت می‌دهد و آنچه موجب جلب اعتماد مخاطب و عامه مردم به علماء و دانشمندان می‌شود، صداقت آنهاست. نبود صداقت، مساوی سقوط دانشمند است و ما این حقیقت را به وفور در تاریخ عصر خودمان تجربه کرده‌ایم.

غلامی با اشاره به افتتاح مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی گفت: ایجاد این مرکز، یک کار بزرگ و ملی محسوب می‌شود که می‌تواند فرصت رشد و ترقی مطالعات فرهنگی و اجتماعی در ساحت آموزش عالی و دانشگاه‌ها و همچنین ارتقای کیفی این مطالعات را در کشور فراهم کند.

وی اضافه کرد: رونمایی از دو مجله علمی جدید موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، یعنی مجله علمی و پژوهشی "مطالعات دانشگاه" و همچنین مجله تخصصی "ارغوان‌نامه" است. واقعاً جای یک مجله علمی و پژوهشی در عالی‌ترین سطح پژوهشی مختص تحقیق در ساحات گوناگون آکادمی خالی بود و الحمدلله با تلاش همکارانم جای خالی این مجله پر شد. علاوه بر این، جامعه علمی ما فاقد یک نشریه جذاب، متنوع و خواندنی و البته آزاداندیشانه در بحث های روز و چالشی در حوزه های فرهنگ، علم و فناوری بود که با ارغوان‌نامه خدمت گرانقدری به جامعه علمی ارائه خواهد شد که با کمک خود جامعه علمی به بلوغ خواهد رسید.

صالحی: زبان فارسی به عنوان زبان علمی اولویت‌دار در سطح جهان شناخته شود

پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این مراسم گفت: باید تلاش کنیم تا زبان فارسی به عنوان یک زبان علمی اولویت‌دار در سطح جهان شناخته شود تا دستور رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه باید برای گسترش زبان فارسی در سطح بین المللی و جهان به عنوان یک زبان علمی کوشا باشیم را اجرا کنیم.

وی افزود: تولید علم ایران سال 1996 با 856 مقاله رتبه پنجاه و چهار را در جهان داشت و در سال 2021 میلادی با قریب 78 هزار مقاله به رتبه 15 رسیده است که این امر به دلیل حمایت های بی دریغ رهبری و سرمایه‌گذاری خوبی که در این حوزه انجام گرفت و سبب شد که جایگاه بسیار خوبی در جهان پیدا کنیم. این رشد در حالی اتفاق افتاده است که تمام کشورهای در حال رشد و پیشرفته دنیا، سرمایه گذاری‌های عجیبی در پژوهش و فناوری کرده‌اند و آنها هم مرتباً خود را ارتقا داده‌اند و ما در یک مسابقه بین‌المللی توانستیم چنین دستاوردهایی را داشته باشیم. تا پایان سال 1400، هزار و 426 نشریه منتشر شده است که بیشترین تعداد نشریه مورد تأیید وزارت علوم در حوزه علوم انسانی است و طبق آماری که در سال 1400 داریم 788 مربوط به حوزه علوم انسانی، اجتماعی و اسلامی،227 نشریه فنی مهندسی و 185 نشریه کشاورزی و منابع طبیعی و 160 نشریه در حوزه علوم پایه بوده است.

ماحوزی: سایت رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی مرجع اطلاعات پژوهشی

رضا ماحوزی معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در ادامه این مراسم گفت: این مؤسسه مکان پژوهش و پژوهشگران حوزه آموزش عالی اعم و فناوری است؛ سازمان و نهادی که هم به ارتقاء وجودی، علمی و هویتی خود و هم به ارتقاء آموزش عالی ایران می‌اندیشد. آرزوی ما ارتقای این مکان به پاتوق مطالعاتی و پژوهشی علم‌پژوهان، دانشگاه‌پژوهان و علاقه‌مندان حوزه آموزش عالی، علم و فناوری است. به همین منظور علاوه بر نیروی انسانی مجرب و کوشش در حوزه علم‌آموزی، نیازمند مقدمات و پیش نیازهای به روز و اقدامات فناورانه و سیستم اداری خلاق و متناسب با این برنامه هستیم.

وی با اشاره به اینکه سایت رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران قرار است بیش از آنکه مرجع اطلاع‌رسانی باشد، به مرجعی برای اطلاعات پژوهشی تبدیل شود، گفت: مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران یکی از این مقدمات و پیش‌نیازهاست و از امروز آغاز به کار می‌کند.

ماحوزی افزود: مرکز آمار آموزش عالی ایران با قدمتی 50 ساله به همت همکاران در موسسه پژوهش و برنامه ریزی سالانه اطلاعات ارزشمند و ذی قیمت متقاضیان ورود به دانشگاه، دانشجویان، استادان و فارغ التحصیلان آموزش عالی را گردآوری می‌کند و در قالب سالنامه‌های آماری آموزش عالی منتشر می‌کند؛ این مرکز بر اساس شاخص‌هایی همچون اساتید، دانشگاه، شیوه آموزش، رشته، جنسیت، مرتبه، نوع وابستگی، قومیت و نمره شکل گرفته است.

کلانتری: وضعیت مناسبی در رصد و پایش شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی نداریم

عبدالحسین کلانتری در این مراسم گفت: وضعیت مناسبی در رصد و پایش شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی نداریم. صادقانه باید گفت که ما در حوزه رصد و پایش وضعیت مناسبی نداریم و یا خیلی دقیق‌تر و بی پروا تر اصلاً وضعیت مناسبی را در رصد و پایش شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی نداریم، در صورتی که هر تصمیم‌گیری و هر تصمیم‌سازی در حوزه فرهنگی و اجتماعی باید متکی به شواهد و داده‌های متقن و قابل اتکا باشند. باید جامعه مخاطب را شناخت و بر همین اساس سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کرد، درغیراین صورت تمام نیروها و ظرفیت‌ها و سرمایه‌ها به هدر خواهد رفت.

وی گفت: اساساً برای شناخت وضع موجود چاره‌ای جز استفاده از مکانیزم‌های رصد و پایش به خصوص در حوزه فرهنگی و اجتماعی نداریم، اما متأسفانه این موضوع در جامعه ما به خصوص در حوزه فرهنگی و اجتماعی به تعویق افتاده است؛ آن هم در دوره جدیدی که شتاب و سرعت تحولات بسیار زیاد شده است و با تحول ذائقه و سلایق مخاطب روبرو هستیم که باید بر اساس آن برنامه‌ریزی کنیم.

کلانتری با اشاره به اینکه فناوری‌ها به عنوان پیشران تحولات فرهنگی و اجتماعی تأثیرات عظیمی را گذاشته‌اند، افزود: نمونه این موضوع در وقایع و حوادث اخیر خود را جلوه‌گر کرده و نشان می‌دهد که حتی سیستم برنامه‌ریزی و سیاستگذاری آموزش عالی هم بعضاً از این تحولات عقب مانده و نسبتی با آنها ندارد. این مسأله نشان می‌دهد که ما مکانیزم‌های لازم برای رصد و پایش را نداریم و اگر بخواهد در بر همین پاشنه بگردد با تبعات این چنینی کماکان مواجه خواهیم داشت.

وی گفت: متأسفانه همه خود را در مسائل فرهنگی و اجتماعی صاحب نظر می‌دانند و این مشکلی برای کل کشور و در حوزه آموزش عالی محسوب می‌شود. همه افراد به این حوزه ورود می‌کنند، تصمیم می‌گیرند و سیاست‌گذاری می‌کنند، در حالی که پیچیده‌ترین حوزه دانشی در تقسیم بندی‌های کلاسیک و جدید، حوزه علوم اجتماعی است با تمام تنوعاتی که دارد، اما تصمیم‌گیری در این حوزه بسیار پرهزینه است و تبعات بسیار زیادی دارد که باید آن را مدیریت کرد.

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با بیان اینکه قسمتی از مدیریت در این حوزه در سطح کلان و قسمتی در سطح رصد و پایش می تواند صورت بگیرد، گفت: وقتی ما عادت کنیم به صحبت کردن بر اساس ادله و شواهد و قرائن و داده‌ها طبیعتاً افراد دیگری که به صورت غیر تخصصی وارد این حوزه می‌شوند هم خود را مکلف خواهند کرد دیر یا زود در این حوزه ورود پیدا کنند.

وی با اظهار تأسف از اینکه رصد و پایش آنچنان که باید و شاید در حوزه فرهنگ اتفاق نیفتاده است، گفت: امیدوارم با تأکیداتی که رهبر معظم انقلاب دارند اتفاقات جدی در این حوزه بیفتد و فضای فراختری فراهم شود که محققان دقیق‌تر وارد حوزه تخصصی مربوطه شوند و عرصه برای کنشگری آنها بازتر باشد.

کلانتری با تاکید بر لزوم تخصیص بودجه مناسب برای عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی گفت: امیدوارم با تخصیص بودجه مناسب این سامانه رصدی پایدار بماند چرا که متأسفانه تجربه نشان داده که علاوه بر تغییرات سیاسی، مشکلاتی که در حوزه بودجه اتفاق افتاده باعث شده که بسیاری از کارهای نیکی که در ابتدا خوب شکل گرفته بعد از مدتی ابتر شوند و به ثمر نرسند. چنین پیمایش‌ها و سامانه‌های رصدی زمانی می‌توانند به هدف واقعی خود برسند که دامنه زمانی مبسوتی را داشته باشند و ادامه پیدا کنند. برای استفاده از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها باید ساز و کارهایی ایجاد کرد و از ظرفیت‌ها تحقیقات دانشگاهی با چهارچوب استاندارد و قابل پذیرش که از قبل ابلاغ می شود، استفاده کرد. در عین حال خدماتی به دانشجویان و محققان این حوزه داده شود و از داده‌ها و ظرفیت‌های آنها استفاده کرد. امیدوارم با چنین اقداماتی تصویر دقیقی از وضعیت فرهنگی و اجتماعی حوزه آموزش عالی داشته باشیم.