ایران بهشت مالیاتی ثروتمندان / پنج گروهی که در اقتصاد ایران مالیات نمی‌دهند

ضریب جینی از جمله شاخص هایی است که می توان با استفاده از آن وضعیت توزیع درآمد در یک جامعه را مورد سنجش قرار داد. عدد این شاخص بین صفر و 1 می باشد. هر چه این عدد به صفر نزدیک تر باشد به منزله برابرتر بودن درآمدها در جامعه است و هر چه به یک نزدیکتر باشد نشان دهنده آن است که شکاف درآمدی در جامعه تشدید شده است.

به گزارش تابناک اقتصادی، همان گونه که از نمودار زیر ملاحظه می گردد، ضریب جینی در حالی که در سال 1392، حدود 0.365 گزارش شده است این ضریب در طی سال های اخیر رشد کرده است و در سال 1397 به 0.4093 رسیده است. این نشان می دهد که شکاف درآمدی بین فقیر و غنی در این سال ها بیشتر شده و به عبارت بهتر فقیر فقیرتر و پولدار پولدارتر شده است!

قطعا یکی از دلایلی که در این سال ها باعث ایجاد این شکاف درآمدی بین فقیر و غنی شده است، نبود سیاست‌های مالیات‌ستانی از بسیاری شیوه‌های درآمدزا و سوداگرانه در اقتصاد ایران می باشد.

اولین گروه دارندگان کارت های بازرگانی اجاره ای هستند. آمار و ارقام متفاوتی در مورد فرارهای مالیاتی این گروه ارائه شده است اما آخرین اظهارنظر در این رابطه به سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باز می گردد. حمیدرضا دهقانی نیا سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مورخه 19 آبان ماه سال جاری طی مصاحبه ای گفت: 28 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد که همه آن ها به دلیل صدور کارت‌های یکبار مصرف یا همان کارت‌های اجاره‌ای بازرگانی است.

دومین گروه که گفته می شود تاکنون حق مالیات خود را آن گونه که باید پرداخت نکرده اند، پزشکان و وکلا هستند. حسین بانکی کارشناس سیاستگذاری حوزه سلامت که در برنامه پایش مورخه 28 مرداد 1397 حضور پیدا کرده بود در مورد فرار مالیاتی پزشکان گفت: مقدار مالیاتی که دندان پزشکان و پزشکان متخصص باید بپردازند 6 هزار و 800 میلیارد تومان است و این در حالی است که رقم مالیات پرداختی توسط دندان پزشکان و پزشکان متخصص بسیار کمتر از این میزان است. در مورد رقم فرار مالیاتی وکلا نیز برآوردها حکایت فرار مالیاتی 12هزار میلیارد تومانی دارد.

سومین گروه، ثروتمندان می باشند. امیدعلی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی کشور طی مصاحبه ای با اشاره به درآمد میلیاردی 300 هزار نفر و عدم پرداخت مالیات توسط آن‌ها گفت: این افراد میلیاردر درآمد مشمول مالیات دارند و بیش از 50 درصد آن‌ها مؤدی مالیاتی نیستند؛ در واقع این افراد در سازمان امور مالیاتی هیچ پرونده‌ای ندارند.

چهارمین گروه که باید از آن ها طبق قانون مالیات اخذ شود مالکان مسکن های خالی از سکنه می باشد. طبق آمار حدود 2.6 میلیون مسکن خالی از سکنه در کشور وجود دارد که باید مالکان آن ها طبق قانون مالیات پرداخت کنند اما به دلیل عدم توانایی در شناسایی این مسکن ها، دولت نمی تواند از آن ها مالیات اخذ کند.

پنجمین گروه اهالی فرهنگ و هنر هستند. هر چند که اوضاع مالی برخی از اهالی فرهنگ و هنر چندان مساعد نیست اما هستند کسانی که درآمدهای میلیاردی سالانه دارند و مالیات آن را نیز پرداخت نمی کنند. به عنوان نمونه برخی از بازیگران و اهالی موسیقی درآمدهای میلیاردی را سالانه کسب می کنند و به دلیل معافیت از پرداخت مالیات، تمام این درآمد نصیب آن ها می شود.

جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی درباره لزوم مقابله با فرارمالیاتی گفت: اجرای اقتصاد بدون نفت بدون مطالعه و برنامه زیرساختی موجب میشود تعدادی به سمت مشاغل بدون تابلو و زیر زمینی بروند و راهکارهایی برای فرار مالیاتی پیدا کنند تا مالیات بیشتری نپردازند. در این وضعیت ما برای جبران کسری مجبور می‌شویم بر افرادی که طبق قانون مالیات می‌دهند، فشار بیشتری وارد کنیم.

وی ادامه داد: در حال حاضر عده‌ای از افرادی که درآمد میلیاردی دارند و گردش مالی آنها قابل پیگیری نیست، فرار مالیاتی می‌کنند و همین باعث فشار به طبقه متوسط و پایین می‌شود؛ ضمن آنکه اختلاف طبقاتی را هم افزایش می‌دهد.

محمودزاده در مورد معافیت مالیاتی هنرمندان گفت: این مساله خلاف عدالت است و در افکار عمومی هم مشکلاتی ایجاد کرده است. این معافیت موجب می‌شود کسانی که با کمترین درآمد دارند مالیاتشان را می‌دهند ناراضی شوند. همچین باعث خواهد شد افرادی که می‌خواستند مالیات بدهند از روش‌های مختلف فرار مالیاتی کنند. بنابراین به نظر من نباید در دریافت مالیات تبعیضی وجود داشته باشد و هر کسی باید براساس درآمدش مالیات بپردازد.

طبق قانون بودجه سال جاری رقم درآمدهای مالیاتی 140 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که این رقم طبق مصوبه سران قوا برای سال جاری به 127 هزار میلیارد تومان کاهش یافت.

در لایحه بودجه سال آینده رقم درآمدهای مالیاتی 175 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است که این رقم در مقایسه با رقم مصوب سران قوا رشد 38 درصدی و در مقایسه با رقم در نظر گرفته شده در قانون بودجه سال 98 رشد 25 درصدی را نشان می دهد.

با توجه به رکودی که بر اقتصاد ایران حاکم شده است برخی ها معتقدند که ممکن است این درآمدهای مالیاتی محقق نشود و در این صورت بودجه با کسری مواجه خواهد شد که این کسری به تورم دامن خواهد زد و دوباره فقرا از افزایش نرخ تورم متضرر خواهند شد. به همین منظور حالا این پرسش مطرح می شود که آیا درآمدهای مالیاتی سال آینده محقق می شود یا خیر؟

برای پاسخ به این پرسش باید در ابتدا دید عملکرد سال جاری در زمینه وصول مالیات ها چگونه بوده است. جزئیات عملکرد 7 ماهه بودجه سال 98 نشان می‌دهد در این مدت حدود 78 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شده است که این رقم 61.4 درصد مصوبه سران قوا و 56 درصد قانون بودجه سال 98 می باشد. بنابراین می توان پیش بینی نمود که در سال جاری همان رقم 140 هزار میلیارد تومان تا حدودی محقق شود. پس در نهایت با محقق شدن این رقم، رشد درآمدهای مالیاتی در سال آینده (175 هزار میلیارد تومان) نسبت به سال جاری 25 درصد یا 35 هزار میلیارد تومان خواهد بود.

دولت برای تحقق درآمدهای مالیاتی سال آینده سه راهکار پیش روی خود دارد: اول جلوگیری از فرارهای مالیاتی و دوم حذف برخی معافیت های مالیاتی و سوم تعریف پایه های مالیاتی جدید.

فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد و دارایی طی مصاحبه ای در مورخه 15 مهر ماه سال جاری درباره میزان فرار مالیاتی ثبت شده در اقتصاد ایران گفت: برآورد‌ها عددی بین 30 تا 40 هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد.

اگر دولت بتواند از فرارهای مالیاتی جلوگیری کند آنگاه می تواند به تحقق درآمدهای مالیاتی در نظر گرفته شده برای سال آینده امیدوار باشد. رقم فرارهای مالیاتی تقریبا برابر با مابه التفاوت عملکرد وصول درآمدهای مالیاتی در سال جاری (پیش بینی 140 هزار میلیارد تومان) و درآمدهای مالیاتی در نظر گرفته شده برای سال آینده (175 هزار میلیارد تومان) می باشد.

همچنین با توجه به شرایط کشور برخی معافیت های مالیاتی نیز باید لغو شود. طبق گفته امیدعلی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی کشور حدود 35 درصد از اقتصاد ایران از پرداخت مالیات معاف است. به عنوان نمونه دولت می تواند معافیت های مالیاتی هنرمندان را حذف کند و از این ناحیه درآمدهای مالیاتی برای خود به دست آورد.

به علاوه دولت می تواند برای سال آینده پایه های مالیاتی جدیدی را تعریف کند.

وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی در این باره به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: دولت می تواند پایه های مالیاتی جدیدی را تعریف کند که دهک های بالای جامعه را هدف قرار دهد.

به گفته شقاقی، در دنیا بیش از 400 پایه مالیاتی تعریف شده است که از آن جمله می توان به مالیات بر ثروت، مالیات بر مجموع درآمد خانوار، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات تصاعدی بر مصرف، مالیات بر مصرف کالاهای لوکس، مالیات بر اضافه واردات، مالیات سبز و... اشاره نمود. پایه های مالیاتی در تمام اقتصادهای پیشرفته دنیا به گونه ای است که بیش از 80 درصد درآمدهای دولت از طریق مالیات ستانی است اما در کشور ما کمتر از 50 پایه مالیاتی تعریف شده و حدود 30 تا 35 درصد از درآمدهای دولت از طریق اخذ مالیات است.

این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه در اقتصاد ایران اصلا ثروتمندان مالیاتی پرداخت نمی کنند، افزود: هم اکنون اگر یک ثروتمندی از کشور خارج شود و قصد خروج سرمایه خود از کشور را داشته باشد، دولت باید از او مالیات بگیرد. در همه جای دنیا این نوع مالیات مرسوم است اما در ایران اجرا نمی شود. هم اکنون در کانادا که اتفاقا یک کشور مهاجرپذیر می باشد تا مهاجرفرست، این نوع مالیات از کسانی که از این کشور خارج می شوند و سرمایه خود را می برند اخذ می گردد. حالا در ایران هم عده ای از ثروتمندان قصد مهاجرت از کشور را دارند که این حق آن ها است اما باید دولت به دلیل امکانات و یارانه هایی که در گذشته به آن ها پرداخت کرده است، بر خروج سرمایه از طریق آن ها مالیات ببندد و بعد اجازه مهاجرت به آن ها را بدهد.