این رژیم‌های لاغری به کبد و کلیه و چشم آسیب می‌زند!
لازم است بر پایه شرایط فرد، رژیم غذایی و بدنی متناسب با آن ارائه شود. این نکته نیز شایسته یادآوری است که کاهش وزن مناسب ماهانه در حد دو تا چهار کیلوگرم است؛ و بیش از این نباید باشد.
شرط اصلی سالم زیستن، داشتن تغذیه صحیح است و تغذیه صحیح به معنای رعایت دو اصل تعادل و تنوع در برنامه غذایی روزانه است.
بیماری‌های غیرواگیر امروزه بیش از 70 درصد از علل مرگ‌ومیر در جهان و از دلایل اصلی ناتوانی به شمار می‌روند. چهار بیماری عمده غیرواگیر شامل بیماری‌های قلبی و عروقی، چاقی، دیابت و هایپر کلسترولمی (کلسترول بالای خون)، به سه عامل قابل پیشگیریِ تغذیه نامناسب، مصرف سیگار و عدم فعالیت بدنی مناسب وابسته‌اند.
مصرف زیاد قند و نمک و چربی، مصرف کم سبزی و میوه و مصرف کم حبوبات و نان و غلات سبوس‌دار از عوامل خطر تغذیه‌ای بیماری‌های غیرواگیر به شمار می‌روند.
مطابق گزارشی که به تازگی از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر شده، نوزده چالش کلی در زمینه امنیت غذایی کشور شناسایی شده است که «گسترش و افزایش سوءتغذیه به دلیل توزیع نابرابر درآمد، چه در گروه‌های کم‌درآمد و چه در گروه‌های پردرآمد، پایین بودن دسترسی جامعه به‌ویژه گروه‌های کم‌درآمد به پروتئین حیوانی در رژیم غذایی بر اساس توصیه‌های بهداشتی، پایین بودن مصرف فرآورده‌های گیاهی به‌ویژه انواع سبزی و میوه در گروه‌های طبقاتی کم‌درآمد به‌دلیل عدم عرضه کافی، قیمت نامناسب و سیاست‌های تجاری، پایین بودن تنوع رژیم غذایی خانوار‌های ایرانی و نقش بالای مصرف غلات در تأمین انرژی و پروتئین مصرفی مانند مصرف بالای گندم، شکر، روغن نباتی و برنج در رژیم غذایی و همچنین دسترسی نامناسب دهک‌های درآمدی اول تا هفتم به انرژی و پروتئین توصیه‌شده در رژیم غذایی مطلوب، مانند مصرف پایین تخم‌مرغ، لبنیات، گوشت سفید (ماهی) و میوه و سبزیجات» از جمله آن است.
این گزارش در حالی از کاهش مصرف پروتئین‌های حیوانی، فرآورده‌های گیاهی و مصرف بالای گندم و شکر و روغن‌نباتی در رژیم غذایی روزانه مردم ایران خبر می‌دهد که به گفته دکتر بهروز طلایی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان، روزانه حتما باید از پنج گروه اصلی غذایی و به میزان متعادل استفاده کرد.
وی می‌گوید: «تغذیه سالم شامل یک هرم غذایی است که پنج گروه اصلی نان و غلات، میوه‌ها، سبزی‌ها، لبنیات و گوشت‌ها تخم‌مرغ و حبوبات و آجیل هم بخشی از آنهاست را در برمی‌گیرد. یک گروه متفرقه مربوط به چربی‌ها و شیرینی‌ها و تنقلات هم هست که توصیه می‌شود کمتر استفاده شود.»
طلایی تأکید می‌کند: «گروه‌های غذایی نام‌برده، کلیه ویتامین‌ها و مواد معدنی را که لازمه واکنش‌های بیوشیمیایی بدن است دارند و روزانه باید از این پنج گروه اصلی استفاده کرد؛ مثلا گروه نان و غلات اگر به‌صورت کامل مصرف شود، افزون بر همه گروه‌های ویتامین ب، برخی از مواد معدنی را هم دارند.
گروه میوه‌ها و سبزی‌ها هم پاره‌ای از مواد معدنی و ویتامین‌ها را دارند. مصرف لبنیات به‌ویژه برای تأمین کلسیم و فسفر و ید مورد نیاز بدن، بسیار مهم است.»
ارتباط سرطان و دیابت با تغذیه
این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: «بیشتر بیماری‌های غیرواگیر، اعم از سرطان و دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی، جدا از این که ممکن است ژنتیکی و وراثتی باشند، کم و بیش با تغذیه در ارتباطند.
تغذیه اصولا 40 تا 50 درصد و در بسیاری موارد تا 80 درصد در بروز بیماری‌ها نقش دارد؛ مثلا اگر خانواده کسی به‌طور ژنتیکی دیابت دارند، او با تغذیه سالم می‌تواند از ایجاد این بیماری پیشگیری کند.
تغذیه کودکان، هم برای وزن‌گیری مناسب و هم افزایش قد بسیار مهم است؛ حتی اگر پدر و مادر قد بلند نباشند، تغذیه مناسب در کنار برخی از نرمش‌ها و ورزش‌ها می‌تواند از کوتاهی قد فرزندان جلوگیری کند.
وعده‌های غذایی روزانه و میان‌وعده‌ها
طلایی با تأکید بر این که گروه‌های پنج‌گانه غذایی باید در مواد مصرفی روزانه افراد باشند، درباره تعداد وعده‌های غذایی متعادل می‌گوید: سه وعده غذایی صبحانه و ناهار و شام، ضروری است.
میان‌وعده‌هایی بین صبحانه تا ناهار و میان‌وعده عصرانه هم توصیه می‌شود، ولی در این میان‌وعده‌ها باید پروتئین‌ها بیشتر از کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها مورد نظر باشند.
باید در نظر داشت که وضعیت تأمین پروتئین و کربوهیدرات و چربی در هر فرد متفاوت است؛ مثلا اگر کسی دیابتی باشد، میان‌وعده صبح و عصرش با یک ورزشکار متفاوت است.
دوره حساس نوجوانی
راضیه پورجمالی، کارشناس تغذیه دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان نیز با بیان این‌که شرط اصلی سالم زیستن، داشتن تغذیه صحیح و تغذیه صحیح به معنای رعایت دو اصل تعادل و تنوع در برنامه غذایی روزانه است، یادآور می‌شود: «تغذیه بر رشد و بالندگی در همه دوران نوزادی، کودکی و نوجوانی تأثیر می‌گذارد؛ با این همه در دوران نوجوانی به مواد مغذی بیشتر نیاز است.
با آنکه نوجوانی مرحله سالم زندگی تصور می‌شود، ولی در این دوره برخی بیماری‌ها، به‌ویژه بیماری‌های غیرواگیر بروز فراوانی دارند و آسیب‌های قابل توجهی بر افراد وارد می‌کنند که بیشتر آن‌ها قابل پیشگیری یا درمانند.
در این مرحله، نوجوانان الگو‌های رفتاری - غذایی و فعالیت بدنی متفاوتی از خود نشان می‌دهند که می‌تواند از سویی نویددهنده سلامت آن‌ها باشد و از سوی دیگر نشان می‌دهد سلامت آن‌ها در حال و آینده در معرض خطر قرار دارد. برای رشد و نمو سالم، نوجوانان به اطلاعاتی از جمله آموزش جامع تغذیه متناسب با سن نیاز دارند، همچنین باید برای حفظ و بهبود سلامتی خود تشویق شوند. با تغذیه سالم در دوره نوجوانی، می‌توان از بروز بیماری‌های غیرواگیر در بزرگسالی پیشگیری کرد.
اگرچه بیشترین سرعت رشد مربوط به سال اول زندگی است، ولی پس از آن، سرعت رشد در دوران نوجوانی از سایر دوران زندگی بیشتر است.
دوران نوجوانی با سرعت افزایش قد و وزن همراه است، از این رو نیاز به انرژی و پروتئین در این دوران به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و هر گونه اختلال در نحوه تغذیه، نوجوان را به سرعت در معرض خطر سوءتغذیه لاغری، کوتاه‌قدی، اضافه‌وزن، چاقی و کمبود ریزمغذی‌ها قرار می‌دهد.»
دشمنی به نام نمک
پورجمالی در پاسخ به این پرسش که چرا همواره بر کاهش مصرف شکر و نمک در رژیم غذایی روزانه تأکید می‌شود می‌گوید: امروزه مصرف نمک که به‌ویژه در غذا‌های آماده به میزان زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد در کشور ما بالاست.
بر پایه توصیه سازمان بهداشت جهانی، باید افراد کمتر از پنجاه سال روزانه کمتر از پنج گرم و افراد بالای پنجاه سال و بیماران قلبی - عروقی، کمتر از سه گرم نمک دریافت کنند. مطالعات انجام‌شده در کشور ما نشان داده است که متوسط مصرف روزانه نمک در میان ایرانیان حدود 10 تا 12 گرم است.
در صورتی که نمک به مقدار مناسب مصرف شود و کلیه‌ها هم سالم باشند و عملکرد خوبی داشته باشند نمک مورد نیاز بدن تأمین می‌شود، اما در صورت تداوم مصرف زیاد نمک و مواد شور یا اختلال در کارکرد کلیه‌ها یا یکی از سیستم‌های مربوط به دفع، نمک اضافی موجب تجمع آب و ایجاد ورم در تمام یا قسمت‌هایی از بدن می‌شود.
همچنین مصرف زیاد نمک و غذا‌های شور از عوامل مؤثر بر افزایش فشارخون و بروز بیماری‌های قلبی و عروقی به‌ویژه در افرادی است که دارای سابقه این بیماری‌ها در خود یا بستگان نزدیکشان هستند.
دریافت زیاد سدیم با افزایش دفع ادراری کلسیم، زمینه را برای پدید آمدن پوکی استخوان فراهم می‌کند. مصرف زیاد نمک، خطر سرطان معده را نیز افزایش می‌دهد.
دستکاری در تغذیه روزانه
رژیم‌های کاهش وزن که این روز‌ها در کشور ما بسیار رواج پیدا کرده، از آنجا که نوعی تغییر در مصرف روزانه مواد غذایی است، بر سلامت انسان تأثیراتی دارد که همیشه هم مطلوب نیست.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان در این باره تأکید می‌کند: رژیم مناسب، برنامه غذایی مناسب و اصولی برای هر فرد است. نمی‌توان یک رژیم خاص را به چند نفر داد؛ چرا که سوخت‌وساز و مزاج و متابولیسم و فعالیت بدنی هر فرد با دیگری متفاوت است.
رژیم‌های گوناگونی در بازار تغذیه وجود دارد که برخی از آن‌ها اگرچه به کاهش وزن می‌انجامد، ولی پیامد‌های ناگواری هم دارد. برخی رژیم‌ها ممکن است برای یکی دو هفته مناسب باشد، ولی می‌تواند رفته‌رفته به کلیه و کبد و حتی چشم‌ها آسیب بزند؛ مانند رژیم کتوژنیک که اگر درست رعایت نشود می‌تواند کبد چرب ایجاد کند؛ یا رژیم‌های فستینگ ممکن است ریزش مو و افت پوست صورت و بدن را به دنبال داشته باشد.
از این رو لازم است بر پایه شرایط فرد، رژیم غذایی و بدنی متناسب با آن ارائه شود. این نکته نیز شایسته یادآوری است که کاهش وزن مناسب ماهانه در حد دو تا چهار کیلوگرم است؛ و بیش از این نباید باشد.
منبع: اطلاعات آنلاین
از دست ندهید