انیمیشن، زبان جهانی هنر؛ ضرورت بازنگری در نگاه جشنواره‌ها

انیمیشن در جشنواره‌های داخلی ایران همواره جایگاهی حاشیه‌ای و کمتر دیده شده داشته است. در حالی که این هنر با روایت‌های خلاقانه و جذاب، توانسته مخاطبان جهانی را به خود جلب کند، جشنواره‌های داخلی اغلب به آن به چشم یک ژانر صرفاً کودکانه نگاه می‌کنند. این نگاه محدودکننده باعث شده بسیاری از انیمیشن‌های باکیفیت تولیدشده در ایران، به‌ویژه آثار مستقل، نتوانند در رقابت‌های ملی مورد توجه شایسته قرار گیرند.

در جشنواره‌هایی مانند فجر، انیمیشن معمولاً بخش مستقلی ندارد و در صورت حضور، در میان آثار زنده نادیده گرفته می‌شود. جشنواره‌های تخصصی مانند جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشنواره پویانمایی تهران نیز اگرچه به انیمیشن می‌پردازند، اما از گستردگی و بازتاب کافی برای ایجاد تحول در این هنر برخوردار نیستند.

این در حالی است که انیمیشن‌های ایرانی نشان داده‌اند این ژانر ظرفیت‌های بی‌نظیری برای ارائه روایت‌های ملی و تاریخی دارد. با این حال، نبود حمایت‌های جدی از سوی جشنواره‌ها و تمرکز اندک بر بازاریابی و معرفی آثار، مانعی جدی برای رشد و شکوفایی انیمیشن در سطح ملی و بین‌المللی است.

لزوم تغییر نگرش و تقویت جایگاه انیمیشن در جشنواره‌ها، فرصتی برای ارتقای این هنر و نشان دادن قابلیت‌های بی‌بدیل آن است. ایران با استعدادهای بی‌شمار و داستان‌های بومی، پتانسیل تبدیل‌شدن به قطب انیمیشن‌سازی را دارد، اما این امر نیازمند تغییرات ساختاری و رویکردی در رویدادهای سینمایی کشور است.

نگاهی محدود به یک هنر گسترده

یکی از مشکلات اصلی جشنواره‌های سینمایی در ایران، نگاه محدود و سنتی به انیمیشن است. بسیاری از دست‌اندرکاران و حتی مخاطبان عام، انیمیشن را تنها به عنوان محصولی برای کودکان در نظر می‌گیرند و از ظرفیت‌های گسترده این هنر در بیان داستان‌های عمیق و تأثیرگذار غافل هستند. این نگرش موجب شده تا انیمیشن‌های بلند و کوتاه، حتی اگر دارای مضامین جدی و مخاطب‌شناسی گسترده باشند، در حاشیه قرار گیرند و نتوانند با آثار سینمایی زنده رقابت کنند.

بی‌توجهی به جایگاه انیمیشن در جشنواره‌های داخلی

در جشنواره‌های مهم سینمایی ایران، همچون جشنواره فیلم فجر یا جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، انیمیشن اغلب به حاشیه رانده می‌شود. در حالی که جشنواره‌های بین‌المللی معتبر مانند اسکار، کن و انسی بخشی ویژه و برجسته برای انیمیشن دارند، در ایران جایزه‌های مربوط به انیمیشن در بسیاری از مواقع به‌عنوان بخشی فرعی و کم‌اهمیت مطرح می‌شود. این موضوع نه تنها انگیزه‌های هنرمندان انیمیشن‌ساز را کاهش می‌دهد، بلکه از شکوفایی استعدادهای تازه در این حوزه جلوگیری می‌کند.

ظرفیت‌های مغفول انیمیشن

انیمیشن به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردش، قابلیت پرداخت به موضوعات متنوع و جهانی را دارد. از مسائل اجتماعی و سیاسی گرفته تا روایت‌های اسطوره‌ای و علمی‌تخیلی، همه و همه در انیمیشن به گونه‌ای متفاوت و خلاقانه به تصویر کشیده می‌شوند. آثار اساطیری که بازآفرینی روایتی از شاهنامه است، نشان می‌دهد که انیمیشن ایرانی توانایی ارائه مفاهیم عمیق و فرهنگی را دارد. این ظرفیت‌ها اگر در جشنواره‌ها جدی گرفته شوند، می‌توانند تأثیر بسزایی در رشد و گسترش این هنر داشته باشند.

پیشنهادهایی برای تغییر رویکرد جشنواره‌ها

ایجاد بخش‌های مستقل برای انیمیشن: جشنواره‌های سینمایی داخلی باید بخشی مستقل و ویژه برای آثار انیمیشن بلند و کوتاه در نظر بگیرند، به گونه‌ای که این آثار بتوانند با سایر ژانرها به رقابت بپردازند.

افزایش جوایز تخصصی برای انیمیشن: اختصاص جوایزی برای بهترین کارگردانی، طراحی هنری، فیلمنامه و موسیقی انیمیشن می‌تواند موجب ارتقای کیفیت آثار شود و انگیزه‌ای برای سازندگان باشد.

برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی: در حاشیه جشنواره‌ها، برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی مرتبط با انیمیشن می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و تخصصی در این حوزه کمک کند.

دعوت از متخصصان و داوران بین‌المللی: حضور داوران و متخصصان بین‌المللی در بخش انیمیشن جشنواره‌ها می‌تواند به اعتبار بیشتر این بخش کمک کرده و چشم‌اندازهای تازه‌ای را به روی هنرمندان ایرانی بگشاید.

نگاه جدی‌تر به انیمیشن در جشنواره‌های سینمایی ایران نه تنها به ارتقای این هنر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رشد جایگاه جهانی سینمای ایران نیز منجر شود. انیمیشن ایرانی، با وجود استعدادهای درخشان و ظرفیت‌های غنی فرهنگی و هنری، سزاوار توجه بیشتری است. تغییر رویکرد جشنواره‌ها و جدی گرفتن این هنر می‌تواند به انقلابی در عرصه انیمیشن ایران منجر شود و این صنعت را به یکی از پیشگامان هنر تصویری کشور تبدیل کند.

245245