این برده‌داری نوین نیست؟
برخی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی به گزارش «من عجله ندارم» واکنش نشان داده و از شنیده نشدن مشکلات‌شان گلایه داشته‌اند، تعدادی از آنها شرایط شغلی خود را به «برده‌داری نوین» تشبیه کرده‌اند!
خبرگزاری مهر نوشت: این روزها اکثر مردم در شهرهای کوچک و بزرگ استفاده زیادی از تاکسی‌های اینترنتی دارند؛ خدماتی که عمر نسبتاً کوتاه مدت و کمتر از ده ساله آنها باعث شده با آزمون و خطاهای زیادی بر سر راه خود مواجه باشند.
کاربران تاکسی‌های اینترنتی که به مرور از ایستادن کنار خیابان و دست تکان دادن برای ماشین‌های گذری دست کشیده و به سفیرهای اینترنتی عادت کرده‌اند، کم کم انتقادهای ریز و درشتی را نسبت به این شرکتها مطرح می‌کنند.
البته استقبال از اسنپ و تپسی به عنوان یکه‌تازان این عرصه، متوقف نشده و روز به روز مسافران بیشتری را به خود جذب کرده است. با همه اینها، مدتی است گلایه‌های مطرح شده درباره آنها به ویژه در شبکه‌های اجتماعی بیشتر به گوش می‌رسد.
به ویژه اضافه شدن گزینه «عجله دارم» باعث شده شمار زیادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره ابعاد این مطالب را منتشر کنند. کار به جایی کشید که سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی خواستار حذف این گزینه شد.
گروه مجله مهر مدتی قبل در گزارشی، مهم‌ترین گلایه‌های کاربران از تاکسی‌های اینترنتی را حول ماجرای «عجله دارم» جمع‌آوری کرده و البته در کنار آن، دلایل مدیران این شرکتها برای اضافه کردن چنین گزینه‌ای را ارایه داد. همچنین در گفت‌وگو با یکی از رانندگان شرکت «اوبر»، تاکسی اینترنتی شناخته شده در کشورهای مختلف اروپایی و آمریکایی، پیرامون این موضوع گفت‌گو کرد.
اما نکته قابل توجه آن بود که گزارش «من عجله ندارم» بیش از آنکه مورد توجه مسافران و کاربران تاکسی‌های اینترنتی قرار بگیرد، از سوی سفیران این شرکتها بازخورد گرفت؛ بازخوردهای بسیاری که اغلب‌شان مطالبه داشتند صدای راننده‌ها نیز شنیده و منعکس شود.
«مجله مهر» پیش از آنکه به صورت محوری و متمرکز به سراغ موضوعات طرح شده توسط راننده‌های تاکسی اینترنتی برود، در این گزارش نگاهی کلی به مهم‌ترین نظرات کاربران ذیل گزارش «من عجله ندارم!» می‌پردازد.
پایش و بررسی نظرات کاربران نشان می‌دهد بیشترین واکنش‌ها از سوی رانندگان مبنی بر این بوده قیمت و تعرفه کرایه‌ها نسبت به میزان تورم افزایش نمی‌یابد و درآمد آنها به هیچ عنوان با دخل و خرج سرپرست خانوارها نمی‌خواند. آنها گفته‌اند که حتی با انتخاب گزینه «عجله دارم» توسط مسافر باز هم مبلغ دریافتی تاکسی اینترنتی به صرفه نیست؛ به ویژه آنکه بین 15 تا 20 درصد آن به عنوان کمیسیون توسط شرکت از آنها کسر می‌شود.
کاربری به اسم «راننده اسنپ» هم این طور نوشته است: «کرایه‌های اسنپ نسبت به تورم باید حداقل 5 برابر شود، حتی با این گزینه! شما لطف کن با تاکسی و اتوبوس تردد کن! مسافران به علت رایگان بودن کرایه سفر از ماشین شخصی استفاده نمی‌کنند! از ولنجک درب منزل تا میدان صادقیه باید 52,000 تومان باشد؟؟؟ 15% هم اسنپ می‌برد. انصاف داشته باشید.»
کاربری به نام «سجاد» در قسمت نظرات نوشته است: «کرایه‌های تاکسی‌های اینترنتی که واقعاً مفته. یک کیک 20 (هزار) تومنه. ولی باید طرف رو با کلی منت جابجا کنی، آخرش هم قربون صدقه‌ش بری. آخر بهت 17 (هزار) تومن بدن!»
بخش دیگری از آنها یادآوری کرده‌اند که نرخ کرایه تاکسی‌های اینترنتی، خیلی کمتر از مبلغ دریافتی تاکسی‌های تاکسیرانی و آژانس‌ها است. کاربری که نام خود را ثبت نکرده است در قسمت نظرات خطاب به مسافران تاکسی‌های اینترنتی نوشته است: «شما آژانس بگیر یا دربست بگیر! بعد متوجه میشی چقدر داری هزینه می‌کنی برای اسنپ، راننده‌های اسنپ دارن مجانی مسافر جابه‌جا میکنن!»
کاربری به اسم «راننده اسنپ» درباره حقوق رانندگان اسنپ گفت: «من خودم راننده اسنپ هست، چند نکته می‌خوام عرض کنم. اول اینکه حتی عجله دارم هم بزنید، هزینه خیلی کمتر از آژانس است. دوماً یه راننده اسنپ هر چقدر زرنگ کار کنه ساعتش پنجاه تومان نمیفته! حالا این همه هزینه نگهداری ماشین و تصادف هست، بخدا کمر آدم می‌شکنه.»
فرد دیگری که اسم خود را «راننده» ثبت کرده در قسمت نظرات نوشته است: «کرایه‌ها واقعاً مفته. امثال بنده هم اگر مجبور نبودیم هیچ وقت این کار را انتخاب نمی‌کردیم. شما هم اگر دو بار هم گزینه عجله دارم رو بزنی باز داری مفت سفر می‌کنی. ضمناً اگر برای راننده کرایه نصرفه که هیچکس باز سفر رو قبول نمی‌کنه و شما باید چند برابر این پولی رو که برای اسنپ می‌دهید به تاکسی‌های زرد بدهید.»
«سید حسین» نیز گفته است: «شما فکر می‌کنی کرایه اسنپ، کرایه واقعی اون مسیره؟ با گزینه عجله دارم نهایت قیمت بشه نصف قیمت واقعی! اگر همین اسنپ و تپسی نبودن بهتون می‌گفتم چه خبره! تو فرودگاه کرایه تاکسی 250 هزار تومنه، اسنپ با عجله دارم میزنه 100 تومن. همون فرودگاه مهرآباد تا انقلاب، ولیعصر و مسافت‌های این چنینی!»
«سعید» هم در تأیید این حرف گفته است: «یک کم هم از ارزونی کرایه و مشکلات برای رانندگان بگید. سهمیه بنزین که لغو شد. بعدش کرایه‌ها این قدر پایین هست که بیشتر مواقع کرایه‌ها نصف کرایه تاکسی عبوری یا آزاد هم نیست! مسیری که برای همه تاکسی‌ها 40 هزار تومان هست برای راننده اینترنتی میزنه 20 تومان 5 هزار تومن رو هم شرکت بر می‌داره. تخفیف‌های شرکت هم فقط ضرر راننده است.»
بخشی از راننده‌ها در قسمت نظرات نسبت به دریافت کمیسیون‌های 15 الی 20 درصدی توسط شرکتها گلایه داشتند. «محمد» نوشته است: «قیمت‌هایی هم که با گزینه عجله دارم به حساب بیشتر می‌شوند بازهم جوابگو نیست. چرا از مشکلات رانندگان نمیگن؟ با این کرایه‌های 20 تومی 30 تومنی که 20 درصد هم ازش پورسانت برداشته می‌شود. نمیدونم کجاش قیمت‌ها بالا هست که همش بحثه قیمت‌های اسنپ رو دارید.»
کاربری به نام «بهراد»، از گزارش «مجله مهر» دلگیر شده و شروع به شمردن مشکلات اسنپ کرده است: «سلام. نویسنده واقعاً از سر مشکلی که معلوم نیست با اسنپ دارد یا راننده متأسفانه یک طرفه نوشته. برای مردم عزیز ایران و حتی شرکت اسنپ می‌نویسم 1. کرایه کم دور از واقعیت 2. هزینه‌های سرسام آور قطعات 3. سهمیه بنزینی کم که حتی اون سهمیه رو یک سال ندادن 4. مشکلات جسمی راننده بیچاره با 8، 9 ساعت رانندگی 5. ترافیک شدید و..»
تعدادی دیگر از کاربران و سفیران تاکسی‌های اینترنتی از مشکلات و هزینه‌های بالای استهلاک خودروهای خود گفته‌اند، از خطر تصادف و دزدی گرفته تا هزینه‌های خرابی ماشین و تعمیرات آن. شخصی به اسم «داوود» تجربه‌ای را بازگو کرده است: «تقریبا دو ماه پیش بعد از پیاده کردن مسافر تو یک جاده خلوت تصادف شدیدی کردم، وسایلامو از تو ماشین بردن. هزینه تعمیر ماشین پنجاه میلیون تومن شد. هزینه بیمارستان و خونه نشینیم بماند. حالا شما بگو 20 هزار تومن، ارزشش رو داشت؟ تو شرکت کار می‌کردم، تعدیل نیرو کردن مجبور شدم با ماشین کار کنم.»
آنها نسبت به اینکه گزارش «من عجله ندارم» یادآوری کرده بود رانندگان شرکت اوبر موظف هستند در کمتر از 5 دقیقه خود را به مسافر برسانند در غیر این صورت جریمه می‌شوند، اعتراض شدیدی داشتند. لذا شماری از کاربران یادآوری کردند که شرایط تاکسی‌های اینترنتی در داخل و خارج از کشور قابل مقایسه نیست چرا که شرکت‌های ایرانی هیچ‌گونه خدمات و پشتیبانی از راننده‌های خود نمی‌کنند. البته همه اینها در حالی است که برخی می‌گویند تاکسی‌های اینترنتی داخلی تسهیلاتی برای رانندگان خود در زمینه‌های مثل تعمیرات خودرو در نظر گرفته‌اند. با همه اینها بخشی از مهم‌ترین نظرات این کاربران را مرور می‌کنیم.
کاربری با گلایه از هزینه بالای وسایل جانبی خودرو گفته است: «تعویض یک صفحه کلاچ برای یک پژو حداقل ده تومن هزینه می‌بره. بیمه سالانه 5 میلیون، بیمه بدنه 3 میلیون، باتری دو میلیون و پانصد، لنت با تعویض 700 تومن. اینها فقط یک نمونه کوچیک هست. بماند تصادف و خرج‌های دیگه هم دارد. در ضمن اینجا ایران خودمونه نه کشور دیگه‌ای! اینجا هیچی قابل مقایسه با جای دیگه نیست. لطفاً از مقایسه کردن دست بردارید.»
شخصی در قسمت نظرات این طور نوشته است: «چرا کسی در مورد استهلاک بالای ماشین‌ها یا دیسک کمر و گردن راننده‌ها حرفی نمی‌زنه؟ یک مقدار منطقی صحبت کنین.»
مهدی از درماندگی رانندگان اسنپ نوشت: «یک راننده اسنپ خودشو بکشه تهش یک تومان (در روز) کار میکنه، ولی کوچک‌ترین هزینه ماشین چند میلیون خرج داره. از اون یک میلیون تومان، 150 تومان هم کمیسیون کم میشه. حداقل 50 تومان پول بنزین، فرسودگی ماشین فرسودگی، خود راننده و... بدبخت‌ترین آدم راننده اسنپه!»
گروهی از کاربران یادآوری کرده‌اند که رانندگان شرکت اسنپ نمی‌توانند از طریق نرم‌افزار متوجه شوند مسافر گزینه عجله دارم را زده یا نزده است. یکی از آنها نوشته است:: «من در دوران کرونا مجبور شدم برم اسنپ کار کنم، راننده امکان اینکه عجله دارم را زدید را ندارد. کار در اسنپ و تپسی برده‌داری نوین است! کرایه‌ها خیلی پایین است و کیفیت خودروها بسیار پایین! کار سختی هست. کمی بی انصافی است اینگونه تفکر...»
کاربری به اسم «شاهین» گفت: «راننده متوجه نمیشه که مسافر عجله دارم رو زده یا نه مبلغ کرایه و مسیر رو می‌بینه، اگر به صرفه باشه قبول میکنه اگه اسنپ مبلغ کرایه رو معقول بالا ببره نیازی به گزینه عجله دارم نیست تو دو سه سال گذشته بالای 400 درصد تورم داشتیم، ولی کرایه‌ها نهایت از مثلاً 20 تومن شده 30 تومن.»
«ابراهیم حیدری» یکی دیگران از کاربران نوشت: «با سلام خدمت شما دوست عزیز. درجوابتون باید بگم که گزینه عجله دارم فقط مختص شما مسافر عزیز هستش و راننده هیچ خبر نداره که تو گزینه عجله دارم رو زدی و اینکه تو وقتی این گزینه رو میزنی، سفر شما به نزدیک‌ترین ماشین‌ها ارسال میشه و کسانی که در 2 الی 3 دقیقه‌ای لوکیش شما هستن سفر شما رو می‌گیرن و میان دنبال شما.»
البته این موضوع انتقاد دیگری را متوجه شرکت اصلی می‌کند، انتقادی مبنی بر اینکه چرا علیرغم افزایش قیمت، راننده خود را در جریان قرار نمی‌دهد که مسافرش عجله دارد.
اما عده‌ای دیگر که از گروه مسافران بودند با این دلایل قانع نشده‌اند و معتقدند رانندگان همیشه حق را برای خود می‌خواهند و استهلاک و خرابی ماشین برای همه هست از جمله تاکسی‌ها و آژانس‌ها.
عده‌ای دیگر از کاربران از نحوه برخورد مسافران و میزان توقعات آنها گله داشته‌اند. «علی» درباره این موضوع نوشته است: «با شرکت‌های خارجی مقایسه میکنن. اونا بیمه میشن! تعمیرات و قطعه ماشین با تخفیف و ماشین ارزونه و... از همه مهم‌تر مردمش با فرهنگ هستند. اینجا برای سی هزار تومان میری دنبال مسافر، اونم انگار ماشین رو خریده، آقا تند برو، آقا از این مسیر برو، آقا اهنگت رو خاموش کن، بعدشم عجله دارم نزنی، مجبوری با آژانس بری کسی پیدا نمیشه.»
کاربری به اسم «راننده» گفته است: «سلام، بله درست می‌فرمایید! کشورهای خارجی گزینه عجله دارم وجود ندارد، چون کرایه ماشین متناسب با مسیر هست و انقدر قانون مدار هستن، نیازی به عجله ندارن! در ضمن خارج که می‌فرمایید تا پنج دقیقه میرسن، شهرداری پول و مالیاتی که می‌گیره اختصاص میده به بحران ترافیک! چاله چوله، نداره ترافیک نداره!»
«وحید» هم یادآوری کرده است: «اولا هیچ علامتی نیستش که ما بدونیم شما عجله دارم رو زدی یا نه، دوماً چرا وقتی که یک دهم کرایه آژانس رو می‌دی اونوقت اعتراض نمی‌کنی، تویی که وقتی می‌شینی تو ماشین ادای ارباب‌ها رو در میاری و میگی کولر بزن!»
همچنین از نظرات کاربران می‌توان دریافت سفیران تاکسی‌های اینترنتی در شهرستان‌ها از کرایه‌های بسیار پایین و افزایش کمیسیون شرکتها گلایه دارند. کاربری به نام «راننده اسنپ» نوشته است: «من دزفول هستم و از این هفته پورسانتمون شد 20 درصد. سرویس‌ها از 12 تومن تا 25 تومن. یک استارت که به ماشین میزنی میشه 10 هزارتومن. ماشینم واشر زده و لاستیک هم صفره و کلاً یک ریال نتونستم جمع کنم که ماشین رو درست کنم. الان رفتم کارگری و دارم نفس می‌کشم. اسنپ یعنی برده داری نوین.»
«معظمی» نوشته است: «کرایه تاکسی اینترنتی در شهرستان‌ها اون قدر پایینه که با زدن گزینه عجله دارم باز به نرخ رسمی کرایه که آژانس و تاکسیرانی تعیین کرده نمی‌رسد. اگر از اول کرایه درستی در اسنپ محاسبه شود نیازی به عجله دارم نیست.»
کاربری به اسم «ساسان» گفته است: «من گاهی اوقات خالی‌ام روی اسنپ کار می‌کنم. تو شهرستان خداییش عجله دارم هم که میزنن، باز هم کرایه‌ها نسبت به مسیر مفته. بیچاره اونایی که منبع درآمدشون همین اسنپ و تپسی است تا شب کار کنن فکر نمی‌کنم 500 تومان صافی ببرن سر سفره زن و بچشون! استهلاک‌ها خیلی بالاست، خدایی منصف باشید، راننده چه گناهی داره؟»
همه اینها بخشی از مهم‌ترین واکنش‌ها و بازخوردهایی بود که گزارش «من عجله ندارم «دریافت کرد، بازخوردهایی که کماکان بر تعداد آن اضافه می‌شود. مجله مهر در اولین گام برای انعکاس صدای اعتراض رانندگان مطلب فوق را منتشر کرد و بعد از این در گزارش‌های مبسوطی به صورت محوریُ مشکلات رانندگان تاکسی‌های اینترنتی را مورد بررسی قرار خواهد داد.