«تار و ترنج»؛ جان‌آگاهی به‌زیبایی شعر، به عمق موسیقی
درهم‌آمیختگی شعر و موسیقی، قابی به‌بلندای فرهنگ و تمدن کشورمان را به رخ جهانیان می‌کشد؛ فرهنگ و تمدنی که با داشتن فردوسی، حافظ، سعدی و... از پیشینه غنی ما ایرانی‌ها حکایت می‌کند. این بار «تار و ترنج» ادبیات و موسیقی را به‌عنوان دو بال پرواز عاشقان برای غنا بخشیدن، حفظ و انتقال آن به نسل جوان به هم گره زده است.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، داوود نجفی، تهیه‌کننده برنامه «تار و ترنج» درخصوص انتخاب اسم این برنامه گفت: فرش اصیل ایرانی از تاروپود تشکیل شده است. در نقش‌های فرش اصیل ایرانی، ترنج را می‌بینیم که ترکیبی از شکل و محتواست. به‌درستی که ترنج به تاروپود، نقش و زیبایی داده و آن را درخور ستایش می‌کند.
تهیه‌کننده «تار و ترنج» ادامه داد: «تار و ترنج» به‌لحاظ معنایی، گوشه چشمی‌به شعر و هم به موسیقی دارد و به همین سبب مفهوم کاربردی بین شکل و محتواست. با این اوصاف، سادگی تار و ظرافت ترنج و گره خوردن آن در نقش، رنگ و خاطره‌ها، «تار و ترنج» را بهترین اسم برای این برنامه کرده است.
نجفی درباره ساختار برنامه «تار و ترنج» گفت: این برنامه، مجله‌ای تخصصی در حوزه شعر و موسیقی است؛ مجله‌ای که بناست دست مخاطب را بگیرد و با خودش همراه و سطح سلیقه شنیداری و خوانشی مخاطبان فارسی‌زبان را که با شعر زندگی می‌کنند، جابه‌جا کند.
شعر، هنر ملی ایرانی‌ها
تهیه‌کننده این برنامه، شعر را هنر ملی ایرانی‌ها دانست و تصریح کرد: شعر، هنر ملی ما ایرانی‌هاست؛ یعنی مخاطب در کنار «تار و ترنج» قرار است شعر‌های بهتری بخواند و بشنود و اگر موسیقی دوست دارد، بتواند بهترین موسیقی‌ها را انتخاب کند.
وی در باب اهمیت موسیقی نیز افزود: ما داعیه‌دار موسیقی‌های کلام‌محور و موسیقی‌های فاخریم. اگر حسین علیزاده «نی‌نوا» را می‌سازد، در کنارش موسیقی آوازی و کلام‌محوری داریم که بسیار ارزشمند است.
ترغیب مخاطب به انتخاب واژه‌های اصیل
نجفی درخصوص اهمیت انتخاب درست شعر و موسیقی در برنامه «تار و ترنج» گفت: اگر سطح سلیقه مخاطب را کمی جابه‌جا و او را با آثار خوب آشنا کنیم، ناخودآگاه مخاطب نکته‌سنجِ شعرشناس به‌سمت واژگان اصیل و واژه‌های مهذب‌تری می‌رود که در حوزه ادبیات فارسی وجود دارد.
این تهیه‌کننده به دیدار‌های شاعران با مقام معظم رهبری اشاره و آن را حُسن مطلع برنامه دانست و گفت: در نیمه ماه مبارک رمضان که خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم، ایشان روی یک نکته تأکید داشتند و آن نهضت ترجمه از زبان فارسی به زبان‌های دیگر بود؛ اینکه شعر‌ها نیز به زبان‌های دیگر ترجمه شود. از این نکته رهبر معظم انقلاب اسلامی الهام گرفتیم و در این برنامه به شعر بین‌الملل نگاهی ویژه‌تر افکندیم و همچنین به نهضت ترجمه نیز به‌عنوان یکی از اهداف برنامه توجه کردیم و این موضوع را از مهمانان و کارشناسان برنامه پیگیری می‌کنیم. نجفی اضافه کرد: امیدوارم با همراهی نسل فرهیخته و جوان بتوانیم گنجینه‌های دانش و فرهنگ کشورمان را که دارایی‌هایی بی‌مثال‌اند، به دنیا عرضه کنیم. تهیه‌کننده «تار و ترنج» گفت: همان‌گونه که گفتم، این برنامه یک مجله تخصصی است و به ادبیات بین‌الملل، شعر و موسیقی‌های محلی و موسیقی فیلم اختصاص دارد.
کتاب «تار و ترنج» در راه است
نجفی این برنامه را نوآورانه خواند و تصریح کرد: در حوزه نوآوری این برنامه قرار است اولین سکوی عرضه محصولات مرکز شعر، موسیقی و سرود رسانه ملی باشد؛ یعنی طبق توافقی که با رئیس مرکز، علیرضا قزوه صورت‌گرفته، آثاری که در مرکز تولید می‌شود در «تار و ترنج» به نمایش در می‌آید.
نوآوری «تار و ترنج» به اینجا ختم نمی‌شود و قرار است محلی برای انتشار آثار فاخر شعر و موسیقی نیز باشد. وی در این باره گفت: با توجه به سامانه پیامکی که در اختیار مخاطبان برنامه قرار دارد، نوترانه‌ها و نوسروده‌های این عزیزان جمع‌آوری و در پایان هر فصل داوری می‌شود.
تهیه‌کننده این برنامه ادامه داد: شعر‌هایی که ارزش و کیفیت لازم را داشته باشد در پایان هر فصل در کتابی به‌نام «تار و ترنج» به چاپ می‌رسد. دوستانی هم که آثار موسیقایی خود را ارائه می‌دهند، پس‌از داوری با همکاری مرکز شعر و موسیقی رسانه ملی، آلبوم موسیقایی‌شان منتشر می‌شود.
نجفی تصریح کرد: آثار برگزیده به کتاب و آلبوم موسیقی تبدیل می‌شود و صاحبان آنها مهمان برنامه «تار و ترنج» نیز خواهند شد.
این تهیه‌کننده درخصوص اولویت برنامه «تار و ترنج» گفت: حفظ ارزش‌ها و فرهنگ و ادب فارسی ازجمله اولویت‌های اصلی این برنامه است. برای رسیدن به نتیجه، جلسات متعددی با صاحب منصبان و اهالی علم و دانش در حوزه ادبیات و موسیقی در اتاق فکر برنامه برگزار شد. تلاش کردیم به بار آموزشی مناسبی برای برنامه برسیم. ما در ابتدای راهیم و تلاشمان را خواهیم کرد که روزبه‌روز این بار آموزشی را ارتقا دهیم.
نجفی درباره ارتقای بار آموزشی این برنامه گفت: قطعاً کار سختی است، چون برنامه‌ای که مبتنی‌بر علم، تخصص و دانش باشد، کار را سخت می‌کند؛ اما به‌واسطه حضور و همراهی کارشناسان در اتاق فکر سعی کردیم بر کیفیت کار بیفزاییم.
دعوت از همه سلیقه‌های ادبی و هنری
تهیه‌کننده «تار و ترنج» درباره میراث بزرگ شعر گفت: شعر به‌عنوان یکی از ابتدایی‌ترین گونه‌های هنر و به‌عنوان میراث و هنر ایرانی، همیشه در زندگی ایرانی‌ها ساری و جاری بوده و برای ما در حکم میراث بزرگی است که از هزاران سال پیش به دستمان رسیده است. چگونگی انتقال این میراث عظیم به مخاطب مشتاق و نسل جدید از اهداف مهم این برنامه است.
نجفی برنامه‌سازی در حیطه شعر و موسیقی را در رسانه ملی لازم، اما ناکافی دانست و تصریح کرد: رسانه ملی تلاش کرده در این زمینه گام‌هایی بردارد؛ ولی به‌نظرم محدود بوده است. در این برنامه صرفاً به‌دنبال مخاطبانی خاص نمی‌گردیم. بلکه «تار و ترنج» را سقفی بلند به‌وسعت ایران و به‌گستردگی ایران بزرگ می‌دانیم و تلاش می‌کنیم که همه ذائقه‌ها در این برنامه حضور داشته باشند.
وی افزود: در این برنامه قرار نیست که ذائقه جدیدی بسازیم، چون این ذائقه در دل هر ایرانی ادب‌دوستی وجود دارد، بلکه با شناخت، آسیب‌شناسی و بررسی ذائقه‌های مختلف در پی حرکتی رو به جلوییم.
غنای محتوایی
نجفی درباره دلایل توفیق و محبوبیت «تار و ترنج» گفت: اگر این برنامه در این بازه زمانی کوتاه به موفقیت رسیده است، چند دلیل ساده، چون بهره‌گیری از ادبیات و همراه شدن با موسیقی و نوای اصیل آواز‌ها و دستگاه‌های موسیقایی ایرانی دارد. بهره گرفتن از حضور کارشناسان و مهمانان پرنشاط و تلاش‌های شبانه‌روزی عوامل برنامه از دیگر علل توفیق این برنامه است.
وی درخصوص برنامک‌های «تار و ترنج» اظهار کرد: در این برنامه سعی کردیم با تولید برنامک‌هایی، چون معرفی کتاب‌های ویژه، اخبار جشنواره‌ها و اتفاقات مهم فرهنگی و هنری درحیطه شعر و موسیقی، مثل انتشار آلبوم‌ها و کنسرت‌ها، اطلاع‌رسانی از فراخوان‌های مختلف شعر و انجمن‌ها به محتوای برنامه نقش پررنگ‌تری بدهیم.
خانه اقوام و لهجه‌های شیرین
نجفی این برنامه را خانه همه اقوام دانست و گفت: «تار و ترنج» خانه‌ای برای همه اقوام و لهجه‌های شیرین ایران است. در این برنامه در خدمت همه اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها در حیطه شعر و موسیقی هستیم و قرار نیست برنامه از آن دسته‌ای خاص باشد. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی‌بر کرسی‌های آزاداندیشی تأکید ورزیده‌اند، ما هم به نگاه‌های مختلف اهمیت دادیم و سعی کردیم همه نگاه‌ها را زیر سقف «تار و ترنج» کنار هم قرار دهیم.
«تار و ترنج» به شعر و شاعران ایرانی محدود نمی‌شود. نجفی در‌این‌خصوص اظهار کرد: در این برنامه به شعر و ادب فارسی ایران عزیز بسنده نمی‌شود و آن را در گستره ایران فرهنگی بزرگ می‌بینیم، به همین سبب، در تلاشیم از بزرگان ادب و موسیقی دیگر کشور‌ها نیز مهمانانی به برنامه دعوت کنیم.
اهمیت مجری در برنامه‌های ادبی و هنری بر کسی پوشیده نیست و اگر این فرد از صنایع ادبی و ذوق هنری بی‌بهره باشد، سخنش چندان تأثیری نخواهد داشت. تهیه‌کننده این برنامه دراین‌باره گفت: مجریان برنامه، سیدحسین متولیان و عبدالجبار کاکایی، از شاعران و ترانه‌سرایان و اهالی موسیقی‌اند؛ افردی با سال‌ها تجربه در حوزه شعر و ترانه و اجرا.
افق همراهی با مخاطبان
نجفی به افق برنامه «تار و ترنج» پرداخت و گفت: افق «تار و ترنج» روشن و مبین این موضوع است که بتوانیم به‌عنوان دانش‌آموزی در عرصه شعر و موسیقی به مخاطب خود بگوییم که ما در کنار شماییم و از بودن در کنار شما یاد می‌گیریم. توفیق هر برنامه‌ای از بازخورد‌های آن در جامعه هدف نمایان می‌شود. نجفی بازخورد‌های این برنامه را خوب توصیف کرد و گفت: برنامه توانسته با مخاطبان خود از در دوستی درآید و با زبان شعر و موسیقی ارتباط برقرار کند و حضور فعالانه کارشناسان برنامه این امید را به گروه تولید میدهد که این برنامه جایی در دل دوستداران ادب و فرهنگ باز کرده است.
پاسخ به نیاز‌های فرهنگی مخاطبان
صابر ساده، سردبیر برنامه نیز در گفتگو با خبرنگار هفته‌نامه صداوسیما اظهار کرد: این برنامه به‌سهم خود تلاش کرده به نیاز‌های فرهنگی جامعه در حیطه شعر و موسیقی پاسخ دهد و ارتباطی دوسویه برقرار کند. مخاطب ما فرد با سواد و جان‌آگاهی است و امیدوارم با حضور کارشناسان روشن‌اندیش به این نیاز‌های هنری و فرهنگی به بهترین شکل ممکن پاسخ بدهیم.
سردبیر برنامه «تار و ترنج» درخصوص اهمیت اتاق فکر برنامه و حضور سرشناسان ادب و هنر گفت: در اتاق فکر این برنامه از حضور علیرضا قزوه، رئیس مرکز شعر، موسیقی و سرود سازمان و داوود نجفی، تهیه‌کننده برنامه که از اهالی موسیقی است بهره می‌گیریم. این افراد با درک درست مقتضیات زمانی و مکانی، ادبیات و موسیقی را به بهترین شکل ممکن همراه ساخته‌اند. وی ادامه داد: در این اتاق فکر از نظرات و اندیشه‌های دوستان دیگری، چون قاسمی، مدیر شبکه آموزش، سیدحسین متولیان، بنده و چند تن دیگر استفاده می‌شود. همه دوستان گروه تولید دست به دست هم داده‌اند تا همراه با مخاطب، برگی جدید از کتاب فرهنگ و هنر را ورق بزنیم.