ایجاد مناطق آزاد جدید با انگیزه دسترسی به رانت‌های وارداتی / مقررات حاکم بر مناطق آزاد بازنگری شود

احسان سلطانی؛ کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو گفت: در حال حاضر مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی به کانونی برای واردات کالا تبدیل شده و نقش آنچنانی در رونق اقتصاد ملی ندارند. اساسا روح حاکم بر مناطق آزاد و ویژه موجب ایجاد فضایی فسادزا برای عده‌ای خاص شده است.

وی افزود: مناطق آزاد تجاری به ابزاری برای نمایندگان مجلس در راستای اهداف خاص تبدیل شده و به همین دلیل نقش اساسی خود در تولید و صادرات را ایفا نمی‌کنند. با این رویکرد سیاسی و ترجیح منافع شخصی و منطقه‌ای به منافع ملی، تأثیر مثبت مناطق آزاد در سایر کشورها، در مناطق آزاد و ویژه ایران محقق نخواهد شد.

سلطانی با اشاره به عدم توفیق در دستیابی به اهداف تأسیس مناطق ویژه اقتصادی، افزود: به عنوان مثال، عمده فعالیت کارخانه‌های خودروسازی در منطقه ویژه سیرجان، شامل واردات خودرو به صورت CKD (واردات قطعات منفصله) یا CBU (واردات کامل خودرو) است. در این منطقه به ایجاد ارزش افزوده و تولید واقعی خودرو توجه نشده است و صرفا اتصال قطعات و رنگ آمیزی بدنه صورت می‌گیرد.

وی افزود: برای ورود قطعات CKD کد‌های تعرفه عادی خودرو تعریف نمی‌شود و این نوع از واردات، در آمار‌های گمرکی مرتبط با واردات خودرو ثبت نمی‌شود. این قطعات با تعرفه 30 تا 40 درصدی وارد می‌شود و هم‌نشینی مشوق‌های گمرکی و مالیاتی در مناطق ویژه، منافع فردی را جایگزین ثروت‌آفرینی برای کشور می‌کند.

این کارشناس اقتصادی در بخشی دیگر از اظهاراتش، ایجاد مناطق آزاد و ویژه جدید در کشور را غیرکارشناسی ارزیابی کرد و افزود: انگیزه ایجاد مناطق آزاد و ویژه جدید در ایران، اغلب سیاسی و برای دستیابی به رانت‌های وارداتی بوده است. به جای اینکه عمده تمرکز در این مناطق بر روی تولید و صادرات باشد، واردات پررنگ بوده است.

احسان سلطانی با اشاره به لزوم اصلاح مجوز‌ها و مشوق‌ها برای این مناطق بیان کرد: امیدواریم با روی‌کار آمدن مسئولین جدید، کارشناسی‌های لازم در جهت کاهش تعداد این مناطق و فعالیت مناطقی که زیرساخت و استعداد لازم را دارند، انجام شود. همچنین در راستای رونق تولید و صادرات می‌بایست مشوق‌ها، الزامات و مقررات واردات در این مناطق بازنگری و در صورت نیاز حذف گردد.