اقدام ویژه مجلس اول برای سامان پرداخت‌ها / وزرا و شاهزادگان در زمان محمدعلی شاه چقدر حقوق میگرفتند؟
مساله پرداخت حقوق در ایران همواره یکی از معضلات مهم دولت بوده به طوری که اولین مجلس مشروطه نیز برای نشان دادن اثرگذاری خود نسبت به سامان‌دهی پرداخت حقوق به عموها و برادران شاه و وزرا و شاهزادگان اقدام کرد.
زهرا علی اکبری - مروری بر اسناد به جا مانده نشان می‌دهد بر اساس آنچه در مقدمه بودجه 1289 آمده است، مخارج دربار ایران در آن روزها 675 هزار تومان بود که این مبلغ از نظر وزارت مالیه‌ی وقت «گزاف و بی‌وجه» اعلام و تاکید شده است: ملت ایران نسبت به عایدات دولتش، پانزده برابر بیش از انگلیس برای دربار خرج می‌کند.
همه‌ی این‌ها در نهایت سبب شد کمیسیون مالیه در صدد تنظیم لایحهای برآید که در آن ترتیب و قواعد پرداخت حقوق و مستمری مشخص شده باشد.
بر اساس این لایحه مقرر شد محل مواجب مشخص باشد. طبق این لایحه برای شاهزادگان بزرگ، همچون عموها و برادرهای شاه هم مبلغ معینی بالغ بر 12 هزار تومان و دویست خروار جنس مشخص شد. برای وزرا هم پنج تا شش هزار تومان حداعلی حقوق در نظر گرفته شد. نکته اینجاست که با این لایحه کل مبلغ کسر شده از مجموع پرداختی به سیزده نفر حدود 500 هزار تومان بود که در زمان خود پول هنگفتی محسوب می‌شد.
بیشتر بخوانید:
نگاهی به اولین اقدام مالی مجلس مشروطه / محمدعلی شاه قاجار چقدر حقوق می‌گرفت؟
برای درک این مصوبه و مبلغ 12 هزار تومان برای شاهزادگان و... باید به وضعیت دریافتی‌های این افراد پیش از تشکیل کمیسیون مالیه در مجلس اول مشروطه اشاره شود. به عنوان مثال شعاع‌السلطنه پیش‌تر به اندازه مالیات قزوین و خمسه یعنی حدود 130 هزار تومان نقد و سیصد خرواز غله دریافت می‌کرد. با این مصوبه وی باید به دوازده هزار تومان رضایت می‌داد. این تنها یک نمونه از شاهزادگانی است که محدوده‌ی درآمدشان با پیروزی مشروطه تا این حد کوچک شده بود. از این رو اصلا تعجب آور نیست که چرا مقابله عجیب با مشروطه از سوی این افراد تدارک دیده شد. بر این اساس شعاع‌السلطنه یکی از کسانی است که در همراهی با محمدعلی شاه به مخالفت جدی با مشروطه پرداخت و حتی وقتی محمدعلی شاه برای تصاحب سلطنت به ایران وارد شد شعاع السلطنه با او همراهی کرد.
پس از شکست آن‌ها دولت مشروطه برای کشتن محمدعلی‌شاه و دو برادرش یعنی همین شعاع السلطنه و سالارالدوله جایزه‌ای به مبلغ 25 هزار تومان تعیین کرد و نیرویی برای سرکوب او به ریاست یپرم‌خان اعزام کرد.
نکته اینجاست که حتی شخص شاه نیز از محدود شدن مواجب خود گله داشت و وقتی اعتراض به رییس مجلس را بی‌فایده دید، راه دیگری را در پیش گرفت. محمدعلی‌شاه چاره را در آن دید که حقوق عمله دربار، یعنی قاطرچی‌ها، اصطبل‌داران، فراش‌ها، ساربان، آبدارباشی، مهترها، باغبان‌ها، پیشخدمتهاو... را قطع کند تا علیه این نهاد نوپا برآشوبند. این اقدام، اعتراض شماری از این گروه را در پی داشت که نخست به بست‌نشینی در مسجد شیخ عبدالحسین و سپس به بلوایی دامنه‌دار علیه مجلس انجامید.
زنان ناصرالدین شاه چقدر حقوق میگرفتند؟
در زمان سلطنت محمدعلی شاه، ساختار حرمسرای قاجاریه تغییر کرده بود و شاه جاکم یک همسر بیشتر نداشت اما نکته اینجاست که در فاصله کوتاهی قبل از مشروطه، زنان دربار ناصرالدین شاه حقوق دریافت می‌کردند. دوست علی‌خان معیرالممالک، در یادداشت هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، شرحی از میزان حقوق دریافتی زنان ناصرالدین شاه ارائه کرده است. بر اساس اعلام عین‌السلطنه، برادرزاده ناصرالدین شاه وی 112 زن در حرمسرای خود داشت که به همراه نوکر و کلفت‌هایشان بیش از 2000 نفر بودند.
دوست علی‌خان معیر الممالک در یادداشت های خود حقوق زنان درجه‌ی اول شاه را ماهانه 750 تومان و زن‌های درجه دوم و سوم را بین 200 تا 500 تومان اعلام کرده است. حقوق ماهیانه زنان صیغه‌ای ناصرالدین شاه از یکصد تا 150 تومان در ماه بود که رقمی بسیار هنگفت را نسبت به آن دوره است. برای قیاس میزان این دستمزد اشاره به این نکته کافی است که قیمت هر راس گوسفند در پایان عهد ناصری 8 قران و هر من برنج برابر با 3 کیلو 3 قران و 5 شاهی بوده است. قیمت هر من روغن 6 قران و هر مرغ 15 شاهی بود.
223223
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1815903