بالاخره می‌توان جام جهانی را از تلویزیون تماشا کرد یا خیر؟

تقریبا هر زمان که یک رویداد مهم ورزشی خصوصا در مقیاس حضور تیم های ملی در عرصه جهانی در شرف وقوع است، این نگرانی برای علاقمندان به ورزش و بینندگان تلویزیونی وجود دارد که آیا جریان این رویداد را می‌توانند به صورت زنده از رسانه ملی‌شان تماشا کنند؛ البته تجربه ثابت کرده است که در اغلب موارد، این نگرانی‌ها با پایان خوشی همراه بوده و بالاخره تلویزیون ما هر طور که شده از پخش رویدادهای مهم و حساس ملی و جهانی عقب نمانده است.

اما پرسش اینجاست که اساسا چرا برای مخاطبان رسانه‌ای در مقیاس صداوسیما به عنوان تنها متولی پخش رادیو و تلویزیونی در کشور، باید نگرانی مهمی به نام پخش مسابقات ورزشی آن هم در سطح تیم های ملی وجود داشته باشد؟

پاسخ این سوال به یک عبارت کلیدی برمی‌گردد: «چالش خرید حق پخش مسابقات ورزشی در سطح جهانی و حتی درون قاره‌ای در سال‌های اخیر».

پروسه خرید حق پخش مسابقات ورزشی جهانی توسط صداوسیما، همواره موضوعی پربحث بوده و اما و اگرهایی هم با خود به دنبال داشته است.

خصوصا همزمان با برخی رویدادهای مهم بین‌المللی در حوزه ورزش، هر بار پخش تلویزیونی در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گرفته و چنین گمانه‌زنی‌هایی پررنگ می شده که آیا صداوسیما این بار هم از پس پخش مسابقات برخواهد آمد و آیا شبکه های تلویزیونی حق پخش رویدادهای ورزشی را از مجرای قانونی‌اش خریداری می‌کنند تا دیگر نگران پخش بازی ها نباشیم؟

معمولا پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی به سه شکل توسط فدراسیون‌ها و سازمان‌های لیگ به شبکه‌ها فروخته می‌شود: حق پخش زنده، حق پخش غیرزنده و حق پخش خلاصه و یا صحنه‌های مهم بازی؛ بر این اساس شبکه‌ای که هیچکدام از این حقوق پخش را خریداری نکرده باشد، حتی گل‌های بازی‌ها را هم نمی‌تواند پخش کند و تنها به نشان دادن چند عکس و یا حتی صرفاً درج نتایج اکتفا می‌کند. و البته شبکه‌ای که حقوق پخش زنده را خریده باشد، حق پخش بازی‌ها به دو شکل دیگر را نیز دارد.

به همین ترتیب فدراسیون‌ها می‌توانند حق پخش مسابقات خود را به شبکه‌های تلویزیونی کشورهای دیگر هم عرضه کنند.

البته در مورد کشور ما ماجرا صرفا به پرداخت پول برای خرید حق پخش مسابقات محدود نمی‌شود، بلکه تحریم‌هایی که سال‌هاست بر کشورمان تحمیل شده است و به رغم ادعای غربی ها مبنی بر لزوم جدایی ورزش از سیاست، بر پخش مسابقات ورزشی هم سایه افکنده، این روند بین‌المللی را برایمان پیچیده تر کرده است.

البته می‌توان گفت تاکنون رویداد ورزشی مهمی نبوده که صداوسیما از عهده پخشش برنیامده باشد، اما پخش این مسابقات به واسطه همین دشواری ها، اغلب با اما و اگرهایی تا آخرین دقایق برای مخاطب همراه بوده است.

یکی از اتفاقاتی که باعث شده بود زمانی مخاطبان و رسانه ها به چگونگی خرید حق پخش مسابقات خارجی حساس شوند، محو کردن آرم شبکه‌ی اصلی پخش‌کننده بود؛ رویکردی که خوشبختانه مدتی است از صداوسیما رخت بر بسته و حالا مشخص نیست که آیا تلویزیون به خرید حق پخش مسابقات از منبع اصلی موفق شده و یا به تکنولوژی بهتری برای پنهان کردن آرم شبکه‌ها دست یافته است.

با این همه هر بار که احتمال خریداری نکردن حق پخش مسابقات ورزشی توسط رسانه‌ها مطرح شده، ردِ صریح این ادعا از جانب مسوولان صداوسیما را هم با خود به همراه داشته است.

هرچند که اظهارات اخیر رییس فدراسیون والیبال درباره دلایل بدهی یک میلیون دلاری به فدراسیون جهانی، مدتی است که دوباره این شبهه را پررنگ کرده است. او گفته است که در گذشته برای بحث پخش لیگ جهانی، صداوسیمایی ها 350 هزار دلار پرداخت می‌کردند اما بعد از مدتی فدراسیون جهانی به آنها گفته که پول را از حساب پرداخت‌هایی که از برد و باخت های تیم ملی در لیگ جهانی منظور می شود، برداشت می کند. چون منشا پول ایران است و بلوکه می شود. فدراسیون والیبال هم از صداوسیما خواسته به جای پرداخت، این پول را به آنها بدهند تا بدهکار نشوند. اما صداوسیما برای مثال در سال 2018 که مسابقات قهرمانی جهان پخش شد، بدون اینکه امتیاز پخش را بخرد این بازی ها را از جایی برداشته و پخش کرده و فدراسیون جهانی هم 150 هزار دلار از فدراسیون والیبال کشورمان طلبکار شده است.

این مساله چند سال قبل و در زمان مسابقات جام جهانی 2018 فوتبال نیز توسط برخی رسانه‌ها مطرح شد. در آن زمان، علی اصغر پورمحمدی مسئول وقتِ شورای سیاست گذاری و هماهنگی ورزش صدا و سیما با انتقاد از رسانه‌هایی که ادعای خریداری نکردن حق پخش مسابقات را مطرح کرده بودند، گفته بود: «من نمی‌دانم در کجای دنیا مرسوم است که قراردادهای حقوقی کلان را منتشر کنند و آیا همین رسانه هایی که چنین ادعاهایی می کنند حاضرند قراردادهای مالی حقوقی خود را منتشر و به دیگران اجازه دهند درباره آنها اظهارنظر کنند.»

او افزوده بود: «ظاهرا به اذعان برخی رسانه‌ها که برایشان منافع ملی مفهومی ندارد، صداوسیما باید به دلیل انجام وظیفه ملی خود، پخش رایگان این مسابقات برای آحاد مردم و کسب رضایت آنها محاکمه شود.»

حرف های صریح علی اصغر پورمحمدی از مدیران باسابقه صداوسیما در آن زمان که تا امروز که چندی دیگر مسابقات مهم جام جهانی فوتبال و حضور تیم ملی کشورمان را پیش رو داریم، همچنان قابل تعمیم است.

این روزها بیش از هر زمان دیگری نگاه علاقمندان فوتبال و بیننده های رسانه ملی، به شنیدن خبرهای شفاف و صریح درباره فراهم شدن امکان تماشای رقابت های تیم ملی کشورمان در مسابقات جام جهانی و همچنین پخش تمامی مسابقات مهیج جام جهانی است.

بیننده تلویزیونی در این مسیر قطعا به شنیدن خبرهایی درباره احتمال پخش نشدن بازی ها که هر بار در آستانه مسابقات مهم ورزشی اوج می گیرند، علاقه ای ندارد و راحت تر طی شدن این روند و پایان تمام نگرانی های احتمالی، به مدد رویکرد مسوولان صداسیما در قبال شفاف سازی درباره حق پخش مسابقات جام جهانی ممکن می‌شود.

57245