به یاد منوچهر نوذری؛ خاطرهساز رادیو و دوبله و تلویزیون
امروز شانزدهم آذرماه سالروز درگذشت هنرمندی است که هم در طنازی و هم در نقشآفرینیهای جدی محبوب و خاطرهساز چند نسل شد.
باشگاه خبرنگاران جوان - امروز شانزدهم آذرماه سالروز درگذشت هنرمندی است که هم در طنازی و هم در نقشآفرینیهای جدی محبوب و خاطرهساز چند نسل شد؛ زندهیاد منوچهر نوذری که در گویندگی و کارگردانی برنامههای رادیویی، دوبله و مدیریت دوبلاژ، اجرا و بازیگری درخشید و محبوب شد. صدای آرام و صمیمی و شخصیت شیرین و دوستداشتنی، یادآور و خاطرهساز دوبلههای جک لمون، اجرای «مسابقه هفته» و برنامه رادیویی «صبح جمعه با شما».
منوچهر نوذری متولد دهم اردیبهشتماه 1315 در شهرستان قزوین، در دهه 30 وارد گویندگی شد. به دعوت هوشنگ لطیفپور وارد دوبله شد و ابتدا در استودیو شهاب در دوبله «دختر نمکزار» زیر نظر لطیفپور و سپس در استودیو مولنروژ در «افسانه گمشدگان» تحت مدیریت ایرج دوستدار اولین تجارب دوبله و آموزشهای لازم را سپری کرد و با نشان دادن تواناییهای خود توانست در مولن روژ به جایگاه مناسبی در دوبله فیلم برسد. در همین سالها در رادیو هم گویندگی میکرد.
یکی از جنبههای شاخص هنر منوچهر نوذری در طنزپیشگیاش بود؛ در این زمینه چه در دوبله، چه رادیو و چه بازیگری و کارگردانی و اجرا کارهای موفق بسیاری داشت. در دوبله آثار کمیک و کمدینهای مطرح بهمانند گویندگانی چون حمید قنبری، عزتالله مقبلی، ایرج دوستدار، اصغر افضلی، حسین عرفانی و... از روش موسوم به «پس کلهای یا پشت گردنی» برای اضافه کردن کلمات و جملات بامزه به نقش، متناسب با موقعیت صحنه و براساس ذوق و تشخیص خود استفادههای بجا میکرد. نوذری در دوبله کمدینهای مطرح کارهای موفقی داشت، مثلا در یک مجموعه فیلم سه تایی بهجای استنل لورل (در کنار عزتالله مقبلی بهعنوان گوینده الیور هاردی) صحبت کرد (مانند «جعبه موسیقی»)؛ همچنین گویندگیهای درخشان بهجای «جک لمون» در بسیاری از فیلمها شاخصه اصلی کمیکگویی نوذری در دوبله بهجای کمدینهای خارجی بود، فیلمهایی نظیر: «آپارتمان»، «همسایه خوب سام»، «زیر درخت یام یام»، «چگونه زن خود را بکشیم»، «شیرینی شانس»، «آوانتی»، «سندروم چینی»، «جی اف کی»، «گلن گلری گلن راس»، «سهشنبهها با موری» (نقشی متفاوت در دوران پیری جک لمون)، فیلم «افسانه بگر ونس» (بهعنوان راوی و پیری جک لمون) و...
همچنین در دوبله نقشهای جدی فیلمهای خارجی نیز آثار موفق بسیاری را گویندگی کرد، مثلا بهجای جیمز استوارت در «وینچستر 73»، کری گرانت در «خانه قایقی»، جان گاوین در «روانی»، استیو مک کوئین در «بچه سین سیناتی»، گلن فورد در «معجزه سیب»، شون کانری در «دکتر نو»، ادموند اوبرایان در «کنتس پابرهنه»، جرج سندرز در «سلیمان و سبا»، سریال «لبه تاریکی» بهجای بازرس و راوی صحنه پایانی، و بسیاری نقشها و آثار دیگر. زندهیاد نوذری مدیریت دوبله برخی آثار مهم را انجام داد و در زمینه آنونس فیلمهای سینمایی نیز در مقطعی فعالیت داشت؛ همچنین در دوبله انیمیشن «سفیدبرفی و هفت کوتوله» (ساخت شرکت والت دیزنی) بهجای یکی از شخصیتهای کوتولهها صداپیشگی کرد.
منوچهر نوذری در زمینه دوبله فیلمها و سریالهای ایرانی نیز آثار قابل توجهی به یادگار گذاشت: «هزاردستان»، سرپرستی گویندگان در «هی جو»، «پهلوانان نمیمیرند» بهجای جهانگیر فروهر، «طبل توخالی» بهجای محمد ورشوچی، «زنگها» بهجای محمد کاسبی، «تشریفات» بهجای احمد قدکچیان، «بلمیبهسوی ساحل» بهجای بهزاد بهزادپور، «مدرک جرم» بهجای ماشاءالله افراشته و... اما گویندگی او در سریال هزاردستان جلوه دیگری داشت، چرا که هم راوی بود و «آنچه گذشت»های درخشانی را که به نثر مرحوم علی حاتمی نگاشته شده بود به بهترین شکل روایت میکرد، هم بهجای شخصیت بامزه دکتر خندان که قبلا دکتر دژخیم بوده با بازی «فرهنگ مهرپرور» حرف میزد، هم بهجای صدای گوینده اخبار رادیو صحبت میکرد و هم بهجای چند هنرور با صداسازی و تیپگوییهای شیرین و دلنشین؛ روایتی که نهایتا با صدای منوچهر نوذری به این نقطه ختم شد: «کاری که امروز به دست رضا نشد، فردا به امر خدا دست مرتضی بساخت، هزاردستان بود و ابردست، غافل که دست خداست بالاترین دستها». صداپیشگیای که باعث شد علی حاتمی در مورد نوذری بگوید: «منوچهر هرگز تمام توان خود را به نمایش نگذاشته است».
اما دلبستگی دیگر نوذری رادیو بود که در آن برنامههای مختلفی را گویندگی و اجرا، نویسندگی و کارگردانی میکرد، بهخصوص در «شما و رادیو» که بعداً شد «صبح جمعه با شما» در کنار تعداد قابلتوجهی از هنرمندان باذوق رادیو و دوبله. برنامهای که اوج دوران محبوبیتش در دوران کارگردانی و حضور پررنگ نوذری بود، حضوری که بداههگوییهای خلاقانه او همراه میشد با بداههگوییهای کمنظیر هنرمندانی چون منوچهر آذری و کنعان کیانی و.... هنرنمایی نوذری منجر به خلق شخصیتهای کمیک و دوستداشتنی «آقای ملون» و «آقای دست و دلباز» و... شد، شخصیتهایی که در کتاب طنز لطیفههای خود نیز از آنها استفاده کرد.
اجراهای صمیمی و خلاقانه منوچهر نوذری در برنامههای تلویزیونی چون «مسابقه هفته» و «مسابقه ثانیهها» از دیگر دستاوردهای کمنظیر و یادگارهای ارزشمند زندگی هنری اوست؛ بهویژه مسابقه هفته که اگرچه در زمان اجرای کمالالحق سلامی هم چه از حیث اجرا و چه اطلاعات عمومی و دانش مجری در سطح بالایی برگزار میشد، اما اوج محبوبیت آن در مقطع مجریگری نوذری و با خلاقیتهای جدید و شوخیهای بجا و به موقعش به دست آمد، جایی که نوذری بهواسطه سالها فعالیتش در دوبله سینمای کلاسیک، در پشتصحنه طراحی مسابقه در انتخاب فیلمهای بخش سؤالات فیلم مسابقه نقش داشت. در مجموع، اصطلاحات و قواعد و تکیهکلامهای مسابقه هفته وارد گفتگوهای روزمره مردم شد که تا حالا هم باقی است.
از اجراهای دیگر مرحوم نوذری میتوان مسابقه «ثانیهها» را نام برد که تا حدی تداعیکننده مسابقه هفته بود. اجرا و بازی در مجموعههای طنز تلویزیونی چندبخشی نظیر «جدی نگیرید»، «تهران ساعت بیست»، اجرای برنامههای مناسبتی تحویل سال نو و عید نوروز در دهه 70، بازی و کارگردانی در تعدادی آثار سینمایی و تلویزیونی بهخصوص نقش «نصرت خان تهرانی» در سریال طنز «کوچه اقاقیا» از دیگر خاطرهسازیهای دوستداشتنی منوچهر نوذری است. خاطرهسازیهایی که نهایتاً با اجرای برنامه تلویزیونی «صندلی داغ» و بازی در «چند میگیری گریه کنی» (که بهنوعی پیش درآمدی بر درگذشت خود او بود) پایان یافت؛ و در آذرماه 1384 درحالیکه هنوز روحیه طناز خود را روی تخت بیمارستان حفظ کرده بود، در 16 آذر درگذشت. روحش شاد و یادش گرامی.